زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: روز گذشته بنیاد ملی علم ایران میزبان اهالی رسانه بود تا علیمحمد سلطانی، رئیس این بنیاد به تبیین فعالیتهای انجامشده در سال گذشته و تشریح برنامههای پیشرو در سال ۱۴۰۴ بپردازد. او در این نشست یک ساعته از رسیدن سقف حمایتهای مالی برای طرحهایی که در فراخوانهای این بنیاد پذیرفته میشوند، تا مبلغ 5 و نیم میلیارد تومان خبر داد.
با این حال، سلطانی حمایتها از حوزه پژوهش را از طریق بنیاد ملی علم ناکافی دانست و درباره اینکه تعیین سقف 300 میلیون تومان برای حمایتها از طرحهای پژوهشی، با توجه به هزینههای تحقیق و توسعه نمیتواند نیازهای این حوزه را تأمین کند، در پاسخ به «فرهیختگان» گفت: «در ابتدا باید بگویم که طرحهای ما یک PR دارد که به معنی متقاضی اصلی محسوب میشود؛ یعنی آن فرد مسئول طرح است و تعدادی از افراد را هم میتواند در طرح به عنوان همکار داشته باشد، البته این همکاری هم باید معنادار باشد. از سوی دیگر در طرحهایی که به صورت مشترک با دانشگاههای خارجی باشد، 120 میلیون تومان هم برای بینالمللی بودن طرح به متقاضی اصلی پرداخت میشود.»
امکان حمایت مالی را از پژوهشگران در حوزۀ تجهیزات نداریم
او در توضیح بیشتر این مسئله افزود: «درمجموع سقف حمایت از خود طرح 300 میلیون تومان است که میتواند صرف منابع انسانی، خرید مواد و تجهیزات مصرفی و سفرهای علمی شود و این مسئله دراختیار محقق اصلی قرار میگیرد. با این حال باید بگویم که حمایتهای بنیاد نسبت به نهادهای مشابه کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه بسیار ناچیز است. ما هنوز به آن صورت که باید در پژوهش سرمایهگذاری نمیکنیم. از طرف دیگر این را هم باید مدنظر قرار داد که حتی یکی از اقلام بسیار کلیدی برای پژوهش همان بحث تجهیزات است که بنیاد ملی علم توان حمایت در حوزه تجهیزات را ندارد.»
سلطانی تصریح کرد: «با این حال باید بگویم که در سالهای گذشته، سقفهای حمایت بنیاد رشد بسیار خوبی را داشته و ما این رشد را باید ادامه دهیم. یعنی شرایط نباید به گونهای باشد که اگر استادی بخواهد در کشور ما یک کار پژوهشی بسیار خوب و با کیفیت و اثربخش انجام دهد، نتواند بودجه آن را پیدا کند. طبیعی است که ما نمیتوانیم در کوتاهمدت به حمایتی که کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه دارند، برسیم اما به نسبت خودمان رشد خواهیم داشت.»
هزار میلیارد تومان طرح پژوهشی را مصوب میکنیم
سلطانی تصریح کرد: «برای سال جاری حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهوری و همچنین سازمان برنامه و بودجه از بنیاد بسیار خوب بوده به طوری که امسال نزدیک به هزار میلیارد تومان طرح پژوهشی را مصوب خواهیم کرد.»
رئیس بنیاد ملی علم همچنین درباره اینکه حمایت از طرحهای مشترک دانشگاهها با کشورهای خارجی به صورت دلاری پرداخت میشود یا خیر، گفت: «در این بنیاد ما همه حمایتهایمان را به صورت ریالی پرداخت خواهیم کرد.»
او افزود: «امسال برای یک دانشجوی دکتری که بخواهد دوساله رسالهاش را انجام دهد حمایت 288 میلیون تومانی در نظر گرفتهایم که ماهی 12 میلیون تومان میشود؛ همچنین برای یک دانشجوی کارشناسیارشد ماهی 6 میلیون تومان در یک سال حمایت خواهیم داشت، در حالی که این حمایتها در گذشته نبوده و این اتفاق برای دانشجو جذاب است. همچنین برای فارغالتحصیل دکتری که میخواهد یک دوره یکساله یا دوساله پسادکتری را بگذراند، ما ماهانه به اندازه حقوق استادیار از او حمایت خواهیم کرد. نکته مهم در این بخش آن است که در گذشته این حمایتها یک ساله بوده اما از سال جاری میتواند تا دو سال هم ادامه داشته باشد.»
حمایت 3 میلیارد تومانی از پژوهشهای عمیق شرکتهای دانشبنیان
سلطانی در پاسخ به سؤال دیگر «فرهیختگان» درباره تعداد حمایتهایی که بنیاد ملی علم از پژوهشهای عمیق شرکتهای دانشبنیان انجام داده، گفت: «درقالب این طرح تنها از شرکتهای دانشبنیان بسیار باکیفیت که برای تولید نسل بعدی محصولاتشان نیاز به پژوهش دارند، حمایت میکنیم. مسئله اینجاست که این شرکتها امکان انجام پژوهش را در داخل شرکت خود نداشته و باید آن را در دانشگاه دنبال کرده که باید نیازهایشان را به ما اعلام کنند و ما نیز بعد از ارزیابیها و اگر آن پژوهش پیشتر در کشور صورت نگرفته باشد، در سال جاری تا سقف 3 میلیارد تومان از آنها حمایت خواهیم کرد.»
رئیس بنیاد ملی علم درباره شرط بهرهمندی از این حمایتها گفت: «خود شرکت باید 20 درصد از مبلغ حمایت را پرداخت و ما نیز 80 درصد دیگر را تأمین میکنیم. البته شرکت باید این مبلغ را به حساب بنیاد واریز کند. همچنین بین شرکت و استاد دانشگاه هم یک قرارداد مالکیت فکری بسته میشود که ابهامی در زمینه مالکیت فکری برای آن وجود نداشته باشد. به صورت آمار هم باید بگویم که در سال 1402 که اولین فراخوان را داشتیم در مجموع 8 طرح را مورد حمایت قرار دادیم، ولی برای سال گذشته هنوز فراخوانها در حال داوری است.»
رئیس بنیاد ملی علم ایران در بخش اول این نشست هم عنوان کرد: «شعار بنیاد «علم اثربخش و چابک» است که اثربخشی به معنای تمرکز بر حمایت از پژوهشهایی است که اثر اجتماعی و اقتصادی ملموسی برای جامعه دارند. همچنین منظور از چابکی هم حذف بروکراسی زاید، تسهیل فرایند تصویب طرحها و اجرای شفاف و سریع حمایتها خواهد بود.»
سال گذشته هزار و 600 طرح مصوب با اعتبار 430 میلیارد تومان داشتیم
سلطانی با بیان اینکه مرجعیت و توسعه علمی را به عنوان رویکرد اصلی حمایت از پژوهشها دنبال میکنیم، افزود: «در این محور، شناسایی نخبگان علمی و اعطای گرنتهای ویژه (کرسیهای پژوهشی، گرنتهای سرآمدان و خوشههای چندتخصصی) با هدف رشد مرجعیت علمی ایران در سطح بینالمللی دنبال میشود. بهویژه در حوزههایی همچون هوش مصنوعی، کوانتوم، علوم شناختی، مواد پیشرفته و زیستفناوری، تلاش میشود با برگزاری فراخوانهای پژوهشی، فاصله علمی کشور با مرزهای دانش جهانی کاهش یابد. پژوهشهای مسئلهمحور نیز در سه سطح مسائل خرد، میانی و کلان سازماندهی شدهاند.»
.gif?v=0)
