سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: در سالی که فضای آموزش عالی کشور با چالشهایی مثل شرایط اجتماعی، جنگ تحمیلی 12روزه و البته داغ سنگین فقدان رئیس فقید دانشگاه آزاد همراه بود، فرایند برگزاری مصاحبه دکتری در این دانشگاه نهتنها متوقف نشد، بلکه به گفته مسئولان دانشگاه، با قدرت، دقت و حتی نوآوری بیشتری پیش رفت. نزدیک به ۴۰ هزار داوطلب از ۱۸ تیر در جلسات مصاحبه دکتری، مقابل داوران قرار گرفتند تا در مدتزمان کوتاهی، نه فقط علم و پژوهش بلکه هدف، منش و آمادگی علمیشان را محک بزنند. مصاحبههایی که دهم مردادماه امسال به پایان میرسد. البته مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد یک تفاوت با سالهای گذشته داشت و آن هم شکل برگزاری آن بود. مسئولان دانشگاه امسال به دلایل و اتفاقات پیشآمده تصمیم گرفتند که این جلسات را در بستر مجازی برگزار کنند. تصمیمی که به گفته سعید آزادیان، رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه، هم در پاسخ به شرایط خاص اجتماعی و امنیتی اخیر گرفته شد و هم به منظور تسهیل حضور داوطلبان از سراسر کشور بدون دغدغه حملونقل، هزینه و نگرانی. به گفته آزادیان در این فرایند، بیش از ۱۸۰۰ استاد ممتاز از سراسر ایران، در واحد علوموتحقیقات گرد هم آمدند و از طریق پنلهای آنلاین، عملکرد داوطلبان را ارزیابی کردند. نکته قابل توجه اینکه آمار غیبت داوطلبان که در سالهای گذشته حدود ۲۰ درصد بود، امسال به کمتر از ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد؛ نشانهای از افزایش دسترسی، رضایت و مشارکت.
اما در پشتصحنه این مصاحبهها، نگرانیهایی نیز وجود دارد. از جمله رکود در گسترش رشته محلهای دکتری دانشگاه آزاد که به گفته آزادیان، به دلیل بیتوجهی وزارت علوم، امسال حتی یک کد رشته جدید نیز برای دانشگاه آزاد تصویب نشد. موضوعی که اگر ادامه پیدا کند میتواند جذب نخبگان در این دانشگاه را تحتتأثیر قرار دهد. با تمام این شرایط، دانشگاه آزاد تلاش کرده تا مسیر پذیرش دکتری را از یک فرایند صرفاً اداری، به یک تجربه علمی، فناورانه و البته منصفانه تبدیل کند؛ مشروح گفتوگوی «فرهیختگان» با رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد را در ادامه از نظر میگذرانید.
حدود 40 هزار داوطلب در جلسات مصاحبه حضور پیدا کردند
سعید آزادیان، رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد در گفتوگو با «فرهیختگان» درباره جزئیات مصاحبه دکتری امسال گفت: «معمولاً ما در اواخر خرداد و اوایل تیرماه مصاحبههای دکتری را به صورت متمرکز برگزار میکنیم. این عملیات بسیار گسترده و جدی است. امسال 39 هزار و 571 نفر، یعنی نزدیک ۴۰ هزار داوطلب در جلسات مصاحبه دکتری حضور پیدا کردند.»
او افزود: «شرایط خاص کشور، بعد از اتفاقاتی که در خرداد ماه و جنگ تحمیلی ۱۲روزه رخ داد، باعث محدودیتهایی در حضور داوطلبان شد. زمان کافی نبود و نگرانیهایی از سوی خانوادهها وجود داشت.»
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغ التحصیلی دانشگاه آزاد در ادامه تصریح کرد: «سرپرست محترم دانشگاه در جلساتی که درباره این موضوع برگزار شد، تأکید فرمودند که باید شرایطی ایجاد و زیرساختهایی را فراهم کنیم که این محدودیتها را لحاظ کند. بنابراین برای مصاحبه دکتری یک جلسه مفصل برگزار و در نهایت تصمیم گرفته شد مصاحبهها به صورت مجازی برگزار شوند.»
او در خصوص نحوه برگزاری مصاحبه مجازی نیز توضیح داد: «مجازی یعنی قریب به ۴۰ هزار نفر به صورت آنلاین وارد اتاق مصاحبه شوند، اما اساتید که مسئولیت برگزاری جلسات مصاحبه دکتری را بر عهده داشتند به صورت حضوری فرایند مصاحبه را پیش میبرند. این مصاحبهها به صورت برخط و مبتنی بر فناوریهایی که در دانشگاه توسعه پیدا کرده بود برگزار شده و توانستیم بستری امن و پایدار را فراهم کنیم.»
بیش از ۸۰ درصد داوطلبان از جلسات مصاحبه رضایت داشتند
آزادیان در خصوص زمان برگزاری جلسات مصاحبه دکتری نیز گفت: «از ۱۸ تیرماه مصاحبهها شروع شده و تا ۱۰ مردادماه، که آخر این هفته است، به پایان میرسد. طبق نظرسنجیهایی که از داوطلبان در پایان هر روز دریافت کردیم، بیش از ۸۰ درصد آنها از این فرآیند رضایت کامل دارند و این روش را مناسب ارزیابی کردهاند.»
۱۸۰۰ استاد ممتاز در جلسات مصاحبه حضور داشتند
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد در ادامه آماری از جلسات این دوره از مصاحبه دکتری ارائه داد و تصریح کرد: «همانطور که پیشتر گفتم، امسال ما ۳۹۵۷۱ نفر را در ۲۱۴ رشته مختلف به مصاحبه دعوت کردیم. بیش از ۱۸۰۰ نفر از اساتید ممتاز و صاحب کرسی دانشگاه آزاد از سراسر کشور و استان تهران، با راهبری محتوایی معاونتهای محترم موضوعی، برای انجام مصاحبه دعوت شدند.»
او با تأکید بر اینکه نکته مهم در این دوره، افزایش رضایت داوطلبان است، توضیح داد: «یکی از دلایل افزایش رضایت داوطلبان، عدم الزام به حضور فیزیکی در جلسات بود؛ با توجه به اینکه از اقصی نقاط کشور دعوت میشوند. در سالهای قبل که مصاحبهها حضوری برگزار میشد، حدود ۲۰ درصد عدم حضور داشتیم، اما امسال این رقم به حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است.»
به گفته آزادیان، این نشان میدهد که داوطلبان رضایت بیشتری داشتند و امکان حضور آنها در جلسات مصاحبه بهخوبی فراهم شده بود.
آزادیان در پاسخ به این سؤال که کیفیت مصاحبهها در شرایط مجازی چگونه تضمین میشود، توضیح داد: «کیفیت یک موضوع چندبعدی است. قطعاً حضور حضوری داوطلب ایدئال است، چون اساتید میتوانند هم از لحاظ علمی و هم از نظر شخصیت فردی ارزیابی دقیقتری داشته باشند. اما امسال، که به دلیل شرایط خاص، مصاحبهها مجازی شد، ما از نظرات اساتید مختلفی که در جلسات حضور داشتند استفاده کردیم و تقریباً اکثریت آنها نظرشان این بود که جلسات، با کیفیت و مفید بوده است. برآیند این نظرات نشان میدهد که جلسات خوبی برگزار شد. البته اگر مصاحبهها حضوری و چهرهبهچهره برگزار میشد، شاید ارزیابیها دقیقتر بود، اما مجازی شدن مصاحبهها هیچ مانعی برای ارزیابی دقیق ایجاد نکرده و تأثیر منفی نداشته است.»
آزادیان در پاسخ به این سؤال که آیا بازخوردی از دانشجویان و اساتید گرفته شد، گفت: «بله، بر اساس بازخوردها و مشاهدات، رضایت قابل قبولی وجود دارد و این شیوه برگزاری مجازی توانسته کیفیت را حفظ کند.»
او تأکید کرد: «بهجز بخشی از مصاحبه که مربوط به بررسی شخصیت علمی و منش فردی داوطلب است، که اساتید روی آن هم دقت میکنند، در سایر ابعاد، با توجه به زیرساختهای فناورانه ایجادشده، خوشبختانه بستر امن و پایداری فراهم شده که به اساتید و داوطلبان اجازه میداد هر آنچه نیاز است را در لحظه مصاحبه ارائه و نمایش بدهند، بدون هیچ کمبود یا محدودیتی.»
آمار غیبت داوطلبان امسال ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: «البته برخی دوستان ترجیح میدادند مصاحبه حضوری باشد تا ارزیابی دقیقتری انجام شود. اما از آنجایی که امسال جلسات مجازی بود، امکان چهرهبهچهره شدن استاد و داوطلب به شکل حضوری فراهم نبود. بنابراین این موضوع را میتوان «نقص» جلسات مصاحبههای مجازی دانست. اما در مجموع، اینکه آمار غیبت داوطلبان از ۲۰ درصد سال قبل به ۱۰ درصد رسید، نشان میدهد انتظار داریم رقابت بهتری رقم بخورد و کیفیت نهایی رقابت افزایش یابد.»
او تأکید کرد: «از آنجا که مصاحبهها مجازی بود، داوطلبان نیاز به حضور فیزیکی نداشتند، پس نگرانیهای حملونقل و مسائل مرتبط، از جمله برای خانمها، کمتر شد. این موضوع باعث شد افراد بیشتری امکان شرکت داشته باشند، که این خود نکته مثبت بزرگی است.»
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد اظهار کرد: «واقعاً این یک عملیات بزرگ بود؛ جلسات مصاحبه نزدیک به ۴۰ هزار نفر، طی ۲۴ روز، در شرایط خاص و با همه مخاطرات انجام شد. علیرغم اینکه در این ایام ضایعه بزرگی برای دانشگاه آزاد پیش آمد، و آن هم شهادت شهید عزیز، دکتر طهرانچی بود، با همه سختیها، این حرکت نهتنها متوقف نشد بلکه قویتر و با یک رویکرد نوین ادامه پیدا کرد. تا جایی که در بیانیهای که مقاممعظمرهبری به مناسبت چهلم شهدای اقتدار صادر فرمودند، از ادامه فعالیتها و استقامتی که در زیرمجموعههای این شهدا وجود داشت، ابراز رضایت کردند.»
او بیان کرد: «شهید طهرانچی نیز بر همین موضوع تأکید داشتند که باید به سمت فناوریهای نوین حرکت کنیم و الحمدلله این بستر در مصاحبههای دکتری فراهم شد تا از ظرفیتهای فناورانه برای ارائه خدمات شایستهتر به داوطلبان و اساتید استفاده شود. این حرکت نوین میتواند آینده این فرایند را بهتر کند و باعث شود عدالت آموزشی و دسترسی آسانتر برای همه فراهم شود.»
یکی از مباحث مطرحشده در جلسات مصاحبه دکتری امسال، بحث استفاده از هوش مصنوعی بود. برخی از اساتید پیشنهاد داده بودند که در سالهای آینده امکان استفاده کنترلشده از هوش مصنوعی در مصاحبهها فراهم شود. آزادیان در پاسخ به این سؤال که آیا از سالهای آینده این اتفاق خواهد افتاد یا خیر، توضیح داد: «میتوان روی این زیرساختها کار کرد. امسال حتی ابزارهای هوش مصنوعی در امتحانات مقطع دکتری، بهعنوان دستیار، در اختیار دانشجویان قرار داشت و آنها میتوانستند در امتحانات خود از این ابزارها استفاده کنند. اما اینکه داوطلبان در جلسه مصاحبه دکتری نیز از هوش مصنوعی بهعنوان دستیار استفاده کنند، فعلاً در قالب سیاست کلی مطرح نشده است. البته ما در زمانبندی مصاحبهها، حدود ۱۵ دقیقه برای هر داوطلب در نظر گرفته بودیم. این بازه زمانی، به نظر هیئت داوری، قابل افزایش بود و برای بررسی تسلط علمی فرد، زبان تخصصی و مسائل شخصیتی اختصاص داشت. بنابراین عملاً فرصت زیادی برای استفاده از ابزارهای جانبی وجود نداشت.»
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «ما در سامانه، ابزارهایی را پیشبینی کرده بودیم تا اساتید بتوانند سؤالات را در لحظه، به صورت تصادفی و غیرقابل پیشبینی، به داوطلب ارائه بدهند. یعنی هیچ امکانی برای ارسال از پیش تعیینشده یا پاسخ آماده وجود نداشت. این در اختیار اساتید بود که سؤالات خود را بهگونهای طرح کنند که حتی اگر دانشجو از هوش مصنوعی استفاده میکرد، نقش محوری فرد در استنتاج و جمعبندی موضوعات مشخص باشد.»
امسال حتی یک کدرشتهمحل جدید دکتری نداشتیم
او در پاسخ به این سؤال که آیا امسال رشتهمحلهای دکتری بیشتر شدهاند یا خیر، گفت: «متأسفانه در بخش گسترش رشتهها، چه امسال و چه سال گذشته، مقطع دکتری با نوعی کمتوجهی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روبهرو بوده است. سال گذشته فقط مجوز سه کدرشتهمحل برای کل کشور در دانشگاه آزاد صادر شد و امسال، متأسفانه حتی یک کدرشتهمحل جدید دکتری نداشتیم.»
آزادیان ادامه داد: «این یکی از سختیهای کار در دانشگاه آزاد است و امیدواریم با دعای رئیس و دانشمند شهید عزیزمان، گرههایی که بین دانشگاه آزاد و وزارت علوم وجود دارد باز شود و شرایطی یکسان و منصفانه بین زیرنظامهای مختلف آموزش عالی ایجاد گردد. انشاءالله با رویکرد همافزایی که در حال شکلگیری است و با کمک عزیزان در وزارت علوم، این فرصتها در اختیار دانشگاه آزاد نیز قرار گیرد.»
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد افزود: «با توجه به اقتضائات و شرایط، سالانه باید بر اساس نگاه مأموریتمحور و آمایشمحور که در دانشگاه آزاد نهادینه شده است، تحولی در زیرساختهای آموزشی و در گام اول، در رشتهمحلهایی که دانشگاه حضور دارد، ایجاد کنیم. انشاءالله به توفیق الهی و دعای رئیس شهیدمان و با کمک عزیزان در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در آینده نزدیک شاهد این گشایشها باشیم، اما امسال رشته جدیدی به لیست پذیرش دکتری اضافه نشد.»
رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغالتحصیلی دانشگاه آزاد در پایان گفت: «امروز نیز جناب آقای دکتر رنجبر، سرپرست محترم دانشگاه آزاد، از محل مصاحبه بازدید کردند و شاهد زحمات عزیزان در بخشهای مختلف بودند. شرایط مصاحبه پایدار و مناسب بود و داوطلبان فرصت خوبی داشتند تا توانمندیهای خود را نشان دهند. خدا را شکر، ابراز رضایت دکتر رنجبر مایه انگیزه و خرسندی دستاندرکاران این فرایند را فراهم کرد.»
.gif?v=0)
