محمدحسین سلطانی، خبرنگار: در جشنواره فجر چهل‌وسوم، رکورد به‌تصویرکشیدن فرماندهان دفاع مقدس شکسته شد و از محسن رضایی گرفته تا احمد کاظمی را روی پرده‌های فجر دیدیم. این اتفاق نوید به‌راه‌افتادن موجی از شخصیت‌های سیاسی و نظامی را می‌داد که قرار است در طول سال 1404 به روی پرده‌های سینما بیایند، از طرفی برخی از تهیه‌کنندگان و سازندگان هم خبر از ساخت آثاری دادند که به عنوان پرتره‌های غیرجنگی، برخی از چهره‌های به روی پرده نقره‌ای بیاورند. در این گزارش «فرهیختگان» به بررسی چهره‌هایی می‌پردازیم که یک پایشان در واقعیت است و یک پایشان در سینما.
اسفند/ علی هاشمی در جنگ
«اسفند» در کنار «اشک هور» دو اثری هستند که در جشنواره امسال دست به کار مهمی زدند. این دو فیلم، یعنی اشک هور و اسفند راوی زندگی شهید علی هاشمی شدند، البته هر کدام از زاویه‌ای متفاوت. فیلم اسفند راوی علی هاشمی فرمانده است. اسفند فعالیت این فرمانده دفاع مقدس را در شناسایی و طرح‌ریزی عملیات خیبر و در قرارگاه سری نصرت روایت می‌کند.
با تمام این تفاصیل نکته مهم اسفند، تعداد چهره‌ای است که به تصویر می‌کشد. در یکی از صحنه‌های این فیلم علی هاشمی به همراه محسن رضایی به جلسه فرماندهی عملیات می‌رود و در آن جلسه تقریباً تمامی فرماندهان عملیات خیبر حضور دارند. از غلامعلی رشید گرفته تا حسین خرازی. تعداد فرماندهان به‌تصویر‌کشیده‌شده در اسفند تقریباً با فیلم صیاد برابری می‌کند و این موضوع نشان می‌دهد، علاقه ارگان‌ها برای به‌تصویرکشیدن چهره‌های جنگ و تاریخ معاصر کم‌کم روبه‌افزایش است.
اسفند محصول سازمان هنری اوج است و کارگردانی آن را به رضا مسعودی، مهدی زمین‌پرداز، سعید آل‌بوعبادی و خیام وقارکاشانی بازیگران اصلی این فیلم را تشکیل می‌دهند. در این فیلم رضا مسعودی نقش شهید هاشمی را بر عهده دارد و خیام وقارکاشانی نقش محسن رضایی را بازی می‌کند. این فیلم در فجر چهل‌وسوم سیمرغ بهترین موسیقی متن را از آن خود کرد.
اشک هور/ علی هاشمی در ذهن مادر
«سفره شام ننه علی بازمانده بود. صدای آژیر قرمز و صدای ضدهوایی‌ها در عمقِ تاریکِ کوچه او را نگران می‌کرد. ننه علی درانتظار آمدن پسرش از جبهه، آرام روی سکوی جلوی در نشست.» این خلاصه دومین اثری است که درباره شهید علی هاشمی ساخته شده. مهدی جعفری کارگردان این اثر که گویا هم‌محله‌ای شهید هم بوده به‌جای آنکه راوی علی هاشمی در جنگ باشد راوی کسی است که علی هاشمی در بالین او پرورش پیدا کرده. «اشک هور» دوربینش را به سمت ننه علی برده و قصه را از جانب او روایت می‌کند.
آن‌طور که پیش‌بینی شده اشک هور قرار است در قالب یک سریال عرضه شود و در سریال تمرکز بیشتر روی خود شهید است. رؤیا افشار، رضا ثامری، میثم رازفر، تورج الوند، ساره رشیدی و شبنم گودرزی از جمله بازیگرانی‌اند که در این اثر ایفای نقش می‌کنند و رؤیا افشار نقش ننه علی را بازی می‌کند و رضا ثامری هم نقش علی هاشمی را بازی می‌کند. برخلاف اسفند، اشک هور نمی‌خواهد آن‌چنان تصویری از فرماندهان جنگ را به تصویر بکشد و تمرکزش روی درام شکل‌گرفته میان مادر و پسر است.
پیشمرگ
فیلم «پیشمرگ» اثر تازه علی غفاری برشی از زندگی یکی از چهره‌های ملی، یعنی شهید سعید قهاری پس از دوران جنگ و درگیری‌های اوایل دهه 70 در کردستان را روایت می‌کند. فیلم‌برداری این فیلم که در ژانر دفاع مقدس تولید شده، در شهرهای مختلف کشور انجام شده که یکی از ویژگی‌های قابل‌توجه این اثر به شمار می‌رود. پیشمرگ از اسفند سال گذشته روی اکران قرار گرفته و تا کنون حدود 10 میلیارد تومان فروخته. این فیلم جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران فجر 43 را برد.
مهدی نصرتی (در نقش شهید سعید قهاری سعید)، الناز ملک، ساناز سعیدی و حسام منظور همراه با آرش آصفی، عبدالرضا نصاری، مهیار شاپوری، بهرام ابراهیمی، محمد اشکان‌فر از بازیگران اصلی فیلم پیشمرگ هستند فیلمی که به‌عنوان مهم‌ترین و جدی‌ترین اثر علی غفاری محسوب می‌شود.
تاکسیدرمی
«تاکسیدرمی» برخلاف باقی پرتره‌های فجر، خط و ربطی به دفاع مقدس ندارد و روایتی از آخرین روزهای پهلوی دوم و عبدالرضا پهلوی است. آن‌طور که در خلاصه داستان این فیلم آمده، این اثر قرار است ماجرای تلاش سه شکارچی، برای شکار گوزن زرد ایرانی و خط‌وربط داستان فیلم با عبدالرضا پهلوی را بررسی می‌کند. عبدالرضا در بحبوحه پیروزی انقلاب مجبور می‌شود برای پیداکردن گوزن زرد به جنگل‌های شمال برود و یک‌گونه از گوزن ایرانی را به اسرائیل بفرستد.
مجید صالحی، هادی کاظمی، آناهیتا درگاهی، حسن معجونی، بیژن بنفشه‌خواه، فرزین محدث، هدیه حسینی‌نژاد، علیرضا مسعودی، جواد خواجوی و آتوسا کلانتری در این فیلم بازی می‌کنند و کارگردانی این اثر را محمد پایدار بر عهده دارد و روایتی کمدی - فانتزی از این واقعه تاریخی را بیان می‌کند.
صددام
«فیلم «صددام» درباره مردی است که به دلیل شباهت با صدام حسین یکی از بدل‌های صدام است و قرار می‌شود در تهران عملیاتی را اجرا کند.» بازیگر اصلی این اثر رضا عطاران است و کل اثر روی او و ماجراهای عاشقانه‌اش با پریناز ایزدیار و البته جدال و درگیری‌اش به‌عنوان بدل صدام می‌چرخد. صددام روایتی کمدی دارد و به دلیل به‌تصویرکشیدن چهره صدام از آثاری محسوب می‌شود که شخصیت‌های واقعی را روی تصویر کشیده‌اند. کارگردانی صددام را پدرام پورامیری بر عهده گرفته و بازیگران آن پریناز ایزدیار، رضا عطاران، عباس جمشیدی‌فر، آزاده صمدی، امیراحمد قزوینی، سیاوش چراغی‌پور هستند. به نظر میرسد صددام از آثاری است که به نظر در حوالی اردیبهشت‌ماه امسال اکران شود و روی پرده بیاید.
صیاد
«مدتی است این سؤال رهایم نمی‌کند؛ چرا گلوله‌ها از کنارم می‌گذرند و نادیده‌ام می‌گیرند؟!» این جمله ترجیع‌بند «صیاد» است. فیلمی که راوی حضور شهید صیاد شیرازی در دفاع مقدس است و از پرچهره‌ترین آثار سینمای ایران در چند سال اخیر به‌حساب می‌آید. در صیاد از بنی‌صدر گرفته تا رحیم‌صفوی و محسن رضایی به تصویر کشیده شده‌اند. صیاد در جشنواره چهل‌وسوم برنده بهترین جلوه‌های ویژه بصری و میدانی شد و از طرفی به دلیل بازی زوجِ مارال بنی‌آدم و علی سرابی در این اثر هم مورد توجه قرار گرفت. کارگردانی صیاد را جواد افشار بر عهده گرفته است و هومن برق‌نورد در آن نقش بنی‌صدر را عهده‌دار شد و حامد شیخی و خیام وقارکاشانی در نقش‌های محسن رضایی و رحیم صفوی بازی کردند.
احمد
ماجرای پرتره‌هایی که ممکن است در امسال اکران شوند تنها به جشنواره 43 محدود نمی‌شود، چند اثری هم هستند که از فجر 42 باقی مانده‌اند و هنوز اکران نشده‌اند. یکی از این فیلم‌ها «احمد» است. فیلم به ۱۸ ساعت ابتدایی حادثه زلزله بم و اقدامی قهرمانانه می‌پردازد و روایتی از حضور شهید احمد کاظمی در جدال و درگیری‌های زلزله بم است. این فیلم را امیرعباس ربیعی ساخته. کارگردانی که پیش از این لباس شخصی و ضد را ساخته بود و یکی از دو اثرش هنوز هم در دست توقیف است.
تینو صالحی، توماج دانش‌بهزادی، ساره رشیدی، مهیار شاپوری، عباس جلیل‌زاده، عماد درویشی، مریم ماهانی، تصنیف حسینی، علی صادقی، عرفان سروستانی و مینا شفیعی بازیگران فیلم ربیعی هستند و به‌تصویرکشیدن چهره شهید کاظمی از نکات برجسته آن است.
مجنون
داستان فیلم «مجنون» درباره بخش کوتاهی از رشادت‌های برادران شهید زین‌الدین است. این فیلم برشی از حماسه‌آفرینی شهیدان مهدی و مجید زین‌الدین و رزم‌آوران لشکر ۱۷ علی بن ابی‌طالب (ع) قم در جزیره مجنون و عملیات بزرگ خیبر را به تصویر می‌کشد مجنون بهترین فیلم جشنواره چهل‌ودوم شد و جدای از این بهترین موسیقی و بهترین نقش مکمل مرد و زن را هم از آن خود کرد.
کارگردانی این اثر را مهدی شاه‌محمدی بر عهده داشت و از بازیگران آن می‌توان به سجاد بابایی، حسام منظور، بهزاد خلج، شبنم قربانی اشاره کرد. به نظر میرسد مجنون از کاندیداهای اکران در سینماهای 1404 باشد.
صبح اعدام
فیلم «صبح اعدام» برشی از لحظات پایانی زندگی طیب حاج‌رضایی و اسماعیل رضایی است که در پی قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ محکوم به اعدام شدند. داستان این فیلم در فاصله زمانی ۵ تا 6 و نیم صبح این روز روایت می‌شود. پیرنگ اصلی این داستان اعتراضی و سیاسی، اقتباسی از گزارش واقعی خبرنگار روزنامه کیهان از مراسم تیرباران این دو شخصیت است که بهروز افخمی پس از سال‌ها تحقیق و پژوهش آن را به فیلمنامه «صبح اعدام» تبدیل کرده است. اگر مجنون در فجر چهل‌ودوم به‌عنوان بهترین اثر شناخته شد، در کنار خود صبح اعدامی را می‌دید که جایزه بهترین کارگردانی را از آن خود کرد و جز این سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد را به ارسطو خوش‌رزم رساند.
مسعود شریف در نقش طیب حاج‌رضایی، ارسطو خوش‌رزم در نقش حاج اسماعیل رضایی، داود فتحعلی‌بیگی در نقش قاضی عسکر، پوریا منجزی در نقش کلیددار طیب، محسن آوری در نقش سرهنگ دادستانی و کاوه دارابی در نقش خبرنگار کیهان در تازه‌ترین ساخته بهروز افخمی نقش‌آفرینی می‌کنند
جلال آل‌احمد
نوروز امسال محمدرضا شریفی‌نیا خبر از ساخت اثری داد که پرترهای خواهد بود از جلال آل‌احمد. شریفی‌نیا که پیش از این «پروین» را به اکران 1403 رسانده بود، حالا به سراغ جلال رفته تا پس از یک شاعر پرترهای از یک نویسنده را روی پرده ببرد. فیلمی که به نظر میرسد به فجر چهل‌وچهارم میرسد. بر اساس اخباری که خود شریفی‌نیا منتشر کرده، امیرحسن آرمان قرار است در این فیلم نقش جلال آل‌احمد را بازی کند و در نقش نویسنده مدیر مدرسه ظاهر شود. فیلمی که روایتی است از بازه مهمی از تاریخ‌ادبیات در تاریخ معاصر کشور.
