سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: در دل شهرک غرب تهران، جایی که امروز مجتمع پیامبر اعظم(ص) میزبان هزاران دانشجوست، حدود سه دهه پیش نخستین جرقههای واحد تهران غرب دانشگاه آزاد زده شد. این مرکز در ۱۲ بهمن ۱۳۷۳ با عنوان «مؤسسه فنی و آموزش عالی سما» و با جذب دانشجو در رشته «کاربرد کامپیوتر» در مقطع کاردانی ناپیوسته آغاز به کار کرد؛ مؤسسهای که بعدها به «واحد تهران سما» تغییر نام داد. گسترش فعالیتها در سالهای نخست، به تأسیس آموزشکدههای فنی و حرفهای دخترانه و پسرانه در سالهای ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ انجامید و در نهایت این مجموعه در سال ۱۳۸۵ از سازمان سما منفک و یک سال بعد، با نام رسمی «دانشگاه آزاد واحد تهران غرب» به یکی از واحدهای اصلی این دانشگاه تبدیل شد. این واحد که امروز با بیش از دو دهه فعالیت به یکی از مهمترین مراکز علمی و فرهنگی غرب پایتخت تبدیل شده، در سالهای اخیر فصل تازهای را تجربه کرده است؛ فصلی که با تغییر رویکرد مدیریتی و تأکید بر ارتقای شاخصهای علمی، پژوهشی و فرهنگی همراه شد. یک سال از زمانی که یعقوب زراعتکیش حکم ریاست دانشگاه آزاد واحد تهران غرب را از شهید طهرانچی دریافت کرد، میگذرد؛ سالی که برای این واحد دانشگاهی پر از تحولات ساختاری، علمی، فرهنگی و اقتصادی بود. واحدی که با بیش از ۲۷ هزار دانشجو و نزدیک به ۳۰۰ عضو هیئتعلمی در حوزههای متنوع فعالیت میکند، توانست جایگاه خود را در ارزیابیهای دروندانشگاهی ارتقا دهد و به «رتبه یک پلاس» برسد؛ در همین مدت، «سرای نوآوری فناوریهای آموزشی» موفق به اخذ مجوز دائمی شد، فرایند راهاندازی شعبه پارک علموفناوری در واحد تهران غرب کلید خورد و رویدادهایی مثل «صدرا» با حضور بیش از 100 شرکت صنعتی و تحقیقاتی برگزار شد تا پل ارتباطی میان دانشجویان، استادان و صنایع شکل گیرد. اما دستاوردهای یکساله این واحد تنها به ارتقای شاخصهای علمی محدود نماند. در حوزه اقتصادی نیز پروژههای دانشبنیانی چون تولید روانکارهای صنعتی و مکملهای دارویی در دستور کار قرار گرفت تا علاوه بر تأمین نیازهای کشور، بخشی از درآمدهای غیرشهریهای دانشگاه محقق شود؛ درآمدی که تنها در یک سال گذشته به بیش از ۲۵ میلیارد تومان رسید. اکنون، پس از یک سال، واحد تهران غرب نهتنها بهعنوان پایلوت برگزاری دورههای آموزشی و مهارتی در استان تهران شناخته میشود، بلکه در آستانه تبدیلشدن به یکی از قطبهای اصلی علومانسانی، حکمرانی و پژوهشهای بینرشتهای در کشور قرار گرفته است. در این گزارش با یعقوب زراعتکیش، رئیس دانشگاه آزاد واحد تهران غرب به گفتوگو نشستهایم و از او درباره تحولات اخیر این واحد دانشگاهی و برنامههای آینده پرسیدهایم که در ادامه مشروح آن را از نظر میگذرانید.
شهریور سال گذشته حکم خود را از شهید طهرانچی دریافت کردید و یک سال است که ریاست دانشگاه آزاد واحد تهران غرب را برعهده دارید. اگر بخواهید یک سال مدیریت خود را ارزیابی کنید، چه نکات برجستهای دارد؟
در ابتدا کسب رتبه یک پلاس و همچنین دائمی شدن مجوز سرای نوآوری و مرکز رشد و نیز اقدامات بهعملآمده برای راهاندازی شعبه پارک را در واحد تهران غرب به جامعه دانشگاهی واحد تهران غرب تبریک عرض میکنم. در یک سال گذشته، برنامهریزیهای متنوعی در حوزههای مختلف آموزشی، پژوهشی، علمی و تحقیقاتی، فرهنگی و زیرساختهای دانشگاه انجام شد. در حوزه فرهنگی تقویت تشکلها و کانونها و نیز برنامهریزی برای تقویت امیدآفرینی برای قشر جوان دانشجو، ارجنهادن به روحیه ایثار و شهادت و نهایتاً تقویت تفکر جهادی و مقاومت از اولویتها بود، ضمن اینکه برنامهریزی و فراهمآوردن زیرساختها برای راهاندازی سلف دانشجویی در سال جدید برای واحد از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. همچنین هدفگذاری برای بهبود کیفیت آموزشی و پژوهشی واحد تهران غرب از اولویتها بود. گامهای بسیار مهمی در این زمینه برداشته شده، همگام با سیاستهای دانشگاه و در راستای اصلاح هرم هیئتعلمی بهعنوان مهمترین اولویتها، اصلاح هرم و نسبت استاد به دانشجو انجام شدهاند. بحث بهبود کیفیت آموزشی نیز در راستای همان اصلاح هرم هیئتعلمی و اقدامات دیگر بهبود پیدا کرد. در بخش پژوهشی، تلاش کردهایم پایاننامهها را به سمت پژوهشهای کاربردی و عملیاتی سوق دهیم که مورد نیاز کشور بودهاند. در یک سال گذشته، برنامهریزیهای متنوعی در حوزههای مختلف آموزشی، پژوهشی، علمی و تحقیقاتی و زیرساختهای دانشگاه انجام شد. اولین بحث، بهبود کیفیت آموزشی و پژوهشی واحد تهران غرب بوده است. گامهای بسیار مهمی در این زمینه برداشته شدهاند، همچنین در بخش علمی، اندیشکدهای تحقیقاتی به نام «حکمرانی» در شرف تأسیس است که وظیفه ذاتی دانشگاه، یعنی شناسایی مسائل کشور و ارائه راهکار برای آنها را دنبال میکند. البته ما منتظر تأسیس و راهاندازی اندیشکده حکمرانی و نظام اداری در شرف تأسیس نماندهایم و عملاً با توجه به مسائل موجود، در راستای نیازهای کشور اقدامات و مطالعاتی در واحد انجام شده؛ اقداماتی مانند رویداد صدرا که یکی از بزرگترین رویدادهای صدرای دانشگاه بود و برگزار شد. دانشجویان ما هم در قالب طرح پویش و هم در بحثهای تحقیقاتی از این رویداد بهرهمند شدند. در واقع ما توانستهایم به دانشجویان برای استفاده از خدمات مراکز صنعتی کمک کنیم. همواره سعی شده واحد دانشگاهی به جایی تبدیل شود که محل تبادلنظر و هماندیشی استادان در حوزههای مختلف باشد. در یک سال گذشته، صدها جلسه هماندیشی بین استادان برگزار شد؛ استادان هیئتعلمی، دستیار، حقالتدریس و استادان وابسته در این جلسات حضور داشتند و گفتوگوهای متعددی در زمینههای آموزشی، پژوهشی، مسائل و مشکلات کشور و همچنین مباحث عقیدتی انجام شد. من فکر میکنم این جلسات هماندیشی از پرتعدادترین و باکیفیتترین گفتوگوها در واحد تهران غرب بودهاند. ما تلاش کردهایم در راستای توانمندسازی استادان اقدامات متنوعی انجام دهیم. بهمنظور توانمندسازی استادان - بهخصوص استادان دستیار که نیاز به آموزش در کیفیت تدریس و مسائل عقیدتی، سیاسی و اجتماعی دارن د- دورههای مختلفی برگزار شدهاند. این اقدامات از فعالیتهای مهم در راستای بهبود کیفیت آموزشی و فضای فرهنگی دانشگاه واحد تهران غرب بودهاند.
در حال حاضر از نظر تعداد دانشجو، اعضای هیئتعلمی و رشتههای تحصیلی وضعیت واحد تهران غرب چگونه است؟
در سال تحصیلی گذشته حدود ۲۷ هزار دانشجو در واحد تهران غرب مشغول به تحصیل بودهاند. با توجه به روند ثبتنام دانشجویان قدیمی و پیشبینی جذب دانشجویان جدید، انتظار داریم امسال این رقم به حدود ۲۸ هزار دانشجو برسد. از نظر کادر آموزشی، واحد تهران غرب دارای حدود ۲۳۰ عضو هیئتعلمی تماموقت و مأمور است و نزدیک به ۷۰ عضو هیئتعلمی وابسته نیز در این مجموعه فعالیت میکنند. این واحد سه مجتمع آموزشی و یک مجتمع اداری دارد که هر کدام در نقاط مختلف قرار گرفتهاند. یکی از برنامههای جدی ما ایجاد مجتمع متمرکز دانشگاهی است تا زیرساختهای آموزشی و اداری در فضایی واحد تجمیع شود و کارآمدی بیشتری به دست آید. واحد تهران غرب در حوزه آموزشی ۱۵ رشته دکتری، ۵۷ رشته کارشناسیارشد و ۱۱۰ رشته کارشناسی دارد، همچنین ۱۲ رشته کارشناسی پیوسته با آزمون در این واحد ارائه میشوند. امسال نیز در سطح استان تهران ۱۰ رشته کارشناسی جدید تصویب شده و پیگیریهای لازم برای اخذ مصوبه نهایی در وزارت علوم در حال انجام است.
واحد تهران غرب در ارزیابی واحدهای دانشگاهی رتبه یک پلاس را به دست آورده است. چه ویژگیها و ظرفیتهایی رسیدن به این جایگاه را ممکن ساخته است؟
یکی از مهمترین مزیتهای تهران غرب نسبت به سایر واحدهای دانشگاه آزاد، تمرکز آن بر رشتههای علومانسانی بوده است. از ابتدا، رشتههایی مانند شیمی، علوم پایه یا مهندسی شیمی در این واحد وجود نداشتند و پایه واحد تهران غرب بر رشتههای علومانسانی بود. بهعلاوه، جایگاه ویژه ساختمانهای واحد تهران غرب، این مزیت را فراهم میکرد که محل برگزاری دورههای آموزشی و مهارتی باشد، بنابراین یکی از پتانسیلهای بالقوه و بالفعل واحد، برگزاری دورههای آموزشی، کمکآموزشی و دورههای مهارتی است. برنامهریزی بسیار خوبی انجام شده و بسیاری از سازمانها دورههای خود را در یک سال گذشته در این واحد برگزار کردهاند، برای مثال، تفاهمنامهای با مرکز کارشناسان دادگستری انجام شد و تمامی دورههای کارآموزی ورودیهای امسال این مرکز در دانشگاه واحد تهران غرب برگزار شد، همچنین برنامهریزی گستردهای درخصوص ۴۰ دپارتمان انجام شد تا دورههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برای سایر سازمانها در این واحد برگزار شوند و واحد تهران غرب بتواند پایلوت برگزاری دورههای آموزشی و مهارتی باشد. این امر از پتانسیلهای بسیار خوب واحد تهران غرب است، اما این به معنای آن نیست که تنها مزیت واحد همین باشد یا فعالیتهای تهران غرب فقط محدود به برگزاری دورهها باشد. برخی گروههای آموزشی، مانند گروه کامپیوتر، مکانیک و چند گروه فنی و مهندسی دیگر- که در واحد تهران غرب وجود دارند- پتانسیل این را دارند که در بخش صنایع دانشبنیان نیز ورود پیدا کنند. در زمینه محصولات دانشبنیان اقدامات متعددی شده و بررسیهای مطالعاتی و تحقیقاتی بسیار دقیقی صورت گرفته است. میدانید که وقتی وارد تولید یک محصول دانشبنیان میشویم، لازم است مطالعه دقیق صورت بگیرد که ریسکها تاحدامکان کاهش یابند. علاوه بر این، برخی زیرساختها نیاز بوده که ایجاد شدهاند؛ برای مثال فرایند تأسیس شعبه پارک علموفناوری واحد تهران غرب که اشاره شد. متعاقب این اقدامات، رتبه واحد نیز به سطح یک پلاس ارتقا پیدا کرد. علاوه بر این مزیتها، زمینه لازم برای ورود به تولید محصولات دانشبنیان فراهم و این موضوع در بودجه پیشبینی شده است.
چه تغییرات ساختاری، مدیریتی یا عملیاتی نقش کلیدی در ارتقای سطح واحد داشتهاند؟
دانشگاه آزاد واحد تهران غرب در یک سال گذشته در زمینههای مختلف رشد داشته است. با وجود رقابت شدید در جذب دانشجو بین دانشگاههای دولتی، آزاد و سایر مراکز آموزشی و کاهش تعداد متقاضیان پشتکنکوری با روند هر سال، خوشبختانه با افزایش کیفیت و شناختهشدن بهتر واحد تهران غرب، تعداد جذب دانشجویان افزایش پیدا کرد. این یک اتفاق مثبت بود. در بحث رضایت و ارائه خدمات نیز همکاران ما در بخشهای مختلف واحد توانستهاند خدمات مناسبی به دانشجویان ارائه دهند و حداکثر رضایت را ایجاد کنند، بهویژه پس از اجرای طرح حامی و طرح تحولی که توانست رضایت در دانشگاه را افزایش دهد. نکته دیگر اینکه عرصههای پژوهشی واحد تهران غرب و هدایت پایاننامهها به سمت پژوهشهای کاربردی و مراکز تحقیقاتی حوزههای مختلف، رشد کمی و کیفی خوبی داشته است. رویدادهای متعددی هم در این واحد برگزار شدهاند که تأثیر مثبتی در ارتقای جایگاه دانشگاه داشتهاند.
آیا در حال حاضر پروژهای در حوزه محصولات دانشبنیان در دست اجرا دارید؟ درباره ماهیت این پروژه، اهداف آن و میزان پیشبرد آن توضیح دهید.
بله؛ دو پروژه کلان در دست اجرا داریم. یکی از آنها تولید روانکارهای صنعتی است که فاز مطالعاتی آن به پایان رسیده و فاز اجرایی در مرحله اخذ مجوزهای قانونی، عقد قراردادها و اجراست. این پروژه با همکاری چند واحد دیگر در استان تهران بهصورت مشترک انجام خواهد شد تا با توجه به پیشبینی ردیف فعالیت اقتصادی و دانشبنیان در بودجه امسال، سهم این بخش در بودجه ایجاد گردد. وقتی میخواهیم در دانشگاه یک محصول تولید کنیم، باید دو محور مهم را در نظر بگیریم، بهویژه با توجه به اینکه سابقه دانشگاهها در کشور در تولید محصولات طولانی نیست. اول اینکه آن کار دانشبنیان باشد و در شأن دانشگاه باشد. دوم اینکه ریسک تولید و بازار آن حداقل باشد. پس باید این موضوع مهم را در اجرای پروژههای اقتصادی مدنظر داشته باشیم که ممکن است پروژهای دانشبنیان باشد اما بازار فروش نداشته باشد، یا ممکن است از نظر فنی و بحث تولید با مشکل مواجه شود.
در فاز مطالعاتی که برای پروژههای مختلف ایجاد شد، به دو محصول مختلف رسیدیم؛ یکی روانکارهای صنعتی یا روغنهای صنعتی و دیگری تولید دارو بود. در سرای نوآوری ما، تولید دارو در حال حاضر انجام میشود و بسیاری از بیمارستانهای کشور از تولیدات این سرا استفاده میکنند. تصمیم گرفتیم این فعالیت را بهصورت مشارکتی با شرکت دانشبنیانی که در سرا مستقر است، گسترش و توسعه دهیم.
در مورد تولید روغن صنعتی یا روانکارهای صنعتی، فاز مطالعاتی به پایان رسیده و اکنون با همکاری چند واحد دیگر استان تهران وارد فاز عملیاتی یا فاز دوم پروژه میشویم. این پروژه در صورتیکه مجوزهای لازم از وزارت صنایع و حوزه دانشبنیان سازمان مرکزی اخذ شود، به مرحله اجرایی خواهد رسید.
میتوانید جزئیات مربوط به زمانبندی و پیشبینیهای مالی پروژه تولید روغن صنعتی را توضیح دهید؟ چگونه مراحل مختلف پروژه برنامهریزی شدهاند، چه بازههای زمانی برای تحقق هر مرحله در نظر گرفته شده است؟
من فکر میکنم در صورت نهاییشدن اخذ مجوز وزارت صمت، ظرف دو تا سه ماه میتوانیم وارد فاز عملیاتی پروژه شویم. بهمحض اخذ مجوزها، عملیات اجرایی آغاز میشود، زیرا سوله و زمین آماده است و تنها اخذ مجوز و راهاندازی خط تولید نیاز است. کسب مجوز به معنای آغاز تولید است و بعد از کسب مجوز، فرایند تولید چندان دور از انتظار یا دسترس نیست.
در کوتاهمدت، این پروژه میتواند گردش مالی حدود ۵۰ میلیارد تومان داشته باشد و در بلندمدت، در فاز یک تا دوساله، این مقدار میتواند تا ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش یابد. در سه تا چهار سال آینده نیز میتوان گردش مالی را بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش داد. البته باید توجه داشت که گردش مالی به معنای سود خالص نیست؛ گردش مالی شامل فروش و درآمد عملیاتی است و پس از کسر هزینهها، سود خالص حاصل میشود. این روغن صنعتی در صنایع مختلف کاربرد دارد؛ از دستگاههای دندانپزشکی تا خودرو و صنایع دیگر. وجه تمایز این محصول دانشبنیان، استحکام و دوام و کیفیت بالای آن است که کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارد. نکته مهم دیگر، کمک و همکاری سایر واحدها و حمایت رئیس محترم استان است که این پروژه را تسهیل کرده و باعث پیشرفت سریعتر آن شده است. به امید خدا، بهزودی نتایج ملموس این پروژه را خواهیم دید.
اشاره کردید که پروژه دومی در زمینه تولید دارو در دست اجرا دارید. لطفاً کمی درباره این پروژه توضیح دهید؛ اهداف اصلی آن چیست، چه مراحل و فرایندهایی در آن تعریف شدهاند؟ چه ویژگیها یا مزیتهایی باعث میشوند این پروژه در حوزه داروسازی اهمیت ویژهای پیدا کند؟
در بحث دارو نیز وضعیت مشابهی داریم. ما با دانشگاه علوم پزشکی و یک شرکت دارویی در مجموعه دانشگاه همکاری و رایزنیهای مشترکی انجام میدهیم. با توجه به پتانسیل موجود در سرای نوآوری واحد تهران غرب، تولید مکملهای دارویی که هماکنون انجام میشود و در بیمارستانهای کشور مورد استفاده قرار میگیرد، در دستور کار است تا بتوانیم تولید صنعتی و انبوه داشته باشیم و از این طریق استفاده اقتصادی مفیدی از دارو حاصل شود. فاز مطالعاتی این پروژه بهزودی به پایان میرسد و وارد فاز اجرایی خواهد شد. این دو پروژه، یعنی تولید روانکارهای صنعتی و تولید دارو، دو اقدام عمده اقتصادی و دانشبنیان واحد تهران غرب هستند.
مشارکت صنایع و دانشجویان در رویداد صدرا که پیشتر به آن اشاره کردید، چگونه بوده است؟
همانطور که گفتم، یکی از مهمترین رویدادها، صدرا بود که در جزئیات، یک صدرا فوقالعاده به شمار میرفت. برای اولین بار بیش از ۱۰۰ شرکت بهصورت فعال در این رویداد شرکت کردند. این شرکتها بسیار بنیادی و قوی بودند و هم در عرصههای صنعتی و دولتی و هم در بخش خصوصی حضور داشتند.
دانشجویان ما توانستند با مدیران این صنایع بهصورت رودررو ارتباط برقرار کنند و تجربه عملی کسب کنند. نزدیک به ۱۰ تفاهمنامه مشارکت با این شرکتها در عرصههای علمی و پژوهشی امضا شد و تعداد زیادی از دانشجویان ما نیز در این شرکتها مشغول به کار شدند. نکته مهم دیگر این است که مقرر شد طرحهای پژوهشی مشترک بین دانشگاه و مراکز تحقیقاتی و صنایع برگزار شود. پیشنویس چند طرح پژوهشی نیز آماده شده است که با مشارکت استادان و شبکه دانشجویان، بهزودی اجرایی خواهد شد.
این رویداد، سومین صدرا در واحد بود و از نظر بزرگی و کیفیت، در زمره برنامههای خوب صدرا بود که تاکنون برگزار شده است. نکته مهم این است که این صدرا محدود به حوزه خاصی نبود و حضور گسترده استادان و دانشجویان، فرصت بسیار خوبی برای مشارکت و تبادلنظر فراهم کرد و صاحبان صنایع با تعداد زیادی از دانشجویان رودررو گفتوگو کردند.
ما در دانشگاه تلاش کردهایم تا مفهوم مسئولیت اجتماعی و مشارکت علمی استادان و دانشجویان در مسائل جامعه را جا بیندازیم. به همین منظور، بسیاری از پایاننامهها به سمت مسائل کاربردی و نیازهای جامعه هدایت شدند و مراکز تحقیقاتی نیز بر همین اساس فعالیت میکنند.
بهعنوان نمونه، مرکز تحقیقات حکمرانی که در شرف تأسیس است، به شناسایی چالشهای کشور میپردازد و راهکارهای مدیریتی خود را به متولیان ارائه میدهد. هدف این است که دانشگاه و نخبگان، نقش ذاتی خود را در کمک به کشور ایفا کنند. تلاش میکنیم این موضوع به یک رویه عادی در دانشگاه تبدیل شود؛ بهطوری که همه استادان بهعنوان نخبه اجتماعی و نخبه کشوری، علاوه بر وظیفه تدریس، مسئولیت علمی و پژوهشی خود را در قبال کشور و جامعه به شکل مستمر ایفا کنند. این فعالیتها میتوانند تأثیر مثبتی در روند توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و بینالمللی کشور داشته باشد. یکی از وجوه تمایز فعالیتهای واحد این است که در هماندیشیهایی که برگزار میشود، سعی شد فعالیتهای پژوهشی و علمی واحد تهران غرب پویا و فعال نگه داشته شود تا علاوه بر تقویت دانشگاه، به کشور نیز کمک شود. در واقع وظیفه ذاتی دانشگاه در این حوزه پررنگ شده است.
دانشگاه آزاد در چند سال اخیر تلاش کرده بستری برای ایجاد نشاط و شادی در دانشگاه فراهم کند و دانشجویان را به نحوی ترغیب کند تا در عرصههای آموزشی و صنعتی بیشتر حضور داشته باشند. این حضور میتواند در عرصههایی مانند طرح صدرا و پویش باشد و میتواند در عرصههای فرهنگی مثل رونقبخشیدن به تشکلها باشد. وضعیت واحد تهران غرب در این حوزه چگونه است؟
سعی شد ارتباط مؤثری با صنایع مختلف برقرار شود و دانشجویان برای ورود به صنعت و گذراندن کارآموزی حمایت شوند. هرچقدر دانشجویان در فعالیتهای دانشگاه یا سایر فعالیتها مشارکت بیشتری داشته باشند، نشاندهنده پویایی واحد دانشگاهی است. این فعالیتها میتواند در قالب تشکلها، کانونهای دانشجویی، انجمنهای علمی یا مشارکت در کار همزمان با تحصیل باشد.
واحد تهران غرب یکی از واحدهایی است که بیشترین تعداد کانونهای فرهنگی را دارد؛ حدود ۵۰ کانون دانشجویی فعال داریم. علاوه بر این، دو تشکل دانشجویی مهم نیز در این واحد فعالیت میکنند که مشارکت دانشجویان را در برنامهها و فعالیتهای دانشگاهی تقویت میکنند. حضور دانشجویان در فعالیتهای فرهنگی و علمی نیز بسیار پررنگ بوده است؛ برای مثال، در جشن اختتامیه جشنواره رشد واحد تهران غرب که در اصفهان برگزار شد، دانشجویان ما در بین برندگان حضور چشمگیری داشتند و این نشاندهنده فعالیت و انگیزه بالای دانشجویان است.
در همین موضوع، دو محور را مدنظر قرار دادیم. یک محور مربوط به حضور فعال دانشجویان در رویدادها و فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و علمی است. برای مثال، در مسابقات بتن که اخیراً برگزار شد، دانشجویان واحد تهران غرب موفق به کسب رتبه دوم شدند. همچنین در جشنواره مهدویت، دانشجویان رشته نقاشی آثار ارزشمندی خلق کردند و نمایشگاهی از این آثار برگزار شد که برای نخستینبار حضور گسترده و زیبای دانشجویان را در چنین فرآیندی شاهد بودیم. اینها نمونههایی از دستاوردهای قابلتوجه در حوزه فرهنگی و اجتماعی است.
محور دوم مربوط به فعالیت اعضای هیئتعلمی است که در حوزههای صنعتی و دانشبنیان ورود کردهاند. برخی از استادان ما توانستهاند محصولات دانشبنیان فاخری تولید کنند که برای نخستینبار در کشور عرضه میشود. در این فرایند نیز از دانشجویان واحد تهران غرب استفاده شده است. بهعنوان نمونه، در یکی از کارخانههایی که توسط یکی از استادان اداره میشود و محصولات دانشبنیان تولید میکند، تعداد زیادی از دانشجویان واحد تهران غرب مشغول به کار هستند.
همچنین شرکتهای صنعتی و خصوصی متعددی نیاز خود به نیروی کار را به ما اعلام کردهاند و ما توانستهایم دانشجویان و فارغالتحصیلان را به این مجموعهها معرفی کنیم. این تعامل باعث شده است بسیاری از نیازهای سازمانها از طریق دانشجویان تهران غرب برطرف شود.
بهطور کلی، طرح پویش هم به پویایی دانشجویان و هم به اشتغال همزمان با تحصیل کمک کرده و برنامه ما این است که این روند را تقویت کنیم تا تعداد بیشتری از دانشجویان بتوانند در کنار تحصیل، وارد بازار کار شوند.
دانشجویان واحد تهران غرب بیشتر در چه صنایع و شرکتهایی مشغول به کار شدهاند؟
در صنایع مختلف؛ بهعنوان مثال، بخشی از دانشجویان ما در شرکتهایی فعالیت میکنند که محصولات دانشبنیان مرتبط با معلولیت تولید میکنند؛ مانند چرخهای برقی و بالابرهای مخصوص معلولان. همچنین برخی شرکتهای مستقر در سرای نوآوری نیز از دانشجویان ما بهره میبرند.
در حوزه ساختوساز، شرکتهای ساختمانی برای جذب فارغالتحصیلان رشته عمران و معماری اعلام نیاز کردهاند و تعدادی از دانشجویان ما به این مجموعهها معرفی و مشغول به کار شدهاند. در صنایع نفت نیز دانشجویان رشتههای مکانیک و برق واحد تهران غرب معرفی و جذب شدهاند. علاوه بر این، در خود سازمان مرکزی دانشگاه و سامانههای داخلی نیز برخی دانشجویان ما بهعنوان همکار فعالیت میکنند. بهطور کلی، تعداد دانشجویانی که همزمان با تحصیل در صنایع مختلف مشغول به کار هستند، در واحد تهران غرب بسیار قابلتوجه است.
وضعیت مالی و منابع درآمدی واحد تهران غرب در یک سال گذشته چگونه بوده است؟ چقدر درآمدهای غیرشهریهای داشتید؟
بر اساس آخرین آمار تا پایان مردادماه، حدود 25 میلیارد تومان درآمد غیرشهریهای داشتهایم. این درآمدها از منابع مختلف تأمین شدهاند؛ از جمله حوزه ورزش، دورههای کوتاهمدت، فعالیتهای سرای نوآوری و مرکز رشد. برای امسال نیز با توجه به دو فعالیت اقتصادی مهمی که قبلاً توضیح دادم، پیشبینی میکنیم جهش چشمگیری در درآمدهای غیرشهریهای داشته باشیم. البته باید در نظر داشت که یکی از اولویتهای قابل توجه در تأمین مالی دانشبنیان، موضوع منابع مالی است که تلاش میشود با توسعه فعالیتهای اقتصادی آن را جبران کرد.
محدودیت واحد تهران غرب در حوزه درآمدزایی چیست و چه برنامهای برای رفع آن دارید؟
یکی از محدودیتهای اصلی ما کمبود فضاست. تعداد ساختمانهای واحد محدود است و بیشتر فضای موجود صرف امور آموزشی میشود. به همین دلیل، برای توسعه فعالیتهای درآمدزایی اعم از شهریهای و غیرشهریهای، دورههای کوتاهمدت و تولید محصولات دانشبنیان، نیازمند افزایش فضا هستیم. برای رفع این محدودیت، برنامهریزی کردهایم از فضای واحد کیش بهصورت مشترک استفاده کنیم. همچنین در همان مجموعه دپارتمانهایی در حوزههای مختلف تعریف کردهایم؛ از جمله MBA، گردشگری و برخی رشتههای فنی و مهندسی. انشاءالله از امسال بخشی از دورههای کوتاهمدت در آنجا برگزار خواهد شد.
در حال حاضر با نهادهایی مانند نظام مهندسی و مرکز کارشناسان رسمی دادگستری قرارداد داریم تا دورههای مورد نیاز صلاحیتهای حرفهای را برگزار کنیم. همچنین با وزارت کار و سایر سازمانها نیز در حال رایزنی برای برگزاری دورههای تخصصی هستیم.
این دورهها به دو دسته تقسیم میشوند؛ بخشی از آنها برای متقاضیان آزاد (اعم از دانشجویان و عموم مردم) طراحی شده و بخش دیگر در قالب قرارداد با سازمانها و مؤسسات برگزار میشود. درمجموع، حدود ۴۰ دپارتمان عنوان دوره مختلف پیشبینی کردهایم و قصد داریم امسال تحرک جدی در این حوزه ایجاد کنیم تا درآمدزایی واحد تهران غرب تقویت شود.
در صحبتهای خود از سرای نوآوری واحد تهران غرب گفتید. سرای نوآوری فناوریهای آموزشی واحد تهران غرب مجوز دائمی خود را دریافت کرد؟
بله خوشبختانه امسال موفق شدیم مجوز دائمی سرای نوآوری و فناوریهای آموزشی واحد تهران غرب را دریافت کنیم.
این سرا در چه وضعیتی است؟ یکی از چالشهای جدی سراهای نوآوری بحث اتصال به صنعت و تأمین مالی است. برای رسیدن به این هدف چه برنامهای دارید؟
این سرا نخستین مرکز نوآوری تخصصی در حوزه تکنولوژی آموزشی در کشور است و هدف آن توسعه زیستبوم فناوری آموزشی در سطح ملی است. این دستاورد امتیازات ارزشمندی برای ما داشت؛ از جمله جذب هستهها و واحدهای فناور و دانشبنیان، برگزاری دورهها و رویدادهای نوآورانه و تحقق بودجههای مالی پیشبینیشده.
شرکتهای متنوعی در این سرا حضور دارند؛ از شرکتهای رایانهای گرفته تا شرکتهایی که در حوزههای آموزشی و فناوری فعالیت میکنند. حتی برخی سامانههای مهم دانشگاه نیز در این سرا مستقر هستند. حمایت دانشگاه از این مجموعه باعث شده بستر مناسبی برای گسترش فناوریها ایجاد شود.
اتفاق مثبت دیگر، طی فرایند راهاندازی شعبه پارک علم و فناوری در واحد تهران غرب بود. این پارک ظرفیت بسیار خوبی برای تسهیل فعالیتهای اقتصادی و فناورانه دارد و میتواند دو پروژه بزرگ دانشبنیان ما را که فاز مطالعاتی آنها به پایان رسیده و در آستانه ورود به فاز اجرایی هستند، پشتیبانی کند. بنابراین فکر میکنم این سرای نوآوری و پارک علم و فناوری از نظر گردش مالی کمک زیادی به ما کند.
چه تعداد شرکت دانشبنیان تاکنون در سرای نوآوری واحد تهران غرب مستقر شدهاند و همکاری آنها با دانشجویان چگونه بوده است؟
یکی از شروط ما برای استقرار شرکتهای دانشبنیان در سرای نوآوری، مشارکت فعال آنها در طرح پویش است. یعنی دانشجویان علاوه بر تحصیل، بتوانند آموزشهای لازم را در این شرکتها بگذرانند و در فعالیتهای آنها مشارکت داشته باشند. در قراردادهای همکاری نیز این موضوع بهطور صریح گنجانده شده است.
در یک سال تا یک سال و نیم گذشته، حدود ۴۰ شرکت در سرای نوآوری ما حضور داشتهاند. برخی فعالیتشان به پایان رسیده و جای خود را به شرکتهای جدید دادهاند. این تنوع و جابهجایی نشان میدهد سرای نوآوری واحد تهران غرب از نظر تنوع فعالیتها و برونداد محصول، یکی از موفقترین سراها باشد.
خروجیها و محصولات سرای نوآوری واحد تهران غرب چه تأثیری بر دانشگاه و جامعه داشته است؟ برنامه شما برای اتصال با صنایع چیست؟
محصولات تولیدشده در سرای نوآوری تنها محدود به نیازهای دانشگاه نبوده، بلکه برای جامعه، سلامت و حتی صنعت کشور نیز دستاوردهای ارزشمندی به همراه داشته است. بهعنوان نمونه، یکی از شرکتهای دارویی مستقر در سرا با استفاده از آزمایشگاه واحد، محصولات مکمل دارویی تولید کرده که در بسیاری از بیمارستانهای کشور مورد استفاده قرار میگیرد. این یک نمونه روشن از ارتباط مؤثر دانشگاه با صنعت و جامعه است.
همچنین یکی از شرکتهای فعال در حوزه محصولات آموزشی توانست ابزارها و تجهیزات آموزشی تولید کند که در سراسر کشور و بیشتر استانها عرضه شد و به فروش رفت. در حوزه فناوریهای رایانهای و الکترونیکی نیز شرکتهایی در سرا مستقر هستند که خدمات و محصولات آنها بهطور مستقیم وارد صنعت کشور شده است.
حتی در زمینه محصولات فرهنگی و سرگرمی نیز نمونههایی وجود دارد. بهعنوان مثال، یک شرکت فعال در حوزه تولید اسباببازیهای دانشبنیان توانسته محصولات خود را در سطح کشور به فروش برساند و جایگاه خوبی در بازار پیدا کند.
این موارد نشان میدهد ارتباط تنگاتنگی میان شرکتهای مستقر در سرای نوآوری واحد تهران غرب و صنعت کشور برقرار شده است. البته ما همچنان در ابتدای مسیر قرار داریم و ظرفیتهای زیادی برای توسعه و اجرای پروژههای بزرگتر وجود دارد. با این حال، میتوان گفت سرای نوآوری واحد تهران غرب در حال حاضر جزء مجموعههای پیشتاز و فعال در این حوزه است.
جایگاه واحد تهران غرب در ارتباط با برنامههای کلان دانشگاه آزاد اسلامی چگونه است؟
یکی از الزامات مهم فعالیتهای دانشجویان در دانشگاه این است که زمینههای حضور دانشجو در دانشگاه فراهم شود. دانشجو زمانی که در قالب یک تشکل یا کانون دانشجویی فعالیت میکند، عملاً در حال تمرین مسئولیتپذیری و مدیریت است. چنین دانشجویی در آینده آماده خواهد بود تا نقش مدیریتی در سطح جامعه و کشور برعهده بگیرد. بنابراین، دانشگاه باید بهعنوان یک محیط تربیت مدیران آینده دیده شود. هر واحد دانشگاهی وظیفه دارد زمینههای حضور و مشارکت دانشجو را در عرصههای مختلف دانشگاهی و بروندانشگاهی فراهم کند.
در «طرح حامی» وضعیت واحد تهران غرب چگونه است؟
طرح حامی از جمله ابتکاراتی بود که به رفع برخی کمبودهای واحد هم کمک کرد. نسبت کارمند به دانشجو در واحد ما پایین بود و این طرح باعث شد بخشی از خلأ نیروی انسانی در بخشهای کارشناسی و اداری جبران شود. درنتیجه هم به دانشجویان فرصت تجربه جدید داده شد و هم دانشگاه توانست کارآمدتر عمل کند.
براساس این طرح دانشجویان در فضای ایمیل پایه، نامهنگاریهای اداری را به صورت مجازی انجام میدهند. اجرای طرح چه تأثیری بر روند رسیدگی به مشکلات دانشجویان در واحد تهران غرب داشت؟
اگرچه اشکالات این طرح همچنان باید برطرف گردد؛ اما میتواند مشکلات بسیاری از دانشجویان از طریق همین طرح حل شود. تعدادی از کارشناسان به صورت تخصصی در این طرح همکاری کردند و همین موضوع باعث شد مراجعه حضوری دانشجو به حداقل برسد. پیش از این، دانشجو برای هر درخواست باید به واحد مراجعه میکرد و هم خودش هزینه و وقت صرف میکرد و هم برای دانشگاه هزینه ایجاد میشد. اما اکنون میتواند درخواست را از منزل ثبت کند و پاسخ را نیز بهصورت آنلاین دریافت کند. با این طرح علیرغم افزایش دانشجو، تعداد کارمندان را افزایش ندادیم و این در حالی بود که نسبت کارمند به دانشجو پایین بود. درنهایت کار دانشجو نیز تسهیل شد.
این طرح هنوز در ابتدای راه است، اما استقبال خوبی از آن شده است. طبق آخرین آمار، 4 هزار درخواست از این مسیر ثبت و پیگیری شده است و بار مراجعات حضوری را تا حدودی کاهش داده است. هرچند هنوز مراجعات حضوری صفر نشده، اما روند حرکت به سمت دیجیتالسازی مناسب به نظر میرسد. برای هر هزار دانشجو یک حامی در نظر گرفتیم. البته هنوز هستند دانشجویانی که برای برخی از کارهای اداری به واحد مراجعه میکنند اما تلاش شد این حضور به حداقل برسد و امیدواریم با رفع مشکلات این طرح کارایی آن نیز اثربخشتر شود.
واحد تهران غرب در سالهای گذشته چه مأموریتهای آمایشی داشته است و آن را دنبال میکند؟
یکی از مأموریتهای آمایشی که برای واحد تهران غرب تعریف شد، گردشگری سلامت بود. با توجه به ظرفیتها و استادان توانمند در این حوزه، اقدامات اولیهای نیز صورت گرفت. اما معتقدم پتانسیل تهران غرب فراتر از این است و میتوان در حوزههای دیگر نیز نقشآفرینی کند. برای نمونه، در حوزه حکمرانی و مطالعات علوم انسانی با مقدمات راهاندازی یک اندیشکده و مرکز تحقیقاتی، بر اساس پیشینه و جایگاه رشتههای علوم انسانی در واحد، گامهای مؤثری برداشته خواهد شد. استادان برجسته و با سابقهای در این حوزه داریم و میتوانیم در سطح ملی به سیاستگذاری و تصمیمسازی کمک کنیم.
از سوی دیگر، در حوزه تولید محصولات دانشبنیان در عرصه صنعتی نیز ظرفیت بالایی وجود دارد و همانطور که پیشتر اشاره شد، نمونههایی از این فعالیتها عملیاتی شده است. این دو حوزه یعنی علوم انسانی و صنعت میتوانند مکمل مأموریتهای آمایشی تهران غرب باشند و فرصتهای تازهای برای خدمت به کشور ایجاد کنند.
دکتر طهرانچی تأکید ویژهای داشتند که هر کدام از رشتهها باید مانند رشتههای پزشکی پیوستی داشته باشد تا آموزش عرصهای که در پزشکی وجود دارد را در فضای رشتههای دیگر نیز گسترش دهیم. برخی از واحدها به این سمت حرکت کردند و در این زمینه پیشگام بودهاند؛ برای مثال، واحد تبریز برنامه «چهارشنبههای صنعتی» را برگزار میکند تا دانشجویان در ارتباط مستقیم با صنعت قرار گیرند. در واحد تهران غرب این رویکرد دنبال میشود؟
در واحد تهران غرب، دانشجویان برخی رشتهها، مانند مکانیک، همزمان با تحصیل در دانشگاه، در شرکتهای مرتبط با رشته خود حضور دارند و تجربه عملی کسب میکنند. این تعامل از طریق تفاهمنامههایی که دانشگاه با صنایع مختلف دارد، شکل گرفته و دانشجویان بخشی از سرفصلهای آموزشی خود را بهصورت عملی در محیط صنعت میآموزند و بهطور هفتگی، گروههایی از دانشجویان در صنایع مختلف حضور پیدا میکنند.
در باشگاه پژوهشگران جوان نیز این اقدام انجام میشود. انجمنهای علمی واحد تهران غرب نیز از فعالترین انجمنها هستند و فعالیتهایشان بهصورت مستمر و هفتگی انجام میشود. این انجمنها باعث شدهاند ارتباط میان سرفصلهای آموزشی و صنعت به شکل مستمر حفظ شود و دانشجویان بتوانند بخشی از آموزش خود را در صنعت بهصورت عملیاتی مشاهده و تجربه کنند. اما این که مانند رشتههای پزشکی به دانشجویان بگوییم سال آخر شما کامل در سطح بیمارستان باشد، هنوز این ظرفیت در سطح واحد وجود ندارد و به نظر میرسد نیازمند بررسی بیشتر در سطح آموزش عالی کشور باشد.
یکی از بحثهایی که در یک ماه اخیر مورد توجه قرار گرفته، پیشنهاد وزیر علوم درباره کوتاه شدن دوره کارشناسی است. نظر شما نسبت به این طرح چیست؟ چه ضوابط و ملزوماتی در اجرای این طرح باید رعایت شود؟
اگر نظر شخصی من به عنوان استاد دانشگاه مدنظر باشد، باید اشاره کنم که میتوان زمینههای اجرای این طرح را به طور کامل فراهم کرد. یکی از مهمترین الزامات، ایجاد زیرساختهایی است که حضور دانشجو در عرصه عملی و مهارتآموزی را تضمین کند. اگر قرار باشد یک سال از آموزش کاهش پیدا کند، باید اطمینان حاصل شود که دانشجو همچنان فرصت کافی برای کسب تجربه عملی و آشنایی با مهارتهای کاری مورد نیاز کشور را داشته باشد. درواقع اگر یک سال از تحصیل را کم میکنیم باید در آن سه سال دانشجو را با مهارتهایی که در سطح کشور کمبود وجود دارد، آشنا کنیم.
به عنوان مثال، در حال حاضر حدود ۵۰ درصد از مشاغل و نیروی کار کشور در بخش خدمات فعالیت دارند، اما از سوی دیگر نیروهای متخصص و مهارتدیده در این حوزه بسیار کم هستند. بسیاری از نیروهای موجود در بخش خدمات، به صورت تجربی مهارت کسب کردهاند و صنایع مهم کشور، مانند صنایع پالایش و پتروشیمی، با کمبود نیروی کار مهارتدیده مواجه هستند. حتی فارغالتحصیلان مهندسی که تعدادشان زیاد است، به طور معمول با مهارتهای عملی و فنی صنایع کشور به خوبی آشنا نیستند.
بنابراین، اگر طرح به گونهای اجرا شود که یک سال آخر دوره کارشناسی صرف آموزش عملی در صنعت و کسب مهارتهای لازم شود و دانشجو با محیط واقعی کار آشنا شود، میتواند به نفع کشور باشد و فارغالتحصیلان را به نیروهایی مهارتدیده و آماده برای نیازهای صنعت تبدیل کند. اما کاهش صرفاً یک سال آموزشی بدون فراهم کردن این زیرساختها، نیازمند بررسی کارشناسی دقیقتر است.
.gif?v=0)
