مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد: علاوه بر شخصیت پیش‌بینی‌ناپذیر و غیرقابل اعتماد دونالد ترامپ، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های وی با دولت‌های قبلی آمریکا، تفکر اقتصادی خاص ترامپ است که می‌توان گفت آمیزه‌ای از آموزه‌های ناسیونالیستی با لیبرالیسم است. کارشناسان می‌گویند ناسیونالیسم اقتصادی دونالد ترامپ به چندین دهه حاکمیت آمریکا در رهبری اقتصاد آزاد و جهانی شدن پایان می‌دهد. این دوره، مهم‌ترین حرکت به سمت «جهانی‌زدایی» (در مقابل جهانی‌سازی) است. یکی از مهم‌ترین تصمیمات وی، سیاست‌های تعرفه‌ای است. این سیاست‌ها عمدتاً شامل وضع تعرفه بر واردات خارجی توسط دولت ترامپ، از سال 2018 شروع شد. بین ژانویه تا مارس ۲۰۱۸ وی تعرفه‌های سنگینی بر واردات پنل‌های خورشیدی و ماشین‌های لباسشویی، فولاد و آلومینیوم از اکثر کشور‌ها اعمال کرد. همچنین دولت ترامپ به‌طور جداگانه‌ای تعرفه‌هایی را بر کالا‌های وارداتی از چین تعیین کرد که منجر به شکل‌گیری جنگ تجاری با این کشور شد. این تعرفه‌های موردی تا پایان دولت ترامپ اول ادامه داشت. اما در سال 2025 دولت ترامپ دور تازه‌ای از جنگ تجاری را آغاز کرد که در صورت اجرایی شدن آن‌ها، از دهه 1910 تاکنون بی‌سابقه است. در مارس 2025 ترامپ جنگ تجاری خود را با اعلام تعرفه ۲۵ درصدی بر کالا‌های کانادایی و مکزیکی شروع کرد. سپس این جنگ تعرفه‌ای بر کالا‌های چینی و درنهایت در اوایل ‌آوریل با اعلام روز دوم ‌آوریل با عنوان روز آزادی، تعرفه‌هایی را بر 135 کشور اعلام کرد که بیشترین آن‌ها شامل کالا‌های چینی می‌شد. گرچه ترامپ هنوز بخش عمده این تعرفه‌ها را اعمال نکرده، اما ظاهراً این جنگ تجاری نتایج قابل تأملی تاکنون داشته است. به عبارتی، هرچند جنگ تجاری دوم ‌آوریل دونالد ترامپ تا زمان اجرایی شدن، ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد، با این حال مرور داده‌های رسمی تجارت این کشور با بزرگ‌ترین مبادی واردات و بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی نشان می‌دهد ظاهراً در همین ماه اول نیز اتفاقات حائز اهمیتی رخ داده که یکی از آن‌ها، کاهش شدید تجارت با چین و افزایش واردات آمریکا از برخی کشور‌ها بوده است. این داده‌ها نشان می‌دهد آمریکا برای مقابله با چین، اقدام به افزایش مبادلات تجاری با برخی کشور‌ها کرده گرچه هنوز برای قضاوت زود است، اما به نظر می‌رسد این تغییرات جغرافیای زنجیره تأمین می‌تواند تأثیرات اقتصادی و ژئوپلیتیکی داشته باشد. تایوان، ژاپن، تایلند، اندونزی، مالزی، ویتنام، سوئیس و سنگاپور ازجمله مهم‌ترین کشور‌ها در این تغییرات بوده‌اند. 

آوریل سیاه تجارت چین و آمریکا 
گرچه هنوز برای قضاوت درخصوص آثار و تبعات جنگ تعرفه‌ای ترامپ زود است، اما داده‌های رسمی نشان می‌دهد در همین ماه اول نیز جنگ تعرفه‌ای ترامپ آثار حائز اهمیتی در مبادی و مقاصد اصلی تجارت این کشور بر جای گذاشته است. یکی از مهم‌ترین آثار این جنگ تعرفه‌ای، اثر چشمگیر این تصمیم بر تجارت آمریکا با چین بوده است. بر اساس داده‌های اداره آمار آمریکا، حجم واردات این کشور از چین در آوریل امسال 25.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به واردات 31.6 میلیارد دلار در آوریل سال گذشته کاهش 20 درصدی را تجربه کرده است. همچنین صادرات آمریکا به چین در ماه آوریل امسال نزدیک به 8.2 میلیارد دلار است که کاهش 29 درصدی نسبت به صادرات 11.5 میلیارد دلاری در ماه آوریل 2024 داشته است. 
طبق داده‌های تاریخی اداره آمار آمریکا، حجم واردات آمریکا از چین در ماه آوریل امسال کمترین مقدار از آوریل 2009 تاکنون بوده است. برای تصور ابعاد این اتفاق لازم است بدانیم در ماه آوریل 2022 رقم واردات آمریکا از چین حتی به عدد 41.7 میلیارد دلار نیز رسیده بود که عدد آوریل امسال نسبت به آن رقم، کاهش 39 درصدی را نشان می‌دهد. درمجموع، این داده‌ها نشان می‌دهد میانگین واردات آمریکا از چین در آوریل سال‌های 2009 تا 2024 حدود 33.5 میلیارد دلار بوده که رقم فعلی کاهش قابل توجهی نسبت به عدد دوره مذکور دارد. 
اما صادرات آمریکا به چین نیز درحالی در ماه آوریل امسال به عدد 8.2 میلیارد دلار نزدیک شده که در آوریل 2023 حتی عدد 13 میلیارد دلار را نیز به ثبت رساند و به طور کلی در دوره 2009 تا 2024 به طور میانگین 9.3 میلیارد دلار بوده و در 4 سال اخیر این عدد حول‌وحوش 11 میلیارد دلار بوده است.  

آوریل سیاه به روایت گمرک چین
در کنار داده‌های اداره آمار آمریکا، گزارش گمرک چین از میزان تجارت دو کشور نیز بسیار قابل تامل است. براساس داده‌های گمرک چین، در آوریل سال جاری حجم تجارت دو کشور 56.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به آوریل سال گذشته کاهش 19.2 درصدی را تجربه کرده است. این داده‌ها نشان می‌دهد در آوریل امسال چینی‌ها 33 میلیارد دلار صادرات به آمریکا داشته‌اند که نسبت به آوریل سال گذشته کاهش 21 درصدی را تجربه کرده است. همچنین حجم واردات چین از آمریکا در آوریل امسال حدود 12.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 13.8 درصدی داشته است. 

افزایش صادرات به اتحادیه اروپا 
برخلاف چین، تجارت آمریکا با اتحادیه اروپا روند معکوسی را تجربه کرده است. صادرات آمریکا به اتحادیه اروپا در آوریل امسال به 35.3 میلیارد دلار رسیده که نسبت به آوریل سال گذشته رشد 15.6 درصدی دارد. اما واردات آمریکا از اتحادیه در آوریل سال جاری 54.4 میلیارد دلار است که نسبت به آوریل سال گذشته تقریبا بدون تغییر مانده و کاهش آن خیلی جزئی و زیر نیم درصد است. البته در ادامه اشاره خواهد شد که روند تجارت آمریکا با کشورهای عضو اتحادیه بسیار نوسانی بوده، به طوری که تجارت این کشور با برخی اعضا افزایش و با برخی روند کاهشی را تجربه کرده است. 

افت 5 تا 14 درصدی تجارت با مکزیک و کانادا 
یکی از کشورهایی که خیلی زود با خشم و غضب دونالد ترامپ روبه‌رو شد، مکزیک بود. این کشور به همراه کانادا از اولین کشورهایی بودند که در کنار چین، مورد حمله تعرفه‌های تجاری دولت جدید آمریکا قرار گرفتند. بررسی داده‌های رسمی آمریکا نشان می‌دهد در آوریل امسال واردات آمریکا از مکزیک نزدیک به 41.9 میلیارد دلار است که کاهش 2.7 درصدی نسبت به آوریل سال گذشته دارد. همچنین صادرات آمریکا به مکزیک در آوریل امسال 27.8 میلیارد دلار است که کاهش 5.2 درصدی را تجربه کرده است.
در کنار مکزیک، وضعیت کانادا بسیار جالب توجه است. در آوریل امسال واردات آمریکا از کانادا 29.4 میلیارد دلار و صادرات این کشور به کانادا 27.2 میلیارد دلار بوده که نسبت به آوریل سال گذشته کاهش 14.4 درصدی و 11.4 درصدی داشته است.
درخصوص کانادا و مکزیک باید توجه داشت، طبق گزارش کاخ سفید، فلزات گران‌بها، منابع انرژی و مواد معدنی غیرقابل استخراج در آمریکا از تعرفه‌های متقابل مستثنی شده‌اند. نیمه‌رسانا‌ها، دارو‌ها، مس و چوب نیز فعلاً مشمول تعرفه نمی‌شوند، اما تحقیقات جداگانه برای این اقلام در حال پیگیری است. این خبر خوبی برای کانادا همسایه آمریکا است؛ چرا‌که کانادا مهم‌ترین صادرکننده نفت به آمریکاست. همچنین مکزیک و کانادا از تعرفه‌های متقابل معاف شده‌اند، اما کالا‌هایی که با توافق ۲۰۲۰ هم‌خوانی ندارند مشمول تعرفه ۲۵درصدی باقی خواهند ماند. در همین حال خودرو‌ها و قطعات خودرو شامل تعرفه متقابل جدید نمی‌شوند، اما همان تعرفه ۲۵درصدی هفته گذشته از ۳‌ آوریل اعمال می‌شود. 

جهش‌های معنادار تجارت، از تایوان تا انگلیس
در کنار کاهش قابل ملاحظه در تجارت آمریکا با برخی کشور‌ها، در ماه ‌آوریل امسال روند‌های افزایشی قابل ملاحظه‌ای نیز در برخی از مقاصد و مبادی تجاری آمریکا مشاهده می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود. 
سوئیس: در رتبه اول رشد‌های چشمگیر تجارت با آمریکا، کشور سوئیس قرار دارد. در‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 6.2 و صادرات به این کشور 8.3 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال 2024 به ترتیب 41 و 370 درصد رشد نشان می‌دهد. بررسی روند تاریخی تجارت آمریکا با سوئیس نشان می‌دهد صادرات آمریکا به این کشور در ماه‌ آوریل امسال از سال 2000 تاکنون بی‌سابقه بوده است، به‌طوری که بالاترین رقم قبل از‌ آوریل سال‌جاری 2.7 میلیارد دلار در ‌آوریل 2021 بوده است. 
ویتنام: در کنار سوئیس، ویتنام نیز از دیگر شرکای تجاری آمریکاست که در ‌آوریل امسال تجارت این کشور با آمریکا رشد چشمگیری داشته است. در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 14.8 و صادرات به ویتنام 1.3 میلیارد دلار بوده که به ترتیب 48 و 55 درصد رشد داشته است. 
تایوان: تایوان ازجمله کشور‌هایی است که تجارت این کشور با آمریکا در ‌آوریل امسال رشد چشمگیری داشته است. حجم واردات آمریکا از این کشور در ماه‌ آوریل 14.6 میلیارد دلار و حجم صادرات آمریکا به این کشور بیش از 5 میلیارد دلار بوده که نسبت به ‌آوریل سال گذشته به ترتیب نزدیک به 61 و 28 درصد رشد نشان می‌دهد. 
ژاپن: ژاپن نیز ازجمله کشور‌هایی است که تجارت آن در ‌آوریل نسبت به ‌آوریل سال‌های گذشته روند افزایشی را تجربه کرده است. حجم واردات آمریکا از ژاپن در ‌آوریل امسال 13.5 و صادرات به این کشور 6.8 میلیارد دلار بوده که نسبت به ‌آوریل سال گذشته به ترتیب افزایش 6.3 و 13.2 درصدی داشته است. 
ایتالیا: ایتالیا دیگر مقصدی است که صادرات آمریکا به این کشور در ‌آوریل امسال افزایش قابل توجهی داشته است، به‌طوری که حجم صادرات آمریکا به این کشور در‌ آوریل امسال نزدیک به 3 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته جهش 50 درصدی داشته است. همچنین واردات آمریکا از ایتالیا در ‌آوریل امسال نزدیک به 6.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به ‌آوریل سال گذشته کاهش 4.5 درصدی دارد. درمجموع، صادرات‌ آوریل امسال آمریکا به ایتالیا بالاترین مقدار صادرات این کشور به ایتالیا از سال 2000 تاکنون بوده است. 
تایلند: در کنار تایوان، تایلند نیز از دیگر مقاصدی است که تجارت این کشور با آمریکا در‌ آوریل امسال رشد قابل ملاحظه‌ای دارد، به‌طوری که در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور نزدیک به 7 میلیارد دلار و صادرات آمریکا به این کشور 1.7 میلیارد دلار بوده که نسبت به ‌آوریل سال گذشته به ترتیب رشد 31.8 و 20.6 درصدی داشته است. 
انگلستان: در ماه ‌آوریل، انگلستان در بین کشور‌های اروپایی به یک مقصد جدید برای کالا‌های آمریکایی تبدیل شده است. در ماه‌ آوریل امسال حجم واردات آمریکا از انگلستان نزدیک به 4.9 میلیارد دلار و حجم صادرات به انگلستان 9.2 میلیارد دلار بوده که به ترتیب نسبت به ‌آوریل سال گذشته 14 درصد کاهش و 35.6 درصد افزایش یافته است. 
سنگاپور: اتفاقی که برای انگلیس و برخی از کشور‌ها رخ داده، در تجارت آمریکا با سنگاپور نیز تکرار شده است. در ماه ‌آوریل امسال واردات آمریکا از سنگاپور 3.6 و صادرات به سنگاپور 4.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به ‌آوریل سال گذشته به ترتیب 13 درصد کاهش و 21 درصد افزایش داشته است. 
اندونزی: در اندونزی برخلاف سایر کشور‌ها، واردات آمریکا از این کشور افزایش محسوسی نسبت به سال گذشته داشته است. در‌ آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 3.1 و صادرات به اندونزی 803 میلیون دلار بوده که به ترتیب رشد 29 درصدی و کاهش 3 درصدی داشته است. 
هلند: در هلند هر دو بخش تجارت با آمریکا روند افزایشی داشته است. در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 3.3 و صادرات به هلند 8.2 میلیارد دلار بوده که نسبت به‌ آوریل سال گذشته به ترتیب رشد 14.2 و 12.5 درصدی داشته است. 
مالزی: وضعیت مالزی نیز بسیار شبیه به هلند است. در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 4.7 و صادرات به مالزی 2.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته افزایش 16.2 و 24.2 درصدی داشته است. 
فرانسه: روندی که در مالزی و هلند تجربه شده، در فرانسه نیز تکرار شده است. در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از این کشور 6.5 و صادرات به فرانسه 4.2 میلیارد دلار بوده که نسبت به‌ آوریل 2024 به ترتیب رشد 21 و 22 درصدی را نشان می‌دهد. 
هند: هند نیز ازجمله کشور‌هایی است که ظاهراً دولت جدید آمریکا حساب ویژه‌ای روی تجارت با این کشور باز کرده است. در ‌آوریل امسال واردات آمریکا از هند بیش از 10 و صادرات به این کشور حدود 4 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال 2024 به ترتیب رشد 26.2 و 17 درصدی دارد. 

شروع جنگ تجاری از آلمان تا کره‌جنوبی
اغلب کارشناسان اهداف 5گانه جنگ تجاری ترامپ را در قالب شعار «ماگا» یا «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم» خلاصه می‌کنند. دونالد ترامپ نیز می‌گوید جنگ تعرفه‌ای را علیه کشور‌هایی اعمال کرده که آمریکا با آن‌ها یا بیشترین کسری تجاری را دارد یا اینکه این کشور‌ها تعرفه‌های سنگینی علیه کالا‌های آمریکایی اعمال کرده‌اند. همچنین ترامپ اهدافی را که می‌خواهد از طریق جنگ تعرفه‌ها به آن دست یابد را روشن کرده که عبارتند از: 1- بازگرداندن تولید به ایالات متحده، 2- پاسخ به سیاست‌های تجاری ناعادلانه سایر کشور‌ها، 3- کاهش کسری تجاری آمریکا، 4- افزایش درآمد مالیاتی، 5- ایجاد انگیزه برای سرکوب مهاجرت و قاچاق مواد مخدر. اما استدلال دوم دونالد ترامپ برای اعمال جنگ تعرفه‌ای، کاهش کسری تجاری آمریکاست. حجم کسری تجاری آمریکا از 80 تا 100 میلیارد دلار در سال‌های 1989 تا 1992 طی چهار سال دولت جو بایدن عدد 1000 میلیارد دلار را رد کرده و در سال 2024 به رقم عجیب 1200 میلیارد دلار رسید. 
نگاهی به داده‌های اداره آمار آمریکا نشان می‌دهد طی سال 2024 از کسری تجاری بیش از 1200 میلیارد دلاری آمریکا، حدود 531 میلیارد دلار از آن معادل 44 درصد از کل کسری تجاری، مربوط به چین و اتحادیه اروپاست. طبق این داده‌ها، چین با مازاد تجاری 295 میلیارد دلاری در رتبه اول قرار دارد. اتحادیه اروپا با 235 میلیارد دلار دوم و مکزیک با 172 میلیارد دلار سوم است. ویتنام با 123، ایرلند با 87، ژاپن با 68، کره‌جنوبی با 66، کانادا با 63، هند با 46، تایلند با 46، ایتالیا با 44، سوئیس با 38، مالزی با 25 و اندونزی و فرانسه با 18 و 16 میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند. اتریش با 13، کامبوج با 12، سوئد با 9.8، آفریقای جنوبی با 8.8، اسلواکی با 7.6، رژیم‌صهیونیستی با 7.4، بنگلادش با 6.1، اسلوونی با 5.9 و عراق و فنلاند با 6 و 5.8 میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند. 
مرور داده‌های تجارت آمریکا با برخی کشور‌ها در‌ آوریل امسال نشان می‌دهد بیشترین کاهش واردات آمریکا دقیقاً از کشور‌هایی اتفاق افتاده که آمریکا بیشترین کسری تجاری را با آن‌ها دارد. در ادامه به وضعیت برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. 
آلمان: روند مشابهی در آلمان شبیه به تجارت آمریکا با انگلستان تجربه شده است. حجم واردات آمریکا از آلمان در ماه آوریل امسال 13.2 و صادرات به این کشور 7.3 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 8.2 درصد کاهش و 18.3 درصد افزایش داشته است. 
کره‌جنوبی: وضعیتی که در خصوص آلمان و برخی کشور‌های دیگر از آن بحث شد، در کره‌جنوبی نیز اتفاق افتاده است. در آوریل امسال واردات آمریکا از کره 9.8 و صادرات به این کشور بیش از 6 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب کاهش 15.4 درصدی و افزایش 17.5 درصدی داشته است.