ندا اظهری، مترجم: پژوهش‌های دانشگاهی، تفاوت‌های شگرف و واقعی را در زندگی افراد ایجاد می‌کند به گونه‌ای که دانش افراد را وسعت می‌بخشد. بزرگ‌ترین چالش‌های روزمره آدمی را حل می‌کند و در نهایت منجر به خلق ابداعاتی می‌شود که رشد و رفاه آن‌ها را در آینده به دنبال دارد. حتی بسیاری از فناوری‌های روز دنیا که امروزه شاهد آن هستیم، مانند پهنای باند فیبری، واکسن کووید- 19 و تلویزیون و غیره، به واسطه پیشرفت‌هایی ظهور کرده‌اند که توسط محققان دانشگاه‌ها توسعه یافته‌اند. انگلیس که به عنوان یکی از پیشگامان تولید علم در دنیا شناخته می‌شود، طی سال‌ها توانسته بهره‌های زیادی از این قابلیت ببرد. مهم‌ترین مسئله‌ای که در ارتقا و تقویت بنیه علمی کشور‌ها از جمله انگلیس نقش مهمی ایفا می‌کند، اهمیت دادن به مقوله پژوهش و به دنبال آن، حمایت از تحقیق و توسعه دانشگاهی و سرمایه‌گذاری روی این حوزه است. این حمایت‌ها که اغلب در قالب حمایت‌های مالی تعریف می‌شوند، شاید در ظاهر بار مالی سنگینی برای کشور‌ها به همراه داشته باشد اما ماحصل آن، ظهور دانش و در ادامه، تولید فناوری‌هایی است که صرفه‌های اقتصادی بسیار چشمگیری را برای آن‌ها به بار می‌آورد. 

60 درصد سرمایه‌گذاری R&D در 3 سال نخست نتیجه می‌دهد
پژوهش‌های برتر دانشگاهی در هر بخش از انگلیس در حال انجام است به طوری که بیش از 80 درصد از آن‌ها به عنوان «پیشرو در جهان» یا «در سطح عالی بین‌المللی» طبقه‌بندی شده‌اند. در این میان، پژوهش‌های دانشگاهی همچنین یک محرک قدرتمند برای رشد اقتصادی انگلیس به شمار می‌رود به طوری که به ازای هر یک پوندی که صرف سرمایه‌گذاری در حوزه پژوهش و نوآوری‌های دانشگاهی می‌شود، 10 پوند آورده مالی برای انگلیس به همراه دارد. سرمایه‌گذاری عمومی در تحقیق و توسعه نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری‌های خصوصی ایفا می‌کند به گونه‌ای که هر یک پوند بودجه عمومی در درازمدت بین 3 تا 4 پوند در بودجه تحقیق و توسعه خصوصی ایجاد می‌کند. نکته‌ای که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که حدود 60 درصد از تأثیر این سرمایه‌گذاری‌ها در کوتاه مدت و همان 3 سال نخست قابل مشاهده است. تحقیقات انجام‌شده از سوی وزارت علوم، نوآوری و فناوری انگلیس (DSIT) بر نقش مهم تحقیق و توسعه عمومی به منظور حمایت از مأموریت رشد دولت تأکید کرده و نشان می‌دهد که بازده تحقیق و توسعه عمومی از زمان بحران مالی ایجاد‌شده برای این کشور افزایش یافته است. در سال 2022-2021، کل سرریز بهره‌وری برآورد‌شده از پژوهش‌های دانشگاهی در انگلیس رقمی بالغ بر 40 میلیارد و 100 میلیون پوند را دربرگرفته بود. 

انگلیس سومین کشور نوآور دنیا 
شاید به جرئت بتوان یکی از دلایل اصلی تمایل دانشجویان بین‌المللی برای تحصیل در دانشگاه‌های انگلیس را قدرت منحصر به فرد آن‌ها برای انجام تحقیقات بنیادی دانست. این تحقیقات پیشرو و تجربی باعث بروز اکتشافات، فناوری‌ها و درنهایت محصولات جدید‌ و مشاغل می‌شود. همچنین سوخت کل صنایع، از علوم زیستی و انرژی پاک گرفته تا هوش مصنوعی و تولید پیشرفته را تأمین می‌کند. انگلیس در تقویت پژوهش‌های بنیادی پیشرو است. مزیت رقابتی این کشور در پژوهش‌های بنیادی، زمینه‌ساز موفقیت‌های چشمگیر آن در مقایسه با سایر کشور‌ها در بخش فناوری است که ارزش آن به رقمی بیش از یک هزار میلیارد دلار می‌رسد و به این واسطه، انگلیس پس از چین و آمریکا در رده سومین کشور برتر دنیا از نظر نوآوری قرار گرفته است. 
این فعالیت‌های پژوهشی که در دل دانشگاه‌ها انجام می‌شوند، به طور مستقیم از ارائه مأموریت‌های دولتی پشتیبانی می‌کند. در سال‌های 2023-2022، تحقیق و توسعه در حوزه پزشکی بالینی در دانشگاه‌های انگلیس 2 میلیارد و 500 میلیون پوند درآمد پژوهشی دریافت کرد در حالی که درآمد پژوهشی برای حوزه پرستاری و رشته‌های مرتبط درمجموع، 108 میلیون پوند بود که از آینده NHS (مرکز خدمات ملی بهداشت) حمایت می‌کرد. همچنین 144 میلیون پوند کمک مالی نیز به نفع پژوهش‌های صورت‌گرفته برای حوزه‌های اقتصاد و مدیریت کسب و کار دریافت شد. 

شکل‌گیری 20 هزار شرکت و استارتاپ از دانشگاه‌ها
دانشگاه‌های انگلیس به واسطه فعالیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف نوآوری و تجاری‌سازی انجام می‌دهند، نقش فعالی را در شروع رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. در سال 2021، سرمایه‌گذاری در دانشگاه‌ها به بیش از 5 میلیارد پوند رسید. آمار‌ها بیانگر آن است که از سال 2019 بیش از 20 هزار شرکت فعال، استارتاپ و شرکت اجتماعی از دل دانشگاه‌های انگلیس سربرآورده و موجودیت پیدا کرده‌اند که خود، نشانه نقش تأثیرگذار سرمایه‌گذاری در امر تحقیق و توسعه است. سازمان CaSE (کمپین علوم و مهندسی) که پیشگام و حامی مستقل علوم و مهندسی در انگلیس است، در گزارش‌های خود اعلام کرده است که 72 درصد معتقدند دولت باید از تحقیق و توسعه به عنوان ابزاری برای دستیابی به مأموریت‌های خود بهره‌برداری و استفاده کند. در این بین، آموزش عالی نیز به خودی خود، دومین سرمایه‌گذار بزرگ در حوزه تحقیق و توسعه در انگلیس شناخته می‌شود. پژوهش‌های دانشگاه با توجه به نقش مهمی که ایفا می‌کنند، جزء حوزه‌های توانمندساز رشد اقتصادی کشور قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال، از بین 10 دانشگاه برتر جهان در حوزه علوم زیستی و پزشکی، 4 دانشگاه برتر در انگلیس جا خوش کرده است. از آنجایی که انگلیس برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت در حوزه علوم زیستی دنیا شناخته می‌شود، استفاده از استعداد‌ها و قابلیت‌های موجود در کل اکوسیستم انگلیس، از اهمیت بالایی برخوردار است. انگلیس و نیروگاه‌های دانشگاهی آن، محیطی را ایجاد کرده‌اند که در آن دانشمندان می‌توانند مرز‌های پژوهشی را برای تولید موفق علم در حوزه‌هایی چون زیست دارو‌ها، هوش مصنوعی، سلامت دیجیتال، تشخیص و دستگاه‌های پزشکی پیش برند. 

بودجه‌های QR سوخت موتور تحقیقات دانشگاهی
بررسی‌ها نشان می‌دهد قدرت پژوهشی انگلیس تا حدی، به چگونگی تخصیص بودجه آن مرتبط می‌شود. نوعی بودجه پژوهشی نیز به دانشگاه‌های انگلیس ارائه می‌شود که به QR معروف بوده و با کیفیت پژوهش مرتبط است. معادل این بودجه در اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نیز مطرح می‌شود که نیمی از سیستم مالی دوگانه پژوهشی را دربرمی‌گیرد که در آن، بودجه انعطاف‌پذیر و طولانی‌مدت، مکمل رویکرد منحصربه‌فرد و به ویژه حیاتی برای دانشگاه‌هاست. از آنجایی که این بودجه برای فعالیت‌های خاصی کنار گذاشته نشده، یک جریان بودجه‌ای منحصربه فرد و به ویژه حیاتی برای دانشگاه‌ها به شمار می‌رود. این اندازه انعطاف‌پذیری، دانشگاه‌ها را قادر می‌سازد تا با توجه به مأموریت‌ها و اهداف خود، تصمیم‌های استراتژیکی اتخاذ کرده و با برنامه‌هایی که تأمین مالی می‌کنند، چابکی خود را افزایش دهند. این جریان، به دانشگاه‌ها اجازه می‌دهد تا در زمینه‌های پتانسیل پژوهشی برای آینده سرمایه‌گذاری کرده، زمینه‌ها و زیرساخت‌های جدیدی از پژوهش و همکاری‌های جدید را توسعه دهند و برای آموزش نیروی کای تحقیق و توسعه در آینده سرمایه‌گذاری کنند. 
این جریان بودجه‌ای مطابق با برتری پژوهشی دانشگاه‌ها اعطا شده و اطمینان حاصل می‌کند که پژوهش‌ها با بالاترین کیفیت همچنان در هر حوزه‌ای در انگلیس یافت می‌شود. این امر همچنین به این معنی است که دانشگاه‌هایی که سابقه پژوهشی اثبات‌شده‌ای دارند، می‌توانند جدیدترین و بدیع‌ترین فعالیت‌های پژوهشی را در دستور کار خود قرار دهند. مطالعاتی که در یک دهه گذشته با بررسی پنج کشور با بهره‌وری پژوهشی بالا انجام شد، نشان داد دانشگاه‌هایی که منابع بیشتری را از طریق مکانیسم‌های بودجه‌ای مشابه QR تخصیص می‌دهند، بودجه عمومی کمتری را برای هر استناد و انتشار مقاله هزینه می‌کنند. طبق آمار‌ها، اختصاص این نوع بودجه‌های پژوهشی به طور واقعی در سراسر انگلیس، به ویژه در کشور‌هایی که برخی اختیارات این کشور به آن‌ها واگذار شد مانند اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی حدود 15 درصد کاهش یافته است. 
به دنبال کاهش بودجه QR، دانشگاه‌ها عمدتاً این روند کاهشی را با افزایش درآمد شهریه‌ای دانشجویان بین‌المللی جبران کرده‌اند. اما با توجه به این که فشار‌های اقتصادی وارده به کشور‌های دنیا ازجمله انگلیس بسیار بالاست، زمانی که دانشگاه‌های این کشور گزینه‌های خود را در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک ارزیابی می‌کنند، مسیر دشوارتری پیش رو دارند. درنتیجه، این کاهش واقعی بودجه، چابکی، نوآوری و برنامه‌ریزی بلندمدت را برای دانشگاه‌های انگلیس تهدید می‌کند که بودجه‌های QR برای پژوهش‌های دانشگاهی تسهیل می‌کنند. این امر به نوبه خود، ظرفیت بخش پیشرو جهان را برای کمک به جاه‌طلبی‌های دولت و بهبود زندگی روزمره تهدید می‌کند. به دلیل چالش‌هایی که با کاهش این بودجه‌ها ایجاد می‌شود، دانشگاه‌های انگلیس خواستار افزایش مستمر واقعی در بودجه‌های QR نسبت به بررسی جامع هزینه‌های آینده هستند. این، زمانی حیاتی برای سیستم پژوهشی در انگلیس محسوب می‌شود و باید سهم قابل توجهی در عملکرد اقتصادی دانشگاه‌ها داشته باشد. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که نوآوری‌های امروزی باید با پژوهش‌های بنیادی متعادل شوند که درنهایت به رونق اکتشافات تحول‌آفرین برای آینده می‌انجامد. 

تولید 6 درصد مقالات علمی با 4 درصد محققان جهان
مجله «الزویر» در گزارش‌هایی که درباره داده‌های تحقیق و توسعه انگلیس منتشر کرده، به این موضوع اشاره کرده است که انگلیس برای مدتی طولانی در حوزه پژوهش، هدایت نوآوری و پیشرفت دانش در بین رشته‌های مختلف جزء پیشگامان دنیا بوده است. یکی از معیار‌های کلیدی در این اثربخشی، خروجی مقالات علمی است که همان ثروت علمی است که توسط سازمان‌های پژوهشی انگلیس تولید شده است. انگلیس تنها با دربرداشتن 4 درصد از محققان جهان و کم‌تر از یک درصد از جمعیت جهان، با سهم بیش از 6 درصدی، عنوان سومین کشور دنیا را از نظر تعداد مقالات دانشگاهی در سال 2020 از آن خود کرد و حتی سهم بیشتری از مقالات پراستناد جهان را نیز به خود اختصاص داده بود. محققان انگلیس در سال 2020 حدود 225 هزار و 595 مقاله علمی منتشر کردند که با توجه به 214 هزار و 82 مقاله‌ای که در سال 2016 به چاپ رسیده بود میانگین رشد سالانه بیش از یک درصد را نشان داد. انگلیس از سال 2004، جایگاه سوم دنیا را از منظر تعداد مقالات علمی دنیا از آن خود کرده است. چین در سال 2020 با انتشار 773 هزار و 140 مقاله از تعداد مقالات دانشگاهی آمریکا پیشی گرفت و جایگاه نخست را در تولید مقالات علمی دنیا از آن خود کرد. با این اوصاف، سهم چین در تولید مقالات دانشگاهی در آن سال حدود 22 درصد و سهم انگلیس 20 درصد بود. اما در تازه‌ترین رده‌بندی‌ها که در سال 2024 اشاره شده، چین همچنان با رشد قابل توجهی در تولید مقالات روبه‌روست و آمریکا نیز در رده دوم جهان جا خوش کرده است. اما انگلیس از سال 2022 جایگاه سومی را به هند واگذار کرد و در رده چهارم جهان قرار گرفته است به طوری که تعداد مقالات علمی انگلیس در سال 2024 به 252 هزار و 604 مقاله رسید. 
درحالی‌که هیچ معیار واحدی نمی‌تواند عمق برتری پژوهش‌های علمی را به طور کامل نشان دهد، خروجی‌های مقالات علمی، دیدگاه قانع‌کننده‌ای از سهم انگلیس در چشم‌انداز پژوهش‌های جهانی ارائه می‌دهد. اما اصلی‌ترین رمز موفقیت انگلیس در مسیر تولید مقالات علمی، دانشگاه‌های این کشور هستند؛ مؤسساتی در سطح جهانی که به عنوان موتور‌های محرک کشف، نوآوری و همکاری عمل می‌کنند. دانشگاه‌های انگلیس به واسطه پژوهش‌های پیشرفته، مشارکت‌های میان رشته‌ای و تعهد به پیشبرد مرز‌های دانش، نقش محوری در تضمین موقعیت این کشور به عنوان یک مرکز پیشرو در مسیر تعالی و ارتقای پژوهشی ایفا می‌کنند. 

انگلیس در رأس پروژه‌های پژوهش افق اروپا
پروژه افق اروپا که بزرگ‌ترین طرح مشارکتی پژوهشی جهان است، با همکاری کشور‌های اتحادیه اروپا دنبال می‌شود تا محققان و دانشمندان به واسطه این همکاری‌ها بتوانند سخت‌ترین و مبهم‌ترین مسائل جهان را حل کنند. انگلیس که یکی از اصلی‌ترین اعضای این پروژه محسوب می‌شود، در حال حاضر می‌تواند پروژه‌های تحقیقاتی را هدایت، استعداد‌های کلاس جهانی را از طریق شورای پژوهش‌های اروپا جذب و حفظ کرده و در فرایند پژوهش‌ها و نوآوری‌های مشترک همکاری کند و به حل آن دسته از چالش‌های جهانی بپردازد که بدون همکاری امکان‌پذیر نیستند. به دلیل اهمیت پیشبرد این پروژه، یکی از خواسته‌های کلیدی دانشگاه‌های بین‌المللی انگلیس، ارتباط با پروژه افق اروپا بوده است. از این رو، انگلیس و سهامداران اروپایی همکاری‌های جدی را با یکدیگر پیش گرفتند و کمپین قدرتمندی را با تأکید بر مزایای انجمن برای علم و جامعه ایجاد کردند. 
طی یک سال گذشته، جامعه دانشگاهی انگلیس با افزایش مشارکت و افزایش رهبری انگلیس در طرح‌های پیشنهادی پروژه افق اروپا، از این فرصت استقبال کرده است. داده‌های اولیه هرچند به طور غیررسمی اشاره شده، حاکی از افزایش قابل توجه برنامه‌های کاربردی برای شورای پژوهش اروپاست که برای حفظ رقابت انگلیس در عرصه پژوهش‌های عالی در حفظ و جذب استعداد‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. تیم‌های توسعه پژوهشی همچنین از افزایش نرخ مشارکت‌ها در پروژه‌های مشترک و حتی افزایش مدیریت کنسرسیوم‌ها گزارش داده‌اند. در این میان، حتی کارشناسان عنوان کرده‌اند چگونه دسترسی به برنامه «کوپرنیک» که بزرگ‌ترین برنامه دیده‌بانی زمین در دنیاست، انگلیس را قادر می‌کند از داده‌های نظارتی حیاتی بهره‌مند شده و گامی پیشرو در پژوهش‌های تغییرات آب و هوایی داشته باشد. جامعه دانشگاهی انگلیس از حمایت فوق‌العاده جامعه اروپایی بهره برده است اما به دنبال وقفه‌هایی که در برقراری این ارتباطات ایجاد شده، روابط همکاری دچار آسیب شده و ارتباطات از بین رفته است. همچنین نسل جدیدی از محققان و مدیران توسعه پژوهش‌های اتحادیه اروپا در حال یادگیری چگونگی ایجاد همکاری با افق اروپا، یافتن فرصت‌های مالی و مدیریت فرایند‌های درخواست هستند. 
در دانشگاه‌های بین‌المللی انگلیس، جامعه دانشگاهی این کشور همچنان به ایفای نقش حیاتی خود در افزایش سطح مشارکت انگلیس در طرح افق اروپا ادامه می‌دهد. آن‌ها با دریافت کمک‌های مالی و حمایت شورای انگلیس و گروه‌های شبکه علم و نوآوری، هیئت‌های افق اروپا را به کشور عضو اتحادیه اروپا و کشور‌های مرتبط شامل فرانسه، هلند، نروژ، لهستان، ایرلند و آلمان هدایت می‌کنند. می‌توان ابراز امیدواری کرد که این تنها شروع داستان باشد. این هیئت‌ها بستری را برای رهبران دانشگاه‌های انگلیس و همتایان داخلی آن‌ها فراهم می‌کنند تا در گفت‌وگو‌های مؤثری مشارکت کرده و فرصت‌ها و چالش‌های افزایش همکاری‌های پژوهشی دوجانبه را مورد بحث و بررسی قرار دهند و از سوی دیگر، ارتباطات مستحکم‌تری را با جامعه پژوهشی اروپا برقرار کنند. جامعه دانشگاهی انگلیس روابط خود را با کمیسیون اروپا از طریق سفر‌های منظم به بروکسل و برقراری مجدد ارتباط با سهامداران اصلی از سر گرفته‌ است. 

بودجۀ یک میلیارد پوندی افق اروپا به پژوهش و نوآوری انگلیس
پروژه افق اروپا برای هر سهامدار انگلیسی، اهمیت بالایی دارد تا بتواند به تنهایی وارد عمل شود. سرمایه‌گذاران کلیدی پژوهش‌ها و نوآوری انگلیس (UKRI) نیز در مسیر تقویت مشارکت انگلیس در این پروژه حضور دارند. بیش از یک میلیارد پوند از طریق طرح ضمانت افق اروپا به بخش پژوهش و نوآوری انگلیس بودجه اعطا شده است درحالی‌که آکادمی‌های علمی انگلیس موفق شده‌اند چند طرح متوقف شده این پروژه را احیا و اجرا کنند. آن‌ها همچنین به عنوان یک اهرم قدرت در بروکسل عمل کرده و با مقامات کلیدی کمیسیون اروپا مشارکت کرده‌اند. وزارت علوم، نوآوری و فناوری انگلیس (DSTI) در هماهنگی و هدایت فعالیت انگلیس به منظور تقویت مشارکت‌ها در پروژه افق اروپا نقش مهمی را ایفا کرده است. از بین چهار راهنمای پروژه افق اروپا، سه راهنما از سوی این وزارتخانه ارائه شده است که به این بهانه، پژوهشگران و کسب و کار‌ها، تازه‌واردان و شرکت‌کنندگان در این پروژه را گردهم آورده است. مأموریت انگلیس در اتحادیه اروپا نیز نقش مهمی در تضمین حضور انگلیس در بروکسل داشته است. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است به رغم دشوار‌ی‌هایی که در مسیر مشارکت‌های دانشگاهی و علمی بین انگلیس و اتحادیه اروپا وجود دارد، می‌توان امیدوار بود که این همکاری‌ها به سمت و سوی مثبتی حرکت کنند. انتظار می‌رود سال 2025، برای همسویی نیاز‌های انگلیس و جامعه دانشگاهی این کشور با چشم‌انداز کمیسیون اروپا فرصت مناسبی باشد.