زهرا طیبی، خبرنگار گروه سیاست: در میان مسئولان رده‌بالا و سطح بالای کشوری، استانداران ازجمله مقامات مسئولی هستند که می‌توانند به راحتی بستر ارتباط مستقیم با مردم را فراهم کنند و از آنجایی که امکان رسیدگی و حل مشکلات مردم را دارند، می‌توانند نقش مهمی در افزایش رضایت عمومی مردم استان و کم کردن مشکلات مردم در حوزه‌های مختلف داشته باشند. البته تمام این اهداف با این شرط محقق می‌شود که درک درستی از میزان اثرگذاری جایگاه استانداران و اهمیت آن برای مردم وجود داشته باشد. رهبر انقلاب با نگاه به این جایگاه مهم و اثرگذار، روز گذشته در جریان دیدار با جمعی از استانداران، توصیه‌های مهمی خطاب به آن‌ها مطرح کردند که علاوه بر اینکه کارویژه چهارچوب‌داری در اختیار استانداران قرار می‌دهد، در سطوح کلان‌تر و در جایگاه‌های مدیرانی که با مردم در ارتباطند نیز صدق می‌کند و قابلیت اجرا دارد که در زمره مهم‌ترین آن‌ها لزوم توجه به مردم‌گرایی و اجتناب از ورود به تجارت‌های اقتصادی شخصی در دوران مسئولیت است.

 

ورود مسئولان دولتی به تجارت‌های شخصی در دوره مدیریت، ناخودآگاه تعارض منافع را در جایگاه مدیریتی مسئولان ایجاد می‌کند و می‌تواند تصمیمات آن‌ها را تحت الشعاع قرار دهد. موضوعی که رهبر انقلاب در جلسه روز گذشته خطاب به استانداران به آن اشاره کردند و آن‌ها را از «ورود به تجارت شخصی در دوره کوتاه خدمت» برحذر داشتند. رهبر انقلاب این موضوع را برای «مراقبت از سلامت کشور و مبارزه با فساد» ضروری دانستند. موضوع مهمی که در صحبت‌های رهبر انقلاب مورد اشاره قرار گرفت این بود که در سیستم حکمرانی ایران، فساد سیستمی وجود ندارد. به این معنی که بروز فساد به خاطر ساختار‌های ناقص و مسئله‌دار ایجاد نمی‌شود، بلکه انجام آن بیشتر به خاطر تخلف اشخاص و دور زدن قانون صورت می‌گیرد. توجه به این موضوع در سطوح مدیریتی مثل استانداری منجر می‌شود که فساد پیش از آنکه اتفاق بیفتد و برای رسیدگی به آن دستگاه‌های قضایی ورود کنند، کنترل شود و امکان بروز و ظهور پیدا نکند. در این موقعیت اگر استانداران حتی در جزئی‌ترین مسئله مثل وارد نشدن به تجارت‌های شخصی توجه داشته باشند، علاوه بر آنکه دست استانداران را برای مدیریت و برخورد با تخلفاتی که رنگ‌وبوی فسادخیزی دارد، باز می‌کند، حتی مجال ایجاد شائبه بروز فساد و یا دخیل شدن نفع شخصی استانداران در موضوعات مدیریتی را نمی‌دهد. امری که می‌تواند در بازسازی و ترمیم اعتماد عمومی جامعه هم مؤثر باشد.

 

ورود دعوا‌های جناحی و اختلافات سیاسی به تصمیمات اجرایی در سطوح مختلف مدیریتی، هیچ زمان راهگشا نبوده است؛ چراکه بیش از آنکه دغدغه‌ها برای حل مشکلات مردم و تصمیم‌گیری برای رفع این مشکلات را در اولویت قرار دهد، تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌ها را زیر سایه این اختلافات و دعوا‌ها قرار می‌دهد. در سال‌های گذشته مصادیق زیادی می‌توان نام برد که برخی از اقدامات و یا سیاستگذاری‌های درست تنها به دلیل آنکه رقیب سیاسی و جناح سیاسی مقابل آن را پیش برده، ر‌ها شده است یا آنکه یک دستگاه مدیریتی می‌بایست همکاری لازم را برای تحقق این اهداف انجام می‌داد، اما به دلیل وجود این اختلافات از انجام آن اجتناب کرده. در برخی موارد نیز باز شدن پای این اختلافات به فضای رسانه‌ای این نگاه را برای مردم ایجاد می‌کرد که آنچه برای مسئولان در جایگاه مدیریتی اهمیت دارد، دعوا‌های سیاسی خودشان است نه مشکلات مردم. رهبر انقلاب در دیدار روز گذشته با استانداران ضمن اشاره به اینکه فضای کلی خوبی در کشور حاکم است، یکی از موضوعات برای اثبات این مهم را «نبود اختلافات جناحی و سیاسی آنچنانی» دانستند که «زمانی، خیلی اوج داشت». موضوعی که نشان می‌دهد اختلافات سیاسی می‌تواند مؤلفه اثرگذاری در جلوگیری از پیشرفت امور و نتیجه دادن تصمیمات باشد و از طرف دیگر فضای سیاسی فعلی کشور نیز در کلیت امر به این بلوغ سیاسی رسیده که ادامه‌دار کردن رقابت‌ها و دعوا‌های جناحی و وارد کردن آن به عرصه‌های مدیریتی، نه آورده‌ای برای آن‌ها دارد، نه نتیجه‌ای برای مردم. به همین منظور در فضای فعلی سیاسی کشور سلایق مختلف از آن فاصله گرفته‌اند و تلاش کرده‌اند بی‌توجه به این اختلاف سلایق، دغدغه‌های مردم را دنبال کنند.

 

آداب با مردم بودن را یاد بگیرید
بازدید‌ها و حضور مقامات و مسئولان کشور در استان‌ها و دیدار با مردم ازجمله اقدامات مثبتی بود که گاهی برخی، این اقدامات را در راستای انجام کار‌های نمایشی یا در قالب اقدامات پوپولیستی و عوام‌فریبانه مورد انتقاد قرار می‌دادند و معتقد بودند این اقدامات آورده و نتیجه مشخصی در صحنه عمل ندارد. اما نکته مهمی که عموماً مورد توجه قرار نمی‌گیرد آن است که حضور مسئولان بین مردم و ارتباط با آن‌ها می‌تواند در کاهش شکاف و فاصله طبقاتی میان مردم و مسئولان اثر قابل توجهی داشته باشد. به همین منظور نیز رهبر انقلاب در بخشی از صحبت‌های خود به استانداران، توصیه کردند: «به میان مردم بروید، با آن‌ها گرم بگیرید، یعنی در اجتماعاتشان شرکت داشته باشید، حرفشان را گوش کنید.» البته تأکید رهبر انقلاب به این معنی است که می‌بایست فاصله میان مردم و مسئولان، به خصوص در جایگاه استانداران کاهش پیدا کند. در این جایگاه نقش استانداران ویژه‌تر از سایر مسئولان است به خصوص با در نظرگرفتن این موضوع که دشمنان ایران پروژه‌های خاص و ویژه‌ای در راستای افزایش نارضایتی عمومی در استان‌های خاص و ایجاد بستر‌های ناآرامی و شورش در برخی استان‌ها که گرایشات قومی هم در آن‌ها وجود دارد، کلید زده‌اند. در این فضا، ارتباط استانداران با مردم و حضورشان در میان مردم می‌تواند نقش مؤثری در خنثی کردن این پروژه داشته باشد؛ چراکه در شکاف میان مردم و مسئولان است که این پروژه‌ها فرصت بروز و ظهور پیدا می‌کنند. رهبر انقلاب در ادامه به لزوم مردم‌گرایی استانداران تأکید کردند و گفتند: «حرفشان را گوش کنید. احیاناً حرف تندی می‌زنند، حوصله کنید. در مقابل آن فرضاً فرد روستایی یا شهری یا کاسب که از تلاش شما، خدمات شما خبر ندارد، می‌آید یک چیزی را اعتراض می‌کند، اعتراضش هم وارد نیست؛ تحمل کنید، بعد برایش توضیح دهید. یعنی با مردم بودن، این چیز‌ها را دارد.» درواقع اصل حضور مسئولان میان مردم و حتی شنیدن نارضایتی‌های آن‌ها، اقدام مثبتی است؛ چراکه در پایین‌ترین سطح این احساس را به مردم منتقل می‌کند که برای مسئولان چه در سطح استاندار و یا بالاتر، دغدغه‌ها و مشکلات مردم مورد توجه قرار دارد. در مواردی مردم نتیجه تلاش‌ها و اقدامات استانداران را به صورت ملموس درک نمی‌کنند و تصور می‌کنند مسئولان دغدغه‌ای برای مشکلات مردم ندارند. حضور استانداران میان مردم، گفت‌وگو با آن‌ها و شنیدن صحبت‌های آن‌ها و حتی بیان آنکه چه اقداماتی برای رفع مشکلات آن‌ها انجام شده، می‌تواند تا حد زیادی احساس ایجاد شده را ترمیم کند. ارتباط خوب استانداران با مردم و مسئولان می‌تواند اثرات مثبت در سطوح بالاتر هم داشته باشد و نقش مؤثری در کاهش شکاف میان مردم و مسئولان ایفا کند. اینکه مردم بدانند فرد یا مقام مسئولی وجود دارد که می‌توانند مشکلاتشان را با آن‌ها در میان بگذارند و دغدغه‌هایشان را مطرح کنند، احساس مثبتی میان آن‌ها ایجاد می‌شود. کمااینکه اساساً یکی از وظایف مهم مسئولان به ویژه استانداران حضور میان مردم، شنیدن دغدغه‌ها و مشکلات آن‌ها و تلاش برای حل آن است. 

اختیارات استانداران را در چهارچوب افزایش دهید
رهبر انقلاب در بخشی از صحبت‌های خود به این موضوع هم اشاره کردند که لازم است به استانداران اختیار داده شود تا بتوانند در مورد مسائل تصمیم‌گیری و اقدام کنند. یکی از مسائلی که عموم استانداران با آن مواجه هستند، حوزه اختیارات محدود برای انجام اقدامات و فعالیت‌های لازم است. در برخی موارد استانداران به خاطر نداشتن برخی اختیارات نمی‌توانند برای حل مشکلات مردم گام بردارند. به همین منظور است که در سطوح مختلف رئیس‌جمهور و مسئولان، به لزوم افزایش اختیارات استانداران اشاره کردند. البته در چهارچوب افزایش اختیارات استانداران، باید به این موضوع توجه داشت که افزایش این اختیارات به ایده فدرالیسم میدان ندهد و یا زمینه آن را فراهم نکند. در واقعیت باید مرز‌گذاری بین لزوم افزایش اختیارات استانداران و فدرالیسم، وجود داشته باشد و این اختیارات به نحوی افزایش پیدا کند که زمینه ایجاد دوباره مشکلات در سطوح مختلف حکمرانی را فراهم نکند. 

حکمرانی عادلانه بر مبنای نهج‌البلاغه
توصیه‌ها و نکات مهمی که رهبر انقلاب خطاب به استانداران مطرح کردند، می‌تواند در سطوح بالاتر نیز در دستور کار ویژه مسئولان کشور قرار بگیرد، اما بخش دیگری که در صحبت‌های رهبر انقلاب به چشم می‌خورد این است که مصداق عینی برخی از این توصیه‌ها، در نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر نیز دیده می‌شود که در چهارچوب توصیه‌های حضرت امیر(ع) به مالک اشتر بعد از انتصاب او به فرمانداری مصر صورت گرفته است. برای مثال اشاره صریح رهبر انقلاب به این موضوع که باید حتی حرف‌های تند مردم را هم شنید و تاب شنیدن آن را داشت، در بخشی از این نامه مورد اشاره قرار گرفته است و حضرت امیر(ع) تأکید دارند «خشونت و کندی و ناتوانی آن‌ها(مردم) را در سخن، تحمل کن و هرگونه محدودیت و تنگخویی و استکبار در برابر آن‌ها را از خود دورساز.» این اشاره و تأکید صریح رهبر انقلاب نشان می‌دهد، اجرا و به کارگیری توصیه‌های نهج‌البلاغه در حکمرانی فعلی، قابلیت اجرا و انجام دارد.