سیدمهدی طالبی، پژوهشگر حوزه بینالملل: «دونالد ترامپ»، رئیسجمهور آمریکا با غرور، کیش شخصیتی و اقتدارطلبی، ایران را به عنوان کشور «مستقل» و «آزاد»، در مرکز دایره اعمال فشار و توطئه قرار داده است. او که ادعا میکرد درصدد توافق با تهران است، ساعاتی بعد با چراغ سبز و حمایت از «بنیامین نتانیاهو»، نخستوزیر رژیم صهیونی به او اجازه داد آتش جنگی بزرگ را علیه ایران برافروزد. او تنها دو ساعت پس از شروع دهمین روز جنگ، آمریکا را وارد عرصه نبرد کرده و تأسیسات هستهای ایران را به طور مستقیم بمباران کرد. از ادعای توافق با تهران تا اعلام هدف برای نابودی توان هستهای ایران، هیچکدام درست نبودند، بلکه آنگونه که همگان دریافتهاند، نیت ترامپ و تمام همکارانش، سقوط نظام سیاسی در ایران و تجزیه آن است. رئیسجمهور آمریکا روز گذشته تنها چند ساعت پس از آنکه «جی دی. ونس» معاونش تأکید کرد، کشورش به دنبال تغییر نظام در ایران نیست، در پستی در شبکه اجتماعی «سوشال تروث» نوشت: «استفاده از واژه «تغییر رژیم» از نظر نزاکت سیاسی درست نیست، اما اگر حکومت کنونی ایران نتواند ایران را دوباره عظمت ببخشد، چرا نباید تغییر کند؟ میگا: عظمت را به ایران بازگردانید.»این مسئله نشان داد ترامپ نه تنها درصدد ضربه به ایران است، بلکه میخواهد از آن به عنوان ملکی شخصی استفاده کند؛ همانگونه که میخواست با اخراج مردم غزه، این منطقه را با ارتش آمریکا در اختیار گرفته و در آنجا برجسازی کند. او قصد دارد ضمن احیای تسلط آمریکا بر ایران، آن را تحت پروژه احزاب راست افراطی ساماندهی کند.
جزئیات تغییر نظامی که ترامپ میخواهد
ترامپ در داخل آمریکا جنبشی را راهبری میکند که شعارش «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم» (Make America Great Again) است. این جنبش به اختصار «ماگا» (MAGA) نامیده میشود. این جنبش اصلیترین، بزرگترین و منشأ «راستگرایی افراطی» در غرب و جهان است.
این جنبش با جریانات راستهای افراطی مانند دولت «ویکتور اوربان» نخستوزیر مجارستان، «رابرت میلی» رئیسجمهور آرژانتین و احزابی مانند «آلترناتیوی برای آلمان» نزدیکی دارد.
ترامپ در دولت اول خود با اعزام «استیون بنن» مشاور خود و یکی از اعضای برجسته جنبش ماگا به اروپا تلاش کرد به احزاب راست افراطی اروپا برای تقویت نقششان در سیاست دولتهای اروپایی کمک کند. در دولت دوم او این اقدام توسط «دی ونس» معاونش و «ایلان ماسک» مشاور سابق او پیگیری میشد.
ماسک و دی. ونس به اندازهای بی محابا در این پروژه گام برداشتند که در اوایل تشکیل دولت ترامپ، آشکارا و به شکلی رادیکال دولت آلمان را تحت فشار قرار دادند.
حالا ترامپ میگوید باید با الهامگیری از جنبش داخلی آمریکا، جنبش «عظمت را دوباره به ایران بازگردانیم» (Make Iran Great Again) را ایجاد کنیم. جنبشی که به اختصار «میگا» (MIGA) نامیده است.
تفکرات ترامپ و تیمش
اینکه ترامپ، حلقه نزدیک به او و طرفدارانش چگونه فکر میکنند، نشان میدهد او چگونه درباره ایران فکر میکند.
1- تفکرات آخرالزمانی
مهمترین بخش طرفدار ترامپ در آمریکا مسیحیان انجیلی مشهور به «اوانجلیستها» هستند که به صهیونیسم نزدیک بوده و تفکرات آخرالزمانی دارند.
با توجه به ریشه این تفکرات آخرالزمانی در مسائل دینی مسیحیت، غرب آسیا در چشم ترامپ اهمیت بیشتری مییابد.
2- هدف؛ حل و فصل ریشهای
شعارها و روحیه ترامپ نشان میدهد او متمایل به حل و فصل ریشهای مشکلات پیش روی آمریکا در کوتاهترین زمان ممکن است. از این رو او با اقداماتی تند درصدد مهار چین، تضعیف اروپا، تضعیف چندجانبهگرایی و رویههای بینالمللی و ضربه به ایران و محور مقاومت است.
3- روحیه ایرانیستیزانه تاریخی
ترامپ یک ایرانیستیز است. روحیه ایرانیستیزانه او تنها ناشی از دشمنیهای چند دههای میان دو کشور نیست بلکه ریشه در خاطرات و متون تاریخی و درگیریهای ایران و روم نیز دارد.
تفکرات دستگاههای حرفهای آمریکا
دستگاههای حرفهای آمریکا مانند سازمانهای نظامی و امنیتی که نیروهای آن همواره در ساختار حضور دارند، اثر بزرگی بر رفتار دولت و جهتگیریهای کلی آن میگذارند. با توجه به این مسئله، در این بخش به نگاه دستگاههای حرفهای آمریکا به ایران پرداخته شده است.
1- نیاز به جغرافیای ایران
بر اساس برداشت دستگاههای نظامی و امنیتی آمریکا، این کشور برای تسلط بر جهان نیازمند تسلط بر جغرافیای ایران است تا بتواند با مستقر شدن کامل در «چهارراه جهان» بتواند بر روسیه، چین و شبه قاره هند که در آنها قدرتهای بزرگی حضور دارند، نظارت کند.
2- خاطره نزدیک به یک قرن زیردستی ایران و سپس دشمنی
در دوره پهلوی دستگاههای نظامی آمریکا به ایران به چشم کشوری عقب مانده و زیردست نگاه کرده و پس از انقلاب نیز به چشم دشمن به آن نگریستهاند. خشم و کینه بزرگ و چند دههای از سوی آنها بر ضد ایران وجود دارد.
3- نقش ایران در ناکامی برنامههای آمریکا
ایران برنامه دستگاههای سیاسی، نظامی و امنیتی آمریکا برای تسلط بر منطقه از طریق تثبیت رژیم صهیونی و یا اقداماتی مانند اشغال افغانستان و عراق را به بن بست کشانده و این مسئله بر خشم نهادهای حرفهای آمریکا افزوده است.
خروجی نگاه ترامپ و دستگاههای حرفهای آمریکا
جمع تفکرات ترامپ و دستگاههای نظامی و امنیتی آمریکا درباره مسائل مختلف نشان میدهد، آنها تمرکز ویژهای بر ایران داشته و تجویزاتی بر اساس این دیدگاهها درباره ایران دارند.
1- تجزیه؛ راهکار تسلط بر جغرافیا و مهار خیزش مجدد ایران
هدف آمریکا برای تسلط بر ایران، تجزیه آن است تا در صورت وقوع انقلاب و یا خیزش در آن، بار دیگر قدرتی بزرگ پا به معادلات منطقه نگذارد. این مسئله نیازمند تغییر و تحولات داخلی، تضعیف دولت، تجزیه و مواردی از این دست است.
در دوره پهلوی ایران در اختیار آمریکا قرار داشت؛ اما هنگامی که با انقلاب از سلطه رها شد با اتکا به جغرافیا، جمعیت و روحیه ملی موفق شد در برابر واشنگتن مقاومت کرده و وارد روند ازدیاد قدرت شود. بر این اساس واشنگتن قصد دارد پس از تسلط مجدد بر ایران، آن را تجزیه کند تا دیگر تجربه گذشته تکرار نشود.
2- تحقیر ایران و ایجاد سرخوردگی در ایرانیان برای خاموششدن روحیه ملی
از نگاه آمریکا روحیه تاریخی و مذهبی ایرانیان بیدار شده و راهکار خاموش کردن آن، تحقیر و ایجاد سرخوردگی در ایرانیان است؛ اعمال تحریمها برای گسترش فقر در جامعه ایرانی و تحمیل جنگ بر این اساس صورت میگیرد.
آنچه ترامپ تاکنون در برابر ایران انجام داده است
رئیسجمهور آمریکا و نهادهای حرفهای این کشور برای اجرای ایدههای خود تاکنون دست به اقدامات عمدهایزدهاند که به دلیل تبعات گسترده، جزء نقاط عطف تاریخ هستند.
1- خروج از برجام
ترامپ با خروج از برجام زمینه ایجاد کاهش تنش و روابط میان ایران و آمریکا، افزایش نقش ایران در منطقه و چندجانبهگرایی را هدف قرار داده و نابود کرد.
2- فشار حداکثری
ترامپ گرچه با خروج از برجام اهداف مختلفی را محقق کرد؛ اما بعضی از این اهداف، ذیل فشار حداکثری بودند. خروج از برجام با تمام بزرگیاش، به عنوان بخشی از «کارزار فشار حداکثری علیه ایران» مورد استفاده قرار گرفت که هدفش ضربه به معیشت مردم به امید شکل دهی به شورش و سرخوردگی بود.
3- حمایت از رژیم صهیونی در جنگ
پس از حمله صدام، دیکتاتور عراق به ایران در سال 1359، ترامپ دومین شخصی است که با تحریک رژیم صهیونی، در سال 1404 به ایران جنگ دیگری پس از 4 دهه تحمیل کرد.
4- پیوستن به جنگ
آمریکا تاکنون سه اقدام نظامی بزرگ علیه ایران ترتیب داده است؛ حضور در خاک ایران و مشارکت در اشغال آن در جریان جنگ جهانی دوم، حمله به طبس که در اوایل انقلاب صورت گرفت و سوم، حمله بامداد اول تیر سال جاری که طی آن تأسیسات هستهای در فردو، نطنز و اصفهان مورد هدف قرار گرفتند.
5- ترور نظامی یک مسئول دولتی
در تاریخ جهان پیش از ترور سردار شهید سلیمانی و پس از آن، هیچ کشوری به طور رسمی و با ابزار نظامی، مسئولان عالی کشوری دیگر را ترور نکرده بود. ترامپ این اقدام را برای اولینبار و تاکنون برای آخرینبار انجام داده که علیه مقامی ایرانی بود.
MIGA یا MIDA؟
آنچه از تفکرات و اقدامات ترامپ بر میآید حکایت از آن دارد که او به جای «عظمت را دوباره به ایران بازگردانیم» (Make Iran Great Again) به دنبال «ایران را دوباره تجزیه میکنیم» (Make Iran Divided Again) یا به اختصار میدا (MIDA) است. ترامپ قصد دارد به جای جنبشی برای عظمت بخشی به ایران، جنبشهایی برای تجزیه ایران ایجاد کند.
تحرکات روانی و ادراکی ترامپ
اقدامات رئیسجمهور آمریکا هرچند بزرگ باشند، بیشتر از هرچیز دارای سویه «روانی و ادراکی» هستند. ترامپ ضربات ناجوانمردانه و خارج رویهای مانند ترور مسئولان کشوری را برای ایجاد شوک وارد میکند؛ اما هدف فعلی او، ترساندن برای وادار کردن به عقبنشینی و در پی آن شکلگیری فروپاشی است. او در این راه از شیوههایی بهره میگیرد.
1- ترساندن ایران از «نامردی»
ترامپ حرفهای مختلف، متفاوت و متضاد درباره اهداف خود میزند. به نظر میرسد او قصد دارد از خود چهرهای «نامرد» برای ایجاد هراس در طرف مقابل بسازد و این نامردی را از طریق زدن یک حرف و پیگیری هدفی دیگر، دنبال میکند.
2- فریب
ترامپ فریبکاری را در پیش گرفته و تلاش میکند ضربات خود را در قالب این فریبها به ایران وارد کند، تا شوک حاصله اثرات ضربه را بالاتر ببرد.
3- ابهام
ترامپ با مخلوط کردن فریب و اجرای برخی از گفتههای خود درصدد تحمیل ابهام به دستگاه محاسباتی ایران برای استهلاک نظام تشخیص و تصمیمگیری است.
راهکارهای ایران
تهران باید برای مقابله با ترامپ و سیاستهایش راهکارهایی را در پیش بگیرد که در ادامه به آنها پرداخته شده است.
1- تقارنیابی اهداف؛ ضربه متقابل
اگر هدف ترامپ و نتانیاهو تغییر نظام سیاسی در ایران است، تهران نیز باید هدف خود را سرنگونی دولتهای این دو در آمریکا و رژیم صهیونی اعلام کند. تاکنون برخی از مقامات ایرانی به این هدف اشاره کردهاند از جمله «سید رحیم موسوی» رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح که روز گذشته تأکید کرد هدف ایران، سقوط دولت نتانیاهو است.
2- جنگ ادراکی و روانی
پس از بمباران تأسیسات هستهای ایران توسط ترامپ و ادعای ضربه مؤثر یا نابودی آنها، منابع ایرانی تأکید کردند که برنامه هستهای ایران باقی مانده و اورانیوم غنی شده، دستگاهها و تجهیزات به مکانهای امن منتقل شدهاند.
این بیان به ترامپ نشان داد ایران در پس حمله او هیجانزده نشده و درهم نیز نشکسته و خبری از امتیازدهی نیست.














