ابوالفضل مظاهری – ثمین قیصری، گروه دانشگاه: بیش از 2 هزار نفر از دانشجویان و دانشآموزان از سراسر کشور در قالب 400 تیم در ربوکاپ آزاد ایران 2025 به رقابت پرداختند. بخش قابل توجهی از این جمعیت 2 هزار نفری را دانشآموزانی تشکیل دادند که در 18 لیگ از جمله لیگهای فوتبالیست تک بازی کن، دو بازیکن و سه بازیکن، لیگ دمو دانشآموزی، لیگ شبیهساز امدادگر، لیگ نمایش روباتهای دانشآموزی توانمندی به نمایش گذاشتند. در آخرین روز این نمایشگاه که در محل نمایشگاه دائمی تهران برگزاری شد، محمدعلی نادی معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد با حضور در جمع تیمهای شرکتکننده از دستاوردهای آنان بازدید کرد.
محمدعلی نادی، معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد در گفتوگو با «فرهیختگان» پیرامون طرحهای دانشآموزی ارائه شده در نوزدهمین دوره مسابقه ربوکاپ گفت: «من به کارهای دانشآموزی بیشتر از کارهای دانشجویی توجه میکنم. این توجه یک رویکرد علمی درستی است که کشورهای موفق دنیا در پیش گرفتند و من نیز براساس علم و تجربه به آن رسیدم و در گذشته نیز در صنعت با آن تعامل داشتم.»او در ادامه توضیح داد: «هنگامی که میخواهید درستی جریان آموزش در یک کشور را بررسی کنید باید به آموزش و پرورش آن نگاه کنید. درواقع باید سطوح آموزش پایه را بررسی کنید نه سطوح آموزشی بالاتر؛ زیرا میتوانید در بعضی موارد ایرادات سطوح آموزشی بالاتر را با تکنولوژی رفع کنید. برای مثال من صدای خوبی ندارم اما قصد دارم خواننده شوم، در این صورت نرمافزاری وجود دارد که میتواند صدای من را اصلاح کند. یا میخواهم فیزیکدان یا متخصص موضوع دیگری شوم اما ضعفهایی دارم که فناوری میتواند آن را جبران کند.»نادی درباره فرایند شناسایی رشد استعدادها توسط جریان آموزش در سطوح پایینتر که دانشآموزان حضور دارند بیان کرد: «از کجا میشود متوجه شد که جریان آموزش در فرایند شناسایی رشد استعدادها موفق است؟ از خروجی ارائههای دانشآموزان به این موضوع پی خواهم برد که چقدر آنها توانستند مسائل را از محیط جامعه دریافت، تحلیل و برای حل آن راهکاری شبیه به یک ماشین، دستگاه، نرمافزار یا اپلیکیشن و ... ارائه کنند.»
ایدههای دانشآموزان نشانه درک دقیق مسئله بود
این مقام مسئول ربوکاپ را یکی از رویدادهای شناسایی استعداد معرفی کرد و ادامه داد: «درواقع ربوکاپ یکی از رویدادهایی است که میتواند در شناسایی استعداد دانشجویان نقش آفرینی کند. من در حال حاضر در این رویداد ارتباط بیشتر و دقیقتر بچهها با مسئله و شناخت آن در جامعه، درک دقیق مسئله و طراحی راه حل برای آن را مشاهده کردم. میتوان دید که منتورها نیز رشد کردند. محصولی را میبینید تنها توسط یک دانشآموز ساخته نشده بلکه او منتور داشته است. دریافتیم که منتورها نیز متوجه شدند که باید بیشتر به مسائل جامعه توجه کنند.»
او با اشاره به کاربردی نبودن بخشی از محصولات نسبت به مسائل جامعه افزود: «در بعضی از دورههای ربوکاپ یا برخی از رویدادها میبینیم محصولات خاصی ساخته شده اما نسبت به مسائل جامعه پاسخگو نیستند و آن ویژگی کاربردی بودن را ندارند. محصولاتی که در این دوره از ربوکاپ وجود داشت کاربردی بود. نکته دیگر اینکه برخی از شهرستانها که دارای امکانات بسیار حداقلی نیز هستند، محصولات بهتری نسبت به دانشآموزان استان تهران ارائه داده بودند. اگر بخواهم در مقام مقایسه امکانات قضاوت کنم میتوانم به کرمان اشاره کنم که دارای غرفههای بسیار و محصولات خوبی است که این موضوع قابل تامل و توجه است.»
یادگیری عمیق؛ کلید ساخت فناورانه
نادی ادامه داد: «زمانی میتوانید درباره درک مسئله و حل آن به خصوص در گروه سنی بین 10 تا 18 سال قضاوت دقیقی داشته باشید که نسبت به عمق یادگیری آنها مطلع باشید. دانشآموزی که درباره محصول ساخته شدهاش توضیح میدهد و سؤالات ما را به خوبی پاسخ میدهد، نشان میدهد که به زوایای علمی آن مسئله تسلط پیدا کرده است. یعنی هم جنبههای دانشی را توانسته درک کند و هم نسبت به محصولی که درحال عرضه آن است احساس داشته و عاطفه آن نیز در فرایند یادگیری عمیق درگیر شده است. همچنین بعد روانی – حرکتی این دانشآموز که باعث ساخت این محصول شده؛ یعنی تطابق بین سیستم عصبی مرکزی و اندامهای آن به خصوص دست و چشم به خوبی فعال شده به این معنا است که حیطه شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی رشد کرده و در این یادگیری عمیق شکل گرفته است.»
دریافت بازخورد جریان آموزشی مدرسه در رویدادهای فناورانه
او با تأکید بر افزایش تعداد، گستره و وسعت تعداد رویدادهای نمایش توانمندیها و عرضه دستاوردهای فناورانه دانش آموزان تأکیدکرد: «به نظر میرسد که باید مشابه رویدادهای دانشآموزی که در حال حاضر وجود دارد -مانند سماکاپ که سال گذشته برای اولین بار از آن رونمایی شده و به مرحله اجرا رساندیم- داشته باشیم. همچنین در این راستا رویدادهایی مانند ربوکاپ یا فرهیختگان جوان باید زمینهساز و نشاندهنده جریان نهایی باشند و صرفاً به دانشگاه محدود نباشد. شرکتکننده از هرجایی بتواند در آن شرکت کند.»
نادی با اشاره به دریافت بازخورد از جریان آموزشی مدرسه و دانشگاه به عنوان یکی دیگر از کارکردهای برگزاری رویدادهای فناروانه دانشآموزی توضیح داد: «آیا مدلی که در حال حاضر در دستور کار آموزشی به دانشآموزان و دانشجویان است، مدلهایی هستند که بتوانند فضای شناسایی درک و حل مسئله، تولید محصول و ارتباط به بازار و سپس اشتغال را ایجاد کنند؟ آیا میتوانند انتقالدهنده چرخه کامل باشند؟ در واقع هرجایی که این چرخه با اشکال رو به رو میشود این رویدادها باید بتوانند در فضای آموزشی - تربیتی به عنوان یک مکانیزم سایبرنتیک (کنترل، ارتباط و بازخورد) نیز عمل کنند. البته این رویداد نباید به شکلی برگزار شود که صرفاً یک سری را معرفی کرده، جایزه دهیم و سپس آنها را رها کنیم.»
منتورهای فناوری نیاز مدارس در شناسایی استعدادها
معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد با تأکید به اهمیت وجود منتور فناوری در مدارس، تشریح کرد: «نکته مهمتر این است که تعداد منتورها در مدارس برای شناسایی استعدادها افزایش پیدا کند. باید آموزش و پرورش به این درک برسد که با آن ساختار سنتی و چارچوب فعلی خود که آدمها را براساس چیدمانهای گذشته طراحی کرده نمیتواند بچهها را به رویدادهای فناوری روز نزدیک کند. در مدارس افراد زیادی خدمت میکنند اما آیا منتور فناوری نیز حضور دارد؟ در بعضی از مدارس، به تقلید از دانشگاهها معاون پژوهشی تعریف کردیم اما نباید آنها را به عنوان معاون پژوهش تلقی شوند. آیا توانستهایم در حال حاضر یک منتور آموزش فناوری در مدرسه داشته باشیم و صرفاً کتاب کار و فناوری اکتفا نکنیم. البته بسیار اتفاقهای مثبت رخ داده اما باید فاصله را بررسی کنیم.»
این مشت نمونه خروار نیست!
نادی با بیان اینکه چرخه آموزش فناوری در مدارس هنوز به شکل سنتی فعالیت میکند، تصریح کرد: «باید مقایسه انجام دهیم تا مشخص شود که جریان دانشآموزی نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است. اما من معتقدم که مشت نمونه خروار نیست و جریان تودهای بزرگ نظام مدرسهای و دانشگاهی ما باید این مدلی شود. مانند کشور چین که 50 درصد جریان دانشجویی آن در شرکتها مشغول به فعالیت هستند. جریان جمعیتی فنی - مهندسی آن از سال 1997 تا 2020 از 5 میلیون نفر به 40 میلیون نفر رسیده است. یعنی 8 برابر شده است. این در صورتی است که تعداد دانشجوی علوم پایه فنی – مهندسی ما روندی کاهشی داشته که نشاندهنده این است که جریان مدرسهای به خوبی در حال عمل کردن است.» او با اشاره به ضرورت هم افزایی و ارتباط دانشگاه و مدارس عنوان کرد: «هر اندازه که دانشکده، آزمایشگاه و کارگاههای خوبی را دردانشگاه آزاد ایجاد کنیم اما آنها را در اختیار مدارس قرار ندهیم تا دانشآموزان بتواند از ظرفیت آنها استفاده و حل مسئله را با فناوری تجربه کنند؛ به محصولات و دستاوردهای فناوری روز دنیا دست پیدا نخواهیم کرد.»
اتصال دانشگاه و مدرسه رمز تحول در جریان آموزش عمومی
نادی با اشاره به برنامهریزی جدید دانشگاه آزاد برای تقویت ارتباط مدرسه و دانشگاه تشریح کرد: «در نظر داریم که براساس سند تحول و تعالی و رویکردهای تحولی، ظرفیت خوبی را ایجاد کنیم که اگر اتفاق بیفتد میتوانیم یک جهش 10 ساله را در یک سال طی کنیم. این جهش چیست؟ ما یک جریان تولید دانش در دانشکدگان و یک جریان آموزش داریم که رسالت گروههای علمی است. اگر این جریان به شکل جدی و واقعی اتفاق بیفتد مانند کاری که در دانشکدههای تربیت اسلامی انجام گرفته و در دانشکده توسعه کار و فناروی نیز به تازگی شروع شده است، دانشگاه آزاد به عنوان پیشرو و خط شکن ریسکهای این مسیر را قبول کرده و اگر این جریان به جریان مدرسه در ایران متصل شود، اعتقاد دارم که میتوانیم در سریعترین زمان از دیپسیک چین و حتی چتباتهای آمریکایی عبور کنیم.»
نظام فکری مدرسه در گذشته باقی مانده است
او با تأکید بر یکی شدن نهاد آموزش و پرورش و آموزش عالی اظهار کرد: «جدایی این دو نهاد کار بسیار اشتباهی است. زیرا مدرسه با یک نظام فکری باقی مانده در گذشته حرکت میکند در حالی که دانشگاه در حال مرز شکنی است. از یک سو در حال مرزشکنی با چاپ مقالهها در نیچر و ایمپک فکتور بالای 20 هستیم در صورتی که این جریان دانش به مدرسه متصل نیست و نتوانسته آن جریان فکری مدرسه را با خود همراه سازد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا ما یک نهاد و وزارتخانه تحت عنوان «آموزش» داریم و آن نهاد این جریان را از مهدکودک تا پست دکتری هدایت میکند. این اشکالات تکه تکه در حال ایجاد بحران در جریان پیشرفت کشور بوده و آن را دچار مسئله کرده است تا جایی که دانشگاه آزاد این مسئله را به خوبی درک کرده و من نیز این موضوع را نه به عنوان عضوی از دانشگاه آزاد بلکه به عنوان یک کارشناس حوزه آموزش عرض میکنم که از این جهت که جریان دانشگاه را از جریان مدرسه جدا کردیم در حال آسیب دیدن هستیم.»
دانشگاه پشتیبان مدارس شود
نادی افزود: «جریان دانشگاهی باید مسئولیت جریان مدرسهای را به صورت مستمر برعهده بگیرد. دوستان آموزش و پرورش باید بدانند که آموزش ضمن خدمت بسیار خوب است اما نمیتواند معلم ما را بروز و جریان فناوری را به داخل مدرسه وارد کند. جریان فناوری و جریان دانش روز دنیا باید به صورت مستمر، پیوسته و غیر گسسته به جریان دانشی قدرتمند متصل شود و لازمه آن این است که دانشگاه پشتیبان مدارس باشد. البته این موضوع باید در کل کشور اتفاق بیفتد گرچه این موضوع میسر نمیشود مگر اینکه جزیرهها را ادغام کنیم. یعنی جزیره آموزش و پرورش و جزیره آموزش عالی ادغام شوند.»
او در پایان تأکید کرد: «مهم این است که شبیه به این دانشآموزان حاضر در رویداد ربوکاپ که به درک و طرح مسئله رسیده و متناسب با آن محصول ساختند؛ ما نیز به عنوان مسئولین سیاستگذار علمی کشور، مسئله را فهمیده و به سرعت برای آن راهکار پیدا کنیم. پیشرفت دنیا منتظر ما نمیماند. همان گونه که آمریکاییها فکر میکردند برای اولین بار در حال ارتقای چتباتها هستند که دیپ سیک آنها را غافل گیر کرد و باید منتظر اتفاقات پسا ججیانگ بعدی نیز باشیم.»
نادی تصریح کرد: «در حال دنبال کردن جریان آموزش چین هستم که با سرعت و قدرت در حال حرکت است و آمریکاییها اگر طی این سالها توانسته بودند با رکود سطح ریاضی و سطح خواندن خود مقابله کنند و این دو ضعف را در این سه دهه پنهان کرده و خود را به عنوان مقام اول در عرصه فناوری در دنیا نشان دهند تنها به دلیل مهاجرپذیری نخبگان است. موضوعی که چین آن را با جمعیت فراوان و اصلاح نظام آموزشی خود جبران میکند.»
.gif?v=0)
