سید احسان حسینی، خبرنگار گروه اقتصاد: جمعه هفته گذشته و بعد از اتمام هجدهمین کمیسیون دائمی همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در مسکو، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت از تفاهم دو کشور برای واردات گاز روسیه به حجم 55 میلیارد مترمکعب در سال خبر داد؛ تفاهمی که نقطه آغاز آن به تیرسال 1401 برمی‌گردد، در آن تاریخ شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه یک تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری را امضا کردند که یکی از محورهای شش‌گانه آن، تجارت گازی دو کشور بود.
پاک‌نژاد درباره آخرین توافقات ایران و روسیه بعد از امضای پیش‌قرارداد بین دو کشور توضیح داد: «ایران و روسیه تفاهم‌نامه‌هایی برای انتقال گاز داشته‌اند؛ فاز نخست این طرح شامل واردات سالانه 55 میلیارد مترمکعب گاز از روسیه است که معادل حدود 150 میلیون مترمکعب در روز خواهد بود.»
وزیر نفت ادامه داد: «پس از بررسی مسیرهای دریایی و زمینی، دوطرف بر استفاده از مسیر زمینی از طریق خاک جمهوری آذربایجان به تفاهم رسیده‌اند. گاز وارداتی از روسیه قرار است در منطقه آستارا تحویل گرفته شود و هماهنگی‌های لازم میان روسیه و آذربایجان در این باره درحال انجام است. این طرح دارای فاز دومی نیز هست که جزئیات آن در زمان مقتضی بررسی و نهایی خواهد شد.»
پیش‌تر جواد اوجی، وزیر سابق نفت از ترانزیت گاز روسیه تا سقف 110 میلیارد مترمکعب در سال خبر داده بود که در مرحله آزمایشی با دومیلیارد مترمکعب آغاز خواهد شد. طبق گفته پاک‌نژاد به‌نظر می‌رسد فاز نخست همکاری گازی ایران و روسیه بعد از گذر از مرحله آزمایشی با «واردات» سالانه 55 میلیارد مترمکعب آغاز خواهد شد و سپس در ادامه رقم دیگری در قالب «سوآپ گاز» بین دو کشور توافق می‌شود.

6 گزینۀ ایران برای استفاده از گاز وارداتی روس‌ها
اما سؤال اساسی اینجاست که در صورت امضای قرارداد واردات 55 میلیارد متر مکعب گاز از روسیه، کشور ایران چه گزینه‌هایی برای مصرف یا بازصادرات این گاز خواهد داشت؟ در تصویر، شش محل مصرف برای گاز خریداری‌شده از روسیه آورده شده است.
به‌طورکلی همین‌الان ایران می‌تواند با واردات گاز روسیه و مصرف آن در استان‌های شمالی کشور، قرارداد صادرات گاز خود به پاکستان به میزان سالانه هشت‌میلیارد مترمکعب را احیا کند و همچنین حجم صادرات گاز خود به عراق را نیز به میزان 10 میلیارد مترمکعب دیگر افزایش دهد. عمده مزیت بازصادرات گاز روسیه به سایر کشورها، تامین امنیت انرژی و تحکیم روابط سیاسی بین ایران و روسیه و همسایگان شرقی و غربی کشور است.
همچنین ایران با واردات گاز روسیه می‌تواند سوخت نیروگاه‌ها و صنایع خود را به طور کامل با گاز طبیعی تامین کرده و از سوزاندن گازوئیل و مازوت در آنها جلوگیری کند. طبق آمار وزارت نفت، سالانه 24.3 میلیارد لیتر گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع مصرف می‌شود که جایگزینی آن با گاز روسیه به میزان 10 میلیارد دلار «خالص ارزآوری» برای کشور به همراه دارد که از صادرات سوخت مایع حاصل می‌شود.
با وجود همه گزینه‌های موجود، ایران در حال حاضر برای 42.3 میلیارد مترمکعب از گاز روسیه، بازار فروش داخلی و صادراتی دارد و برای 12.7 میلیارد مترمکعب دیگر باید بازاریابی شود. البته احتمالاً تا موعد احداث خط لوله جدید بین دو کشور، ناترازی انرژی در ایران تشدید شده و مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها و صنایع نیز افزایش خواهد یافت و درنتیجه این مازاد گاز نیز از بین می‌رود و به‌ناچار در داخل مصرف خواهد شد. 
البته اولویت اصلی ایران، کاهش ناترازی انرژی با بهینه‌سازی مصرف بوده و ایدئال این است که کل گاز وارداتی از روسیه با بازاریابی ایران به کشورهای همسایه صادر شده و ایران به هاب گازی منطقه تبدیل شود. بدین ترتیب، با یک محاسبه سرانگشتی، تجارت گازی با روسیه می‌تواند سالانه حدود 13 میلیارد دلار هزینه و 28 میلیارد دلار درآمدزایی داشته باشد؛ البته این رقم فارغ از مزایای سیاسی، امنیتی و محیط‌زیستی مصرف داخل یا صادرات گاز طبیعی وارداتی از روسیه است. به‌عبارتی این همکاری گازی می‌تواند سود 15 میلیارد دلاری را عاید ایران کند.