مذاکرات هستهای ایران و آمریکا با پیچیدگیهای بسیاری همراه است. سیدسجاد طباطبایی، کارشناس مسائل بینالملل تأکید دارد رفتار غیرشفاف و زیادهخواهانه آمریکا، مذاکرات را به فضایی پرتنش کشانده است. او معتقد است سیاستهای متغیر دولت ترامپ، نهتنها در قبال ایران، بلکه در پروندههایی مانند چین، اوکراین و روابط با اروپا و یمن، مانع پیشرفت مذاکرات شده است.
وی اشاره میکند آمریکا یک روز از پیشرفت در مذاکرات با ایران سخن میگوید و روز دیگر غنیسازی صفر را شرط میکند که نشاندهنده بیثباتی در مواضع آنهاست. وی افزود این بیثباتی در دور اول ریاستجمهوری ترامپ نیز مشهود بود، زمانی که خروج از برجام را به ایران نسبت داد، اما شورای امنیت آن را رد کرد. طباطبایی معتقد است اصرار ایران بر حفظ غنیسازی به دلیل تجربه تاریخی، مانند بحران سوخت رآکتور تهران در دهه 90 و نیاز به خودکفایی در تأمین انرژی است. در ادامه کامل گفتوگوی وی با «فرهیختگان» را از نظر میگذرانید.
رفتار آمریکا در همه پروندهها غیرشفاف و زیادهخواهانه است
سیدسجاد طباطبایی در ابتدا با اشاره به شکست احتمالی یا حتی تنشهای موجود در مذاکرات که باعث شده گاهی وقفههایی ایجاد شود، گفت: «اکنون با یک وضعیت غیرقطعی مذاکرهکنندگان به سمت گفتوگو با یکدیگر رفتهاند، برای اینکه بفهمیم این اتفاق محصول کدام فعالیت و فرایند و از سوی کدام طرف مذاکرهکننده است، بهتر است شخصیت ترامپ و تیم سیاست خارجی و سیاستگذار او را برای مخاطبمان شفاف کنیم. ترامپ اکنون فقط درحال مذاکره با ما نیست، یعنی تیم سیاست خارجی آمریکا تنها در حال مذاکره با ما نیستند، بلکه همزمان در حال تعامل با کشوری مثل چین هستند، همزمان در حوزه جنگ اوکراین و روسیه فعالند یا در حال تبادل تنش با کشورهای اروپاییاند. در تمام این مصادیقی که خدمت شما نام بردم، میبینید آن طرفی که موضوع را به سمت شکست میکشاند یا به هر طریق با زیادهخواهی یا سیاستهای متناقض و متغیر روزانه مانع حلوفصل موضوع میشود، آمریکاست، یعنی اگر زمانی فقط مسئله بین ایران و آمریکا بود و ما میدیدیم که این اتفاقات میافتد، شاید سخت بود برای مخاطب ترسیم کنیم که مقصر این بههمخوردن وضعیت کنونی یا از بین رفتن خوشبینی اولیه نسبت به مذاکرات، آمریکاست، ولی حالا اگر عملکرد ترامپ و تیمش را بررسی کنیم - چه در گفتوگوهایی که با روسیه در موضوع اوکراین داشتند، چه در اتفاقاتی که میان آنها و کشورهای دیگر ازجمله کانادا، اروپاییها و چینیها افتاده است - به نظر من خیلی واضح و شفاف است که آنچه باعثشده مذاکرات هستهای ما اکنون در فضایی پرتنش ادامه یابد و کسی نتواند نظر قطعی درباره آینده آن بدهد، طرف آمریکایی و زیادهخواهیها و سیاستهای نامشخص آنهاست.»
وقتی موضع طرف مقابل ناپایدار است نمیتوان به نتیجه رسید
طباطبایی در ادامه توضیح داد هر مذاکرهای که بخواهد شکل بگیرد، حتماً باید دوطرف مواضع و خواستههای شفاف و ثابتی داشته باشند. او این قاعده را دور از منش مذاکراتی آمریکا دانست و گفت: «در طرف ترامپ این اتفاق نمیافتد و ما هیچ شفافیت و ثباتی در مواضع آنها نمیبینیم. یک روز ادعا میکنند ما در مذاکرات با تهران پیشرفت کردهایم، روز دیگر میگویند خط قرمزی داریم به نام «غنیسازی صفر» که اگر ایران نپذیرد، وارد مرحله بعدی نخواهیم شد. اساساً دولت ترامپ شخصیتی بیثبات و غیرقطعی است، بهنحویکه عملاً هیچ کشوری در دنیا نمیداند دقیقاً روابطش را با ترامپ، تیم او و کشورش چگونه تنظیم کند؛ چراکه ممکن است هر روز سخنی بگویند و فردایش از همان سخن برگردند. حتی در روابط بین ایالات متحده و رژیم صهیونیستی هم این اتفاقات مسئلهساز شده است. ازجمله در موضوع یمن که آمریکا با موضعی وارد شد که میخواستند مسئله یمن را با زور حل کنند و به قول خودشان «صلح را بازور مستقر کنند»؛ اما در یک شبانهروز ناگهان میبینید که موضع آمریکا عوض میشود، بهنحویکه خود اسرائیلیها بهتزده میشوند و آمریکا اعلام میکند که دیگر وارد تقابل نظامی با یمن نخواهد شد و عملاً از منطقه نیز خارج میشود.»
جامعه جهانی هم سیاستهای ترامپ را رد کرده است
این کارشناس مسائل بینالملل در ادامه با اشاره به تصور نهچندان مثبت جامعه جهانی نسبت به دولت جدید آمریکا گفت: «مسئله همین است که ما داریم با طرفی صحبت و مذاکره میکنیم که اولاً مواضع زیادهخواهانهاش در نقاط دیگر دنیا هم باعث ایجاد چالش و به بنبست خوردن گفتوگوها، تعاملات و مذاکرات شده و دوم اینکه این عدم ثبات و این تغییر مواضع بهصورت روزانه در سطوح بالای این کشور مقابل ما، بهنوعی در همه پروندههای دیگر سیاست خارجیشان نیز جاری است و خب ما هم یکی از این پروندهها هستیم. این به نظر من باید برای مخاطب ما- که البته تقریباً همه با شرایط و ویژگیهای دولت آمریکا آشنا هستند- مجدداً بازخوانی شود، حداقل برای مردم کشور خودمان. حالا ما در حوزه بینالملل و افکار عمومی کشورهای دیگر، حالا چه در منطقه و چه فراتر از منطقه، به نظرم میرسد که وضعیت بسیار شفاف است؛ تقریباً حداقل میشود گفت از چه جهت؟ از این جهت که عرض کردم خدمتتان: خود آن کشورها اکنون با این نوع کنشهای دولت ترامپ مواجهند. کمااینکه در دور اول ریاستجمهوری ترامپ، آن زمان که ایشان از برجام خارج شد و سعی کرد این خروج را گردن ایران بیندازد و مکانیسم ماشه را فعال کند، شکایتی به شورای امنیت سازمان ملل برد. تقریباً همه کشورهای عضو شورای امنیت، ازجمله حتی کشورهای اروپایی مانند انگلیس و فرانسه، رأی منفی دادند به این درخواست آمریکا. این تجربه در دور اول ترامپ نیز وجود داشت که افکار عمومی متوجهند که این چالشها عمدتاً شروع، ادامه و پیگیریشان توسط دولت ترامپ صورت گرفته است.»
راز اصرار بر غنیسازی
طباطبایی در بخش پایانی گفتوگو با اشاره به توییت اخیر عراقچی درباره خطقرمزها، افزود: «در دستگاه عمومی داخل کشور خودمان هم توییتی که آقای عراقچی پیش از سفرشان به دور پنجم مذاکرات منتشر کردند، گزاره خوبی را مطرح کرده بود. در توییتشان آوردند که اگر بنابراین باشد که ما درباره رسیدن یا استفاده ایران از سلاح اتمی، آن را به صفر برسانیم و پیگیری کنیم، قابلمذاکره است و قطعاً به توافق خواهیم رسید. اما اگر قرار باشد که ما از غنیسازیمان دست برداریم و آن را به صفر برسانیم، قطعاً مذاکرهای در کار نخواهد بود و توافقی هم حاصل نخواهد شد و این باید برای مردم ما شفاف شود که چرا اساساً میگوییم غنیسازی صفر درصد را نمیپذیریم. به نظر من این یعنی مردم ما باید تاریخ معاصر را بازخوانی کنند. در اوایل دهه ۹۰، سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران در حال تمامشدن بود؛ سوختی که ۲۰ درصدی بود. طرف مقابل این سوخت را به ما نمیداد و ما هم در آن مقطع، چه از نظر دانش و چه از نظر زیرساخت، توان ساخت آن را نداشتیم و اگر خودمان تلاش نمیکردیم و به سمت ساخت سوخت نمیرفتیم، عملاً رآکتور خاموش میشد. آن زمان رآکتور، تحقیقاتی بود. حالا تصور بکنید ۱۰ سال دیگر یا ۱۵ سال دیگر ما چند رآکتور قدرت در کشور داشته باشیم؛ یعنی رآکتورهایی که از آنها برق تولید میکنیم و نتوانیم سوختشان را تأمین کنیم. باز هم ممکن است چنین فضایی پیش بیاید و فرض کنید آمریکا اجازه ندهد که سوخت به کشور ما برسد. عملاً ممکن است با وضعیتی مواجه شویم که فرض بفرمایید، یکباره نیمی از کشور ما برق نداشته باشد و ما هیچوقت نمیتوانیم چنین اجازهای بدهیم که سرنوشت انرژی کشورمان بیفتد دست کشوری مثل آمریکا که همانطور که عرض کردم، سیاستهایش هیچ ثباتی هم ندارد.»
.gif?v=0)
