سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: در دانشگاه آزاد اسلامی، دیگر «کلاس» فقط یک چهاردیواری با نیمکت و تخته نیست. حالا درس در فضای باز جریان دارد؛ در گرمای نخلستانهای دشتستان، نسیم ساحل گناوه، عمق استخرهای پرورش ماهی در دیلم و حتی میان کارخانهها و کارگاههای صنعتی اردبیل. دانشگاه آزاد با اجرای طرح «عرصه و پایه»، آموزشی را پایهگذاری کرده که مرز میان تئوری و تجربه را از میان برداشته است، به طور مثال در دانشگاه آزاد استان بوشهر، دانشجویان کشاورزی در سایه نخلهای بلند، فرایند پرورش و برداشت خرما را از نزدیک تجربه میکنند؛ در همان جایی که «سرای نخل و خرما» قرار است قلب تپنده آموزش عملی کشاورزی باشد. کمی آنسوتر، در گناوه زمینی پنج هکتاری در کنار دریا برای ساخت اردوگاه فرهنگی - آموزشی آماده شده تا دانشجویان رشته گردشگری بیاموزند چگونه صنعت گردشگری را در میدان واقعی تجربه کنند. در شمال کشور، دانشگاه آزاد گیلان کلاسهایش را به کلینیک گیاهپزشکی آستارا و مرکز تحقیقات ماهیان خاویاری لاهیجان برده است. در اردبیل طرح «عرصه و پایه» معنای تازهای به آموزش داده است؛ از دانشجویان حقوق که در دادگستری و پزشکی قانونی با رویههای واقعی کار آشنا میشوند تا مهندسان جوانی که در پروژههای صنعتی حضور پیدا میکنند و با سازهها و ماشینآلات واقعی سروکار دارند. در این گزارش سراغ دانشگاههای آزاد سه استان رفتهایم و جزئیات طرح عرصه و پایه در آنها را بررسی کردهایم که در ادامه مشروح این گزارش را از نظر میگذرانید.
دانشگاه آزاد بوشهر، آموزش را به دل مزرعه و دریا میبرد
در دانشگاه آزاد بوشهر دیگر قرار نیست دانشجویان تنها پشت میز بنشینند و کتابها را حفظ کنند. از نخلستان دشتستان تا ساحل گناوه، همهچیز برای یک هدف طراحی شدهاند. اینکه علم پشت درِ کلاس نماند و دانشجو یاد بگیرد چطور دانشش را در زندگی واقعی به کار ببرد. در دانشگاه آزاد استان بوشهر سه طرح همزمان در حال پیگیری است تا دانشجویان رشتههای کشاورزی، گردشگری و شیلات بتوانند علاوه بر آموزش نظری در عرصه نیز کار عملی یاد بگیرند.
آموزش دانشجویان گردشگری در کنار دریا
اولین پروژه عملی در این مسیر، اردوگاه فرهنگی - دانشجویی گناوه است؛ زمینی پنج هکتاری در کنار دریا که پروانه ساخت آن دریافت شده و طی یک ماه آینده کلنگزنی آن نیز آغاز میشود. آنطور که سعید رازقی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفته قرار است حدود ۶۰ سوئیت دانشجویی باتوجهبه نیاز ظرفیت شهر ساخته شود تا دانشجویان رشته گردشگری بتوانند مهارتهای عملی خود را در محیط واقعی تجربه کنند. دانشجو باید گردشگری را نه در اسلاید، بلکه در محیط واقعی، با مردم و در تعامل با ظرفیتهای بومی استان یاد بگیرد. البته این پروژه هنوز در مرحله استارت است و زمانی که رشته گردشگری در دانشگاه آزاد گناوه به جمع دیگر رشتهها اضافه شود این پروژه نیز کلید میخورد. به گفته وی زمانی که رشته گردشگری آماده شد، دانشجویان به اردوگاه که همان عرصه محسوب شده، میآیند و آموزش عملی آغاز میشود. این اردوگاه فرصتی است تا دانشجویان در دل عرصه یاد بگیرند و تجربه واقعی کسب کنند. رازقی میگوید: «بنا داریم تا مصوبه رشته گردشگری را بعد از پیشرفت 20 درصدی ساخت این سویئتها دریافت کنیم.»
سرای نخل و خرما در دشتستان؛ از مزرعه تا کلاس درس
پروژه دوم، سرای نوآوری نخل و خرما در دشتستان است. در استان بوشهر 6 میلیون اصله نخل وجود دارد تا جایی که 14.7 درصد خرمای کشور در استان بوشهر و دشتستان تولید میشود. نخلهایی که حدود ۱۲۵ هزار تن خرما تولید میکنند، یعنی تقریباً ۱۰ درصد خرمای کشور در استان بوشهر تأمین میشود. به گفته رئیس دانشگاه آزاد استان بوشهر قرار است دانشجویان رشته کشاورزی با حضور در نخلستان، تمام مراحل پرورش، مدیریت و فرآوری خرما را یاد بگیرند. بر همین اساس یکهفتهای میشود مجوز راهاندازی سرای نخل و خرما به واحد بوشهر داده شده تا این سرا در وسط باغها راهاندازی و تبدیل به مرکز عملی آموزش کشاورزی شود. ساختمان این سرا از سوی شورای شهر استان به واحد بوشهر داده شده و بهزودی این سرای نوآوری کار خود را آغاز خواهد کرد. رئیس دانشگاه آزاد واحد بوشهر توضیح میدهد: «دانشجویان نهتنها درس میخوانند، بلکه وسط نخلستان کار میکنند، تجربه میکنند و نتیجه را میبینند. این مرکز بهعنوان کنسرسیومی بین واحد بوشهر و دشتستان فعالیت خواهد کرد و رشتههای کشاورزی را به دل صنعت و مزرعه خواهد برد.» با این اوصاف عرصه دانشجویان کشاورزی در وسط باغهای دشتستان خواهد بود. هدف این است که دانشجو از همان ابتدا وارد عرصه شود و مهارت واقعی را در دل باغها یاد بگیرد.
آموزش در دل آب
سومین پروژه شاخص طرح عرصه و پایه در بوشهر، به حوزه شیلات و آبزیپروری اختصاص دارد؛ زمینی ۱۵ هکتاری در دیلم با فاصله ۹۰۰ متری از دریا برای این پروژه در نظر گرفته شده و مراحل اداری کار، در وزارت مسکن و شهرسازی، انجام شده و قرار است بهزودی دانشجویان رشته شیلات در این زمین کار عملی خود را آغاز کنند. به گفته رازقی در این طرح تمرکز روی نوع تولید آبزیان است. دانشجویان رشته شیلات، چه در مقطع کاردانی و چه کارشناسی، بهمحض تحویل زمین وارد پروژه میشوند و آموزش عملی را آغاز میکنند. به گفته رئیس دانشگاه آزاد استان بوشهر قرار است کار با ۲۰ دانشجو شروع شود و تجربه واقعی و مهارتهای عملی از همان ابتدا به دانشجویان منتقل شود. به گفته او، این طرح برای استان بوشهر حیاتی است، زیرا زمینهای فراهم میکند تا دانشجویان رشته شیلات علاوه بر دانش نظری، با فرایند واقعی تولید آبزیان و مدیریت آن در عرصه عملی آشنا شوند و آمادگی ورود به بازار کار پیدا کنند.
ایجاد عرصههای اختصاصی برای هر رشته در اردبیل
یکی دیگر از دانشگاههایی که توانسته به شکل واقعی، طرح عرصه و پایه را پیاده کند، دانشگاه آزاد استان اردبیل است. در این دانشگاه دیگر خبری از دانشجویان پشت میز و کتابهای خشک نیست. با اجرای طرح عرصه و پایه، دانشجویان دانشگاهی به دل محیطهای عملی و صنعتی رفتهاند تا مهارتهایی بیاموزند که در بازار کار واقعی کاربرد دارد. این واحد با تعریف ۵۵ درس عرصه توسط دانشکدههای موضوعی قبلی و فعلی تعریف شده که معادل ۱۶۰ واحد درسی است. همکاری با صنایع مختلف، فرصتهایی فراهم کرده تا رشتههای مختلف آموزش عملی را تجربه کنند. در دانشگاه آزاد استان اردبیل هر رشته، محیط عملی مخصوص خود را دارد؛ رشته مراقبت و زیبایی پوست با کلینیک پوست و مو در ارتباط است تا دانشجویان با فرایند واقعی خدمات زیبایی و درمانی آشنا شوند. رشتههای مدیریت آموزشی و علوم تربیتی در مدارس سما آموزش عملی میبینند و با محیط واقعی آموزشی آشنا میشوند. رشته حقوق از طریق همکاری با دادگستری و پزشکی قانونی با رویههای حقوقی واقعی آشنا میشود. مهندسی کامپیوتر در همکاری با شرکت مخابرات و زیرساخت اردبیل تجربه عملی پیدا میکند. رشتههای عمران، مکانیک و معماری نیز در پروژههای صنعتی و ساختمانی به همراه اساتید حضور دارند و فرایندهای واقعی کار را یاد میگیرند. به گفته عارف جلیلیایرانی، رئیس دانشگاه آزاد استان اردبیل علاوه بر دروس عرصه، دانشجویان در قالب طرح پویش با صنایع مختلف ارتباط برقرار میکنند. آنطور که او گفته بیشتر با صنایعی که در حوزه مکانیک فعال هستند رایزنی شده و تفاهمنامههایی در شرف نهاییشدن هستند تا دانشجویان بتوانند در محیط واقعی تولید، خدمات و مهندسی حضور داشته باشند. این تجربه عملی به دانشجویان کمک میکند تا دانش نظری خود را با مهارت عملی تلفیق کنند و با فرایندهای واقعی صنعت و بازار کار آشنا شوند. رئیس دانشگاه آزاد استان اردبیل تأکید میکند این اقدامات، حلقه اتصال بین دانشگاه و صنعت را تقویت و مسیر رشد و اشتغال دانشجویان را هموار میکند.
آموزش عملی دانشجویان در دل پروژههای واقعی گیلان
دانشگاه آزاد استان گیلان نیز با اجرای طرح «عرصه و پایه» نشان داده میتوان دانشجویان را از کلاسهای خشک به دل پروژههای عملی برد و مهارتهایی آموخت که واقعاً در بازار کار و صنعت کاربرد دارد. در دانشگاه آزاد استان گیلان، این طرح در قالب سه پروژه شاخص اجرایی شده که هر کدام فرصتی است تا دانشجویان در حوزه تخصصی خود، تجربه واقعی کسب کنند.
آموزش دانشجویان در کلینیک گیاهپزشکی آستارا
اولین پروژه برای اجرای طرح عرصه و پایه در دانشگاه آزاد گیلان، راهاندازی کلینیک گیاهپزشکی در منطقه مرزی آستاراست. این کلینیک، تنها یکی از سه کلینیک فعال در منطقه محسوب میشود و محصولات آن با رعایت استانداردهای سختگیرانه، عمدتاً به کشورهای آسیای میانه صادر میشوند. به گفته مجتبی ملکی چوبری، رئیس دانشگاه آزاد استان گیلان، دانشجویان کشاورزی و گیاهپزشکی در این کلینیک نهتنها با سورتینگ، باکتریشناسی و فرآوری محصول آشنا میشوند، بلکه تجربه واقعی عرصه و صنعت را هم کسب میکنند. به گفته ملکی چوبری حضور دانشجویان در این عرصه باعث رشد قابلتوجه آنان شده و دانشجویان رشته کشاورزی در استان گیلان، با آموزش عملی و حضور مستقیم در کلینیک، مهارتهای عملی خود را توسعه دادهاند و آمادگی واقعی برای ورود به بازار کار پیدا کردهاند. البته این کلینیک تنها به آموزش محدود نمیشود، بلکه در حوزه افزایش درآمد غیرشهریهای هم موفق عمل کرده است تا جایی که سال گذشته کلینیک با فعالیتهای خود حدود 4.5 میلیارد تومان درآمد برای دانشگاه ایجاد کرد، یعنی آموزش عملی و توسعه اقتصادی به شکل همزمان اتفاق افتاده است.
بازگشت رشته شیلات به عرصه عملی
پروژه دوم در طرح عرصه و پایه دانشگاه آزاد گیلان، مرکز تحقیقات و ماهیان خاویاری لاهیجان است که تا سال گذشته فقط بهعنوان مرکز تحقیقات فعالیت میکرد، اما امسال به سرای نوآوری تبدیل شده است. جریان انتقال آب دریا به داخل مرکز، آغاز شده تا زمینه تجاریسازی ماهیان خاویاری فراهم شود و دانشجویان فرصت داشته باشند همه مراحل پرورش، مدیریت و بهرهبرداری این ماهیان را از نزدیک تجربه کنند. رئیس دانشگاه آزاد استان گیلان میگوید: «تا پیشازاین، رشته شیلات در استان تقریباً مرده بود و دانشجویان پذیرش نداشتیم؛ اما اکنون با این مرکز، رشته شیلات جان تازهای گرفته و مجوز افزایش بهرهبرداری ماهیان خاویاری نیز صادر شده است. سال گذشته هم موفق شدیم به استحصال خاویار برسیم. این تجربه عملی باعث شده دانشجویان شیلات، نهتنها دانش نظری خود را تقویت کنند، بلکه با بازار واقعی و فرایند تولید آشنا شوند و آماده ورود به حرفه شوند.»
همکاری با هلدینگ نوید مرغ و فرصتهای عملی برای دانشجویان
سومین محور طرح عرصه و پایه دانشگاه آزاد گیلان، همکاری با هلدینگ نوید مرغ است؛ هلدینگی که بخش عمده تولید و صادرات مرغ به نیوزیلند، عراق و چند کشور دیگر را انجام میدهد. دانشگاه آزاد استان گیلان با این هلدینگ قراردادی منعقد کرده تا دانشجویان بتوانند در عرصه واقعی تولید و مدیریت مرغداری تجربه عملی کسب کنند. در حال حاضر حدود ۴۰ دانشجو در خطوط کشتارگاه، واحددان و مرکز تحقیقاتی هلدینگ فعالیت میکنند و با فرایندهای عملی تولید مرغ و مدیریت صنعتی آشنا میشوند. علاوه بر این، نوید مرغ قرار است در داخل سایت ۵۰ هکتاری دانشگاه یک مرغداری مینی با رویکرد پژوهشی ایجاد کند تا عرصهای در خود دانشگاه فراهم شود و دانشجویان بتوانند نزدیکتر با فرایندهای تحقیقاتی و عملی کار کنند؛ اما طرح عرصه و پایه در دانشگاه آزاد استان گیلان به این سه پروژه محدود نمیشود. دو شرکت مطرح استان، یعنی آسوده حساب و ایرانیان، در حوزه مالی و حسابداری فعالیت دارند و خدمات مالی و حسابداری اکثر شرکتها و بنگاههای تجاری استان را ارائه میدهند. دانشگاه با این دو شرکت قرارداد منعقد کرده تا دانشجویان رشتههای مدیریت و حسابداری علاوه بر آموزشهای عملی، فرصت حضور در بازار کار واقعی را نیز داشته باشند. به گفته رئیس دانشگاه، این پروژهها به دانشجویان کمک میکنند تا مهارت، تجربه و اشتغال همزمان با تحصیل را تجربه کنند.
.gif?v=0)
