زهرا طیبی، خبرنگار گروه سیاست: روز جمعه چهرههای سیاسی- رسانهای بهجای مجریهای تلویزیون برای گفتوگوی تلویزیونی به مناسبت هفته دولت، مقابل رئیسجمهور حاضر شدند. حضور چهرههای رسانهای از طیفهای مختلف سیاسی (اصولگرا، اصلاحطلب و اعتدالگرا) وجه تمایز گفتوگوی رئیسجمهور به مناسبت هفته دولت بود. این فرم و قالب تازه و مواجهه رئیسجمهور با سؤالهای مختلف از جریان اصلاحطلبی و اصولگرایی و خواستهای هر دو جریان، گفتوگوی رئیسجمهور را از سالهای گذشته متفاوتتر و جذابتر میکرد. به جز فرم و قالب گفتوگو، متن صحبتهای رئیسجمهور، پاسخی که به برخی سؤالات دادند، همچنان بر محور حفظ و تقویت وفاق در تمام سطوح، مخصوصاً میان مردم، حرکت میکرد. اشاره رئیسجمهور به این موضوع که خطرناکتر از اسنپبک، برهمخوردن اختلافات و تقویت شکافهای داخلی است، نشان میداد رئیسجمهور نیز حفظ اتحاد و انسجام ملی را در شرایط توقف جنگ، اصل قرار میدهد. البته گفتوگوی رئیسجمهور یک بخش مغفول هم داشت؛ اینکه امسال و برخلاف رویههای مرسوم هرسال، خبری از گزارش عملکرد دقیق از اقدامات یکساله رئیسجمهور و ترسیم افقها و برنامهریزیها برای سال پیشرو نبود و وی به جز اشاره به برخی کلیات، دورنمای روشن و دقیقی از برنامه دولت برای سال پیشرو، با توجه به بحرانهای احتمالی ارائه نداد. با درنظرگرفتن بحرانها و چالشهایی که در سالهای آتی مخصوصاً در حوزه اقتصادی، ممکن است برای کشور پیش بیاید، انتظار آن است که دولت با ارائه برنامه دقیق و اقناع افکار عمومی با این محور که برنامه روشنی برای مدیریت چالشها در سالهای آتی دارد، نگرانی افکار عمومی را برطرف و از القای بنبست و عدم وجود راهحل برای مدیریت چالشهای کشور اجتناب کند. این موضوع در کنار توجه به حفظ انسجام یک اصل اساسی است که میتواند روان افکار عمومی را در حوزه معیشت مدیریت کند.
فرم و قالب وفاقی
در سالهای گذشته، مصادیق متعددی میتوان پیدا کرد که رئیسجمهور در جمعها و نشستهایی مقابل پرسشوپاسخ صریح و بیپرده قرار گرفته اما گفتوگوی وی با چهرههای مختلف سیاسی و رسانهای ازاینجهت، متمایز بود. رئیسجمهور با وجود قرار گرفتن مقابل چهرههای سیاسی و رسانهای مختلف تلاش میکرد بهدوراز سیاستزدگی به سؤالات بیپرده و صریح پاسخ دهد. امسال بهجای مجریان تلویزیونی که شاید در مواردی سؤالاتی مشخص و هماهنگشده مطرح میکردند و پاسخهای کلیشهای هم میگرفتند، چهرههای سیاسی و رسانهای در گفتوگو مقابل رئیسجمهور حاضر شدند که طبیعتاً دغدغهها، نظام مسائل و مطالبات جریان متبوع خود را از رئیسجمهور میپرسیدند. این بخش از گفتوگوها علاوه بر آنکه با پیروی از اصل آزادی بیان، مجالی برای تضارب آرا و بیان نظرات مختلف مقابل رئیسجمهور فراهم میکرد، پاسخهایی هم که رئیسجمهور به هرکدام از این سؤالات مثل آزادی زندانیان سیاسی، شروع جنگ و مواردی ازاینقبیل دادند، این پیام را به مردم منتقل کرد که وی در تعریف بحرانها و چالشهای موجود در کشور، نه بر مبنای مطالبه و خواست یک جریان خاص سیاسی که بر مبنای منافع و مصالح عمومی و جمعی عمل میکند و البته بهشرط قابلتحقق بودن، مطالبات خاصه جریانات سیاسی را نیز مورد پیگیری قرار میدهد.
برخوردی فراجناحی با مطالبات جناحی
دولت چهاردهم از همان روزهای ابتدایی شروع فعالیت، گفتمانمحوری دولت را بر مبنای شعار اصلی رئیسجمهور برقراری وفاق ملی در تمام سطوح پیش برد. دولت علاوه بر آنکه به دنبال کمرنگ کردن شکافها میان مردم و دولت بود، تمرکز اصلی را بر ایجاد همگرایی با سطوح حکمرانی و سران قوا قرار داد. با گذشت یک سال از فعالیت دولت و با توجه به اظهارات رئیسجمهور در گفتوگوی تلویزیونی این موضوع را میتوان با قطعیت بیشتری مطرح کرد که وفاق همچنان بهعنوان کارویژه اصلی دولت، موردتوجه رئیسجمهور قرار دارد. نکته مهمتر آنکه در پیگیری امور و دغدغههای مردم، رئیسجمهور به این اصل اساسی یعنی حفظ انسجام توجه داشت و علاوهبرآن نیز به آن توجه داشت که به نام وفاق صرفاً مطالبات یک جناح سیاسی خاص را پیگیری نکند. در روزهای بعد از توقف جنگ، مدام این موضوع از جانب برخی رسانههای اصلاحطلبی مطرح میشد که میبایست از بروز دوباره جنگ اجتناب کرد اما زمانی که این سؤال از جانب محمدعلی ابطحی با این مضمون مطرح شد که مردم جنگ نمیخواهند و باید از هر اقدامی برای توقف جنگ استفاده کرد، پاسخ رئیسجمهور همان پاسخی بود که رهبر انقلاب در روزهای بعد از توقف جنگ بارها به آن اشاره کردند. «ما هم جنگ نمیخواهیم اما آمریکا به دنبال تجزیه ایران است.» رئیسجمهور در ادامه صحبتها در مورد آزادی زندانیان سیاسی نیز پاسخ داد که این موضوع در حوزه اختیارات دولت نیست و نمیتوان به قوه قضائیه گفت چه بکند یا چه نکند. البته در مورد رفع فیلترینگ هم اشاره کرد که قرار بود فیلتر تلگرام رفع شود که جنگ شد. پاسخهای رئیسجمهور به این مطالبات که برخی از آنها بدون در نظر گرفتن ممکن بودن یا نبودن آن در قالب توقعاتی برای دولت مطرح میشد این گزاره را اثبات کرد که در نگاه رئیسجمهور و برخلاف برخی تعابیر، وفاق در تحقق یا عدم تحقق مطالبات جریان اصلاحطلبی معنا نمیشود و مفهومی گستردهتر و بسیطتر از تأمین منافع یک جریان خاص دارد. مسعود پزشکیان مانند دیگر مقامات سیاسی که در روزهای گذشته بر ضرورت اجتناب از اختلافافکنی و ادامه دعواهای سیاسی تأکید کردند، به این موضوع تأکید کرد و خطر صدای وحدتشکن در داخل کشور را از اسنپبک، خطرناکتر دانست. رئیسجمهور بدون آنکه از فشارها و فضاسازیها در چند وقت اخیر صحبتی کند، در نگاه کلان به ضرورت حفظ انسجام در جامعه تأکید کرد و بهخطرافتادن این انسجام را از اقدامی بینالمللی علیه ایران مثل فعالسازی ماشه، بیشتر دانست؛ چراکه در صورت وجود چندصدایی در داخل کشور است که قدرتهای خارجی مجال پیدا میکنند کشور را تضعیف کنند و به آن ضربه بزنند. این اشاره و تأکید نشان میدهد با گذشت یک سال از شروع به کار دولت، وفاق مسیری را که مدنظر رئیسجمهور بوده طی کرده و ادامه داده و میتوان گفت تقریباً در تمام سطوح این اتحاد و همدلی و دوری از دعوای سیاستزده و بیحاصل جناحی، دیده میشود.
فقدان دورنمای روشن از آینده
اگرچه در متن و بطن گفتوگوی رئیسجمهور، گفتمان اصلی دولت و تداوم آن به چشم میخورد اما آنچه باید در صحبتهای وی مطرح میشد و مطرح نشد و نگفتههای وی قابلتأمل است. بعد از گذشت یک سال از شروع فعالیت دولت، انتظار مردم از رئیسجمهور آن است که کارنامه مشخصی از آنچه دولت در یک سال گذشته انجام داده ارائه دهد؛ گزارشی از موفقیتها و عدم موفقیتهای دولت و بررسی چرایی آنها برای مردم ارائه دهد. اساساً علت اصلی برگزاری گفتوگوی رئیسجمهور به مناسبت هفته دولت این است که رئیسجمهور موضوعات و مواجهه با چالشها را از زاویهای مطرح کند که در یک سال گذشته کمتر به آن پرداخته شده است. مطرحکردن اظهارات و صحبتهای تکراری که افکار عمومی بارهاوبارها آن را شنیدهاند، اهمیت مصاحبه تلویزیونی را بلاموضوع میکند و این سؤال را برای افکار عمومی ایجاد میکند که اگر قرار بر این بود که همان حرفها دوباره تکرار شود، اساساً علت برگزاری این گفتوگوی تلویزیونی چه بود؟ این آسیب که البته رؤسایجمهور قبلی نیز به آن دچار بودند و بعضاً در دام تکرار آنچه در یک سال گذشته مطرح کرده بودند، میافتند. در گفتوگوی تلویزیونی امسال رئیسجمهور نیز قابلمشاهده است در واقع اگر گفتوگوی امسال را با گفتوگوی سال گذشته که همزمان با شروع فعالیت رئیسجمهور برگزار شد، مقایسه کنیم، جز در برخی موارد از ارائه گزارش فعالیتها، تفاوت و تمایز جدی به چشم نمیخورد.
1. مسعود پزشکیان در این مصاحبه گزارش دقیق و متقن و جدیدی از آنچه دولت انجام داده و آنچه انجام نداده ارائه نکرد و صرفاً به بیان آنکه کشور در شرایط جنگی و بحرانی قرار داشته اکتفا کرد.
2. نکته دیگری که در این گفتوگوی تلویزیونی نیز فقدان آن به چشم میخورد، عدم تعریف و تبیین کارویژهها و برنامههایی است که دولت در سالهای پیشرو و در مواجهه با بحرانهای احتمالی در دستور کار دارد. قابلانکار نیست شرایطی که در وضعیت بینالمللی و منطقهای برای ایران رقم خورده از جمله فعالسازی مکانیسم ماشه نگرانیهایی را برای افکار عمومی ایجاد کرد در مقام مواجهه با این بحرانها، علاوه بر آنکه تأکید بر عدم تأثیرگذاری مکانیسم ماشه میبایست موردتوجه باشد، دولت باید این پاسخ را به افکار عمومی بدهد که در مواجهه با این بحرانها چه برنامههایی در حوزه اقتصادی برای کنترل اثر روانی این اتفاقات بر بازار دارد. تعریف دستور کارها و برنامههایی که دولت در سال پیشرو دارد و تشریح آن برای مردم علاوه بر آنکه نگرانی افکار عمومی در حوزه اقتصادی را بر طرف میکند، این احساس را در میان مردم ایجاد میکند که دولت برای مدیریت چالشها و بحرانهای کشور، برنامهریزی دارد و مسائل را بهصورت روزمره اداره نمیکند. بااینحال فقدان توجه و پرداخت به این موضوع در صحبتهای رئیسجمهور و عدم تعریف دورنمای روشن و مشخصی از آینده، نگرانیها را در میان مردم تقویت میکند.
3. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که رئیسجمهور میبایست به دغدغهها، مسائل و مشکلات معیشتی مردم میپرداخت. البته باید منتظر ماند و دید آیا رئیسجمهور در گفتوگویی که در مورد مسائل معیشتی خواهند داشت اشارهای دقیقتر به این موضوعات خواهند داشت یا خیر.
.gif?v=0)
