زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: تصویب و ابلاغ بخش دوم قانون بودجه 1404، وضعیت دستگاه‌های مختلف و نحوه دخل‌وخرجشان را در سال جاری روشن کرد؛ بودجه‌ای که سال گذشته مسیری طولانی را برای رسیدن به تصویب نهایی طی کرد. لایحه بودجه امسال اول آبان ماه به مجلس رسید اما بخش اول قانون در 8 بهمن ماه سال گذشته تصویب و در 15 بهمن ماه از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شد. بخش دوم بودجه نیز اواخر بهمن به مجلس رفت، 22 اسفند ماه از سوی مجلس به تصویب رسید و در هفتم فروردین ماه هم برای اجرا از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شد. تغییر ارقام لایحه با قانون که نشان از اعمال نظر نمایندگان مجلس بر امور و برنامه‌های مختلف دستگاه‌ها دارد، ممکن است همیشه خوشایند نباشد، با این حال با نگاهی بین جداول لایحه با ارقام قید شده در قانون، نشان می‌دهد امسال شانس با نظام آموزش عالی یار بوده و با افزایش حدود 4 همتی اعتبار این وزارتخانه حالا به 110 میلیارد و 284 میلیارد تومان رسیده است که از رشد 3 درصدی نسبت به عدد پیشنهادی دولت حکایت دارد. البته تمام این رقم افزایش هم به دوش منابع عمومی گذاشته شد تا از این طریق عملاً هیچ تغییری در اختصاصی این وزارتخانه ایجاد نشود، به طوری که درآمد اختصاصی این وزارتخانه همان 20 همتی که در لایحه بوده، باقی ماند اما منابع عمومی وزارت علوم به90 همت رسیده است، درحالی‌که این رقم در لایحه بودجه 86 همت بود که نشان می‌دهد 82 درصد از بودجه مربوط به منابع عمومی است. 

اعتبارات خاص برای مأموریت ویژه در علم و فناوری

در جدول شماره 1-7 قانون بودجه، بخشی به عنوان اعتبارات متفرقه انتقال‌یافته وجود دارد که طبق آن بودجه‌ای فراتر از بودجه مصوب به دستگاه‌ها صرفاً برای انجام فعالیت‌های خاص اعطا شده است که مجموع این اعتبارات برای وزارت علوم با در نظر گرفتن سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به 6 هزار و 365 میلیارد تومان می‌رسد. 

هزار میلیاردبرای معوقات حق‌التدریسی‌ها

در این میان قرار است وزارت علوم 12 میلیارد تومان اعتبار جدا برای برگزاری جشنواره فارابی داشته باشد. اعتباری که برای انجمن‌های علمی به 40 میلیارد تومان می‌رسد و تا حدی دست این وزارتخانه را برای حمایت از این انجمن‌ها باز می‌گذارد. نکته مهم درباره وزارت علوم آن است که معاونت فناوری و نوآوری آن به صورت ویژه اعتبار 350 میلیارد تومانی خواهد داشت. وزارت علوم همچنین اعتبار هزار میلیارد تومانی را برای پرداخت معوقات اعضای هیئت علمی با اولویت حق‌التدریسی‌ها از دولت دریافت خواهد کرد. 

اعتبار 200 میلیاردی معاونت برای راه‌اندازی مرکز ملی هوش مصنوعی

همچنین تخصیص 200 میلیارد تومان به معاونت علمی برای راه‌اندازی مرکز ملی هوش مصنوعی هم از ردیف همین جدول تعریف می‌شود، رقمی که قطعاً نمی‌توان به اثربخشی آن در عرصه هوش مصنوعی چندان امیدوار بود. در این میان دانشگاه تربیت مدرس هم با تخصیص اختصاص 2 میلیارد تومانی، باید نسبت به ایجاد مرکز مطالعات حقوقی و حکمرانی خود اقدام کند. 

1500 میلیارد در اختیار دانشگاه ملی مهارت برای تأمین تجهیزات

در این میان دانشگاه‌های ملی مهارت و فرهنگیان هرکدام قرار است یک هزار و 560 میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی و مقاوم‌سازی تأمین تجهیزات آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها دریافت کنند. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی نیز در همین راستا 428 میلیارد تومان اعتبار می‌گیرد که مربوط به جزء بند یک ماده 92 قانون برنامه هفتم می‌شود. همچنین دانشگاه علوم پزشکی تهران هم از اعتبار 11 میلیارد تومانی برای راه‌اندازی مرکز تحقیقات سرطان‌های دستگا‌ه ادراری برخوردار شده و در ساحت کلان‌تر وزارت بهداشت بودجه 37 میلیارد تومانی دریافت می‌کند تا از آن برای ارائه آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای علوم پزشکی بهره بگیرد. 

رشد 9 درصدی اعتبار ستاد وزارت علوم 

از عدم تغییر بودجه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان در قانون بودجه نسبت به لایحه که بگذریم، باید عنوان کرد ستاد وزارت علوم هم توانست در قانون بودجه رشد 9 درصدی اعتبارات را داشته باشد به‌طوری‌که با چراغ سبز مجلسی‌ها، این ستاد در سال جاری اعتبار 8 هزار و 820 میلیارد تومانی را خواهد داشت، درحالی‌که طبق تصمیم‌گیری اولیه در لایحه، این اعتبار حدود 8 هزار میلیارد تومان بود. جالب اینجاست که هرچند وزارت علومی‌ها توانستند رشد قابل توجهی را در بودجه داشته باشند، اما سهم صندوق رفاه دانشجویان وابسته به این وزارتخانه عملاً هیچ‌گونه تغییری نداشت و مسئولان این صندوق باید با همان اعتبار هزار و 704 میلیارد تومان سال را به پایان برسانند. 

چانه‌زنی دانشگاه‌ها نتیجه داد

نگاهی به وضعیت 10 دانشگاهی که بیشترین رشد بودجه را در لایحه 1404 داشتند هم نشان می‌دهد که بیشترین میزان رشد بودجه برای دانشگاه علامه طباطبایی رقم خورده و این دانشگاه با رشد 9 درصدی بودجه، قرار است 156 میلیارد تومان بیشتر از لایحه اعتبار داشته باشد. بعد از آن، دانشگاه تربیت مدرس رشد 4 درصدی دارد که معنایش افزایش اعتبار 97 میلیارد تومانی آن نسبت به لایحه بودجه است. رتبه سوم هم به دانشگاه تهران می‌رسد که اعتبار آن با رشد 2 درصدی، 154 میلیارد تومان بیشتر شده است. این میزان برای دانشگاه شهید بهشتی با رشد یک درصدی، 21 میلیارد تومان افزایش یافته است. 

در جدول 9 چه می‌گذرد؟

همچنین در قانون بودجه جدولی تحت عنوان جدول شماره 9 یا بودجه متفرقه وجود دارد که اعتبارات تعیین شده در این جدول، تنها برای یک سال در اختیار دستگاه مربوطه قرار می‌گیرد و به این دلیل که در بودجه سنواتی نیست، در ردیف‌های سالانه و جدول هفت درج نمی‌شود. براساس اطلاعات این جدول، دانشکده علوم پزشکی میبد می‌تواند از بودجه 20 میلیارد تومانی برای احداث و توسعه خوابگاه دانشجویی و سالن غذاخوری بهره‌مند شود. اعتباری که برای تکمیل ساختمان دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس هم در قالب 25 میلیارد تومان تعیین شده است. جهاد دانشگاهی هم برای طرح‌های نوآورانه خود از اعتبار 15 میلیارد تومانی در سال جاری برخوردار شده است. 

300 میلیارد اعتبار ویژه برای دانشگاه‌های تحریم‌شده

جالب اینجاست که وزارت علوم نیز برای استخدام‌های جدید خود می‌تواند اعتبار 500 میلیارد تومانی داشته باشد. رقمی که برای شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به 40 میلیارد تومان رسیده است. همچنین دانشگاه‌های تحریم شده، بودجه 300 میلیارد تومانی نزد وزارت علوم خواهند داشت و جالب اینجاست که برای حفاظت از نخبگان تنها 50 میلیارد تومان آن هم به صورت موقت تخصیص پیدا کرده است.