فرهیختگان: برگزاری کنگره بینالمللی «نهجالبلاغه؛ راه نجات»، نشاندهنده تلاش مستمر دانشگاه آزاد برای پیوند آموزههای نهجالبلاغه با نیازهای جامعه مدرن است. این کنگره در دوره اول به ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین علی(ع) اختصاص داشت و در دوره دوم با محوریت تعریف انسان در تراز نهج البلاغه و در دوره سوم با محوریت زیست شرافتمندانه برگزار شد. چهارمین کنگره اما گامی بلندتر برداشت و تمرکز خود را بر حکمرانی علوی گذاشت تا آموزههای امام علی(ع) نه تنها به عنوان متنی تاریخی، بلکه به عنوان الگویی عملی برای حکمرانی، عدالت و پیشرفت در جامعه امروز مطرح شود.
در همه ادوار این کنگره دانشگاه آزاد اسلامی همواره نقش کلیدی در سازماندهی، حمایت و توسعه علمی این رویداد داشته است. در اصل این رویداد با همکاری مؤسسه نور نهج البلاغه و مرکز تحقیقات نهج البلاغه دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان برگزار میشود و در چهامین دورهاش که روز پنجشنبه آغاز شد، بستری فراهم کرد تا بیش از ۶۰ استاد حوزه و دانشگاه در کمیتههای علمی متنوع، به تحلیل و استخراج آموزههای نهج ابلاغه در حوزه حکمرانی علوی بپردازند. محورهای کنگره گسترهای از حقوق، اقتصاد، علوم اجتماعی، روانشناسی، مدیریت، هنر، معماری، علوم تربیتی، فرهنگ و رسانه تا جهاد و مقاومت و هوش مصنوعی را در بر میگیرد و تلاش دارد مفاهیم نهجالبلاغه در زندگی امروز مردم به کار گرفته شود. اما تمرکز اصلی کنگره بر سه ساحت حکمرانی است؛ سیاستگذاری، تنظیمگری و مقرراتگذاری و ارائه کالا و خدمات که در طول ایام برگزاری آن تا 21 آبان در نشستهای تخصصی مورد بررسی اندیشمندان و محققان قرار میگیرد.
آیین افتتاحیه چهارمین کنگره با محوریت حکمرانی علوی روز پنجشنبه با حضور مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، حجتالاسلام احمد سالک، رئیس کنگره، آیت الله سید یوسف طباطبایینژاد، امام جمعه اصفهان، دکتر بیژن رنجبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و جمعی از مسئولان استانی و ملی در سالن اجلاس سران اصفهان برگزار شد. گزیدهای از این نشست را در ادامه از نظر میگذرانید.
درک مفاهیم نهجالبلاغه بدون داشتن جهانبینی صحیح ممکن نیست
دکتر مسعود پزشکیان در آیین افتتاحیه چهارمین کنگره بینالمللی «راه نجات؛ نهجالبلاغه و حکمرانی علوی» حضور یافت و ضمن تقدیر از برگزارکنندگان این همایش، درباره چگونگی آشنایی خود با قرآن کریم و نهجالبلاغه اظهار داشت: «آنچه از قرآن و نهجالبلاغه دریافتم، از مساجد و در همان سالهای نوجوانی آغاز شد. همواره این دغدغه را داشتم که اگر ما مدعی برخورداری از دینی برتر هستیم، چرا خودمان در عمل برترین نباشیم؟» رئیسجمهور با تأکید بر اینکه کتاب خدا و کلام امام صرفاً برای قرائت نیست، بلکه برای زیستن است، افزود: «همواره از علما یاری میخواستم تا معنای حقیقی کلام خدا و امام را درک کنم. با همین نگاه وارد دانشگاه شدم و در گفتوگو با جریانهای فکری مختلف که نسبت به دین شبهه داشتند، تلاش میکردم با فهم خود از قرآن و نهجالبلاغه نشان دهم که دین، مسیر رشد و تعالی انسان است؛ البته نه با مجادله و منازعه، بلکه با عمل.» وی در ادامه با بیان اینکه «درک مفاهیم قرآنی و نهجالبلاغه بدون داشتن جهانبینی صحیح ممکن نیست»، تصریح کرد: «آنچه انسان را میسازد، نوع نگاه و جهانبینی اوست. دین از ما میخواهد در تمامی شئون زندگی بر مبنای قسط و عدالت رفتار کنیم و اگر تنها همین اصل را در جامعه محقق میساختیم، امروز در جایگاهی بس رفیعتر قرار داشتیم.» رئیسجمهور خاطرنشان کرد: «اگر به این درک برسیم که روح خدا در کالبد همه انسانها دمیده شده است، در پرورش و تعالی این روح بیش از پیش تلاش خواهیم کرد.» دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر ضرورت الگوگیری از حکومت علوی گفت: «اگر به دنبال تحقق حکومت علوی هستیم، چرا نباید نامه امیرالمؤمنین علی(ع) به مالک اشتر را نصبالعین خود قرار دهیم و بر مبنای آن حکمرانی کنیم؟ یقین دارم اگر مفاد این نامه بهطور کامل اجرا شود، میتوانیم کشور را دگرگون کنیم.» رئیسجمهور بخش کلیدی این نامه را واگذاری اختیار به کارگزاران حکومت دانست و افزود: «متأسفانه نظام حکمرانی ما امروز چنین نیست؛ اختیارات در ساختار فعلی تکهتکه شده و هیچکس پاسخگوی عملکرد خود نیست. این در حالی است که در نگاه علوی، اختیار، مسئولیت و پاسخگویی همزمان معنا مییابد.» وی در ادامه با بیان اینکه حضرت علی(ع) در نامه به مالک اشتر دستورالعمل جامعی برای چگونگی حکومت صحیح ارائه دادهاند، اظهار داشت: «نهجالبلاغه و قرآن برای این نیست که صرفاً آنها را بخوانیم، بلکه برای این است که دستورات آنها را در عمل در جامعه اجرا کنیم.» دکتر پزشکیان با بیان اینکه متأسفانه امروز به هر عرصهای که نگاه میکنیم، میبینیم که با آنچه امیرالمؤمنین به مالک فرموده، بسیار فاصله داریم، افزود: «این به آن معنا نیست که این مبانی مشکل دارند، بلکه این ما هستیم که نتوانستیم در عمل آنها را اجرا کنیم. اگر ما صادقانه و خالصانه به مردم خدمت کنیم، آنها مشکلی با ما ندارند. چرا این مبانی را مبنای عمل خود قرار نمیدهیم تا کشور و خودمان را نجات دهیم و چرا اجازه میدهیم هوای نفس بر ما حاکم باشد.» رئیسجمهور با بیان اینکه مبانیای که حضرت علی(ع) برای حکومت به مالک ارائه میدهد، در عرصه مدیریت دریایی از حرف و ظرفیت در خود دارد، تصریح کرد: «بدترین اتفاق و حالت ممکن برای یک حاکم این است که مردم احساس کنند او تکبر دارد و این تکبر مانع از پذیرش حرف حق شود.» دکتر پزشکیان گفت: «امروز که دشمنان به دنبال ایجاد تفرقه و اختلاف بین مسلمانانند، باید برای حفظ و تقویت انسجام بین خودمان نه تنها در داخل کشور، بلکه در جهان اسلام تلاش کنیم و بدترین اتفاق این است که خودمان به تفرقه دامن بزنیم. چرا باید امروز افغانستان و پاکستان با یکدیگر مشکل داشته باشند.» رئیسجمهور خاطرنشان کرد: «قرآن و نهجالبلاغه عالیترین مبانی و راهکارها را به ما ارائه میکنند و وقتی کتاب الهی و سیره امام ما چنین راهکارهایی پیشروی ما میگذارند. ما نباید نسبت به دیگران وضعیت بدتری داشته باشیم. ما موظفیم هر لحظه برای بهتر شدن تلاش و به سوی خدایی که بالاترین و بهترین است، حرکت کنیم و هر حرکتی که ما را از تعالی باز دارد، باید کنار بگذاریم.» رئیسجمهور در پایان ضمن تشکر از برگزارکنندگان این نشست، اظهار امیدواری کرد که نتایج چنین نشستهایی باعث اصلاح در تمام سطوح جامعه و تقویت عمل به دستورات و راهکارهای قرآن و نهجالبلاغه شود.
هدف نهایی امت اسلامی، ساختن تمدن اسلامی است
آیتالله سیدیوسف طباطبایینژاد، نماینده ولیفقیه در استان اصفهان در چهارمین همایش بینالمللی «راه نجات؛ نهجالبلاغه و حکمرانی علوی» به آموزههای نهجالبلاغه و سیره امام علی(ع) اشاره کرد و در تبیین مواضع مربوط به جنگ ۱۲ روزه و پذیرش آتش بس گفت: «حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه فرمودهاند اگر دشمن تقاضای آتشبس کرد، آن را بپذیرید؛ اما باید مراقب مکر و نزدیک شدن دشمن باشید و حسنظن بیجا نسبت به آن روا نیست.» وی صلح را در کلام حضرت امیر(ع) و در آیات قرآن بهمعنای آتشبس خواند و تصریح کرد: «صلح مورد رضایت خدا مورد تأیید است؛ اما بیعت با دشمن و پذیرش ولایت او، مورد پذیرش نیست.» نماینده ولیفقیه در استان اصفهان با اشاره به درسهای نهجالبلاغه اظهار داشت: «هدف نهایی امت اسلامی، ساختن تمدن اسلامی است و قرآن به مؤمنان سفارش کرده که حتی در برابر دشمن، عدالت را رعایت و از ظلم پرهیز کنند.» وی همچنین با تأکید بر نقش الهی در ایجاد الفت و انسجام ملی در جنگ ۱۲ روزه گفت: «مردم کشورمان بهرغم تنوع اقوام در این جنگ کنار هم ایستادند و جلوههای زیبایی از انسجام را به نمایش گذاشتند که این انسجام طبق آیه شریفه قرآن حاکی از الفتی بود که خدا میان قلوب آنها برجای گذاشت.» وی در پایان خاطرنشان کرد: «ایران تنها کشوری است که به طور مستقیم با آمریکا درگیر شد، یک بار پایگاه آمریکا در عراق و یک بار هم پایگاه آمریکا در قطر هدف موشکهای ایران قرار گرفتند و این شهدا بودند که زمینه سرافرازی کشور را فراهم کردند.»
دانشگاه آزاد به کاهش بینظمی اجتماعی از مسیر علم متعهد است
دکتر رنجبر در این مراسم با بیان اینکه نهجالبلاغه نهتنها کتاب فصاحت و بلاغت، بلکه نقشه راه مهندسی یک جامعه زنده و متعالی است، اظهار کرد: «رسالت علم کشف قوانین حاکم بر طبیعت است و کلام امیرمؤمنان علی(ع) نیز تبیین همین قوانین با نگاه الهی است.» وی با اشاره به توجه به نهجالبلاغه از دیدگاه علوم تخصصی زیستشناسی و ترمودینامیک، تأکید کرد: «جامعه انسانی به لحاظ علم ترمودینامیک یک سیستم باز محسوب میشود. چنین سیستمی برای بقا، رشد و ارتقا نیازمند جریان انرژی، داده و اطلاعات است.» رئیس دانشگاه آزاد یکی از ویژگیهای جامعه زنده را اینتروپی یا بینظمی دانست و تصریح کرد: «سامانههای زنده با مصرف هوشمندانه انرژی تلاش میکنند روند افزایش بینظمی را برعکس کنند. در این سیستم، فساد، جهل، تفرقه و انحصار اطلاعات همان بینظمی اجتماعی هستند که اگر مهار نشوند، انرژی جامعه را هدر میدهند.» وی گفت: «عدالت، تقوا، وحدت، مشورت، تخصصگرایی، عقلانیت، شفافیت، کتابت و ثبت از نیروهای ضدبینظمی شمرده میشوند. باید تلاش کنیم در حکمرانی علوی به گونهای مهندسی کنیم که بینظمی اجتماعی کاهش یابد، یعنی مواردی مثل فساد، جهل، تفرقه و انحصار اطلاعات را کاهش دهیم تا شاهد یک جریان هوشمندانه برای مدیریت با هدف ایجاد یک حالت پویا و فعال باشیم، نه یک جامعه با حالت ایستا و مرده.» وی تشریح کرد: «عدالت، تقوا، نظم و قانون و همچنین مردم از اصول شکلگیری جامعه پویاست. عدالت که در موارد مختلف مورد تأکید نهجالبلاغه بوده، با ایجاد یک اکوسیستم نرم، انرژی را به گونهای در جامعه ایجاد میکند که فرصتهای برابر برای همه فراهم شوند.» رئیس دانشگاه آزاد تقوا را نیروی کنترلکننده سیستم دانست که امیرالمؤمنین(ع) مالک اشتر را به توصیه آن به کارگزاران خود فرا میخواند. یک حاکم با تقوا و یک سیستم شفاف، جامعهای با بازخورد هوشمند میسازد. دکتر بیژن رنجبر در بخش دیگری از سخنان خود مردم را منبع انرژی حیاتی سیستم عنوان کرد و افزود: «در حکمرانی علوی، مردم و رضایت آنها منبع انرژی حیاتی هستند. حکومتی که پایگاه مردمی خود را از دست بدهد، ورودی انرژی خود را نیز در حقیقت از دست داده و به سمت زوال حرکت میکند.» وی تأکید کرد: «دانشگاه آزاد خود را متعهد به کاهش بینظمی اجتماعی با پژوهشهای میانرشتهای، ترویج علم نافع و نگاه به دانشگاه به عنوان یک سیستم پویا میداند. به عقیده ما نهجالبلاغه کتاب حکمت و راهنمای زندگی دنیوی و اخروی ما است که میتواند راهگشای ما در این مسیر باشد.»
لزوم نگاه تمدنی در ترویج نهج البلاغه
حجتالاسلام احمد سالک، رئیس کنگره بینالمللی نهجالبلاغه در این مراسم اظهار کرد: «شهر اصفهان پایتخت تمدن اسلامی و با بیش از ۲۳ هزار شهید سرزمین لالههای به خون نشسته، شهر فقه و فقاهت و علم و دانش است؛ اصفهان شهر آموزش و گسترش نهجالبلاغه است که باید به آن توجه ویژهای داشت.» وی افزود: «حوزه علمیه اصفهان پایگاه گسترش نهجالبلاغه است. لازم است به این شهر با سابقه دیرینه در این زمینه توجه ویژه شود. در تخت فولاد و گلستان شهدای اصفهان شخصیتهای برجستهای آرمیدهاند. اصفهان شهر هنر و گردشگری است. مؤسسه نور نهجالبلاغه در سال ۱۳۹۳ با نام مبارک حضرت علی(ع) کار خود را آغاز کرد و محور را نهجالبلاغه قرار داد و حرکت خود را بر دو مدار ترویج نهجالبلاغه و تولید دانش مبتنی بر آموزههای حضرت علی(ع) پیش برد.» رئیس کنگره بینالمللی نهجالبلاغه ادامه داد: «مرکز تحقیقاتی نهجالبلاغه با ۹ کارگروه دانشی راهاندازی شد و برگزاری چهار کنگره بینالمللی از جمله دستاوردهای این مؤسسه است. امروز زمان عمل کردن به دستورات قرآن و نهجالبلاغه است و اجرای این دستورات نیازمند برنامه است.» سالک با اشاره به اینکه سخنرانی رئیسجمهور در سازمان ملل در راستای فرمایشات حضرت علی(ع) بود، گفت: «رئیسجمهور با شجاعت و قاطعیت از ملت مظلوم غزه دفاع کرد و از تصاویر شهدای دفاع مقدس 12 روزه استفاده کرد و ما شاهد بودیم نتانیاهو چگونه در برابر صندلیهای خالی سخنرانی کرد و رسوا شد، این رفتار رئیس جمهور در مکتب حضرت علی(ع) بود.» وی بیان کرد: «باید به بهروزرسانی مسائل نهجالبلاغه توجه شود. حضور رئیسجمهور در کنگره حکمرانی علوی طلیعه جدیدی در کشور خواهد بود و امیدواریم در این مسیر توجه ویژهای به موضوع شود؛ چراکه امروز نیاز است نگاه تمدنی به مسائل نهجالبلاغه داشت.» رئیس کنگره بینالمللی نهجالبلاغه با بیان اینکه حکمرانی علوی چتری بر جهان بشری است، گفت: «ستونهای حکمرانی علوی مقررات است و باید در این راستا به مردم خدمت کرد و باید مبانی را براساس تولید عدالت پیش برد، حکمرانی علوی در عرصههای مختلف از جمله در زمینه آب لازم است مورد توجه قرار گیرد.»
.gif?v=0)
