فاطمه سادات مرتضوی، خبرنگار گروه اقتصاد: سوم ‌آوریل 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده به منظور بازگشت به دوران آمریکای بزرگ، بر واردات کالا از تمام کشور‌های جهان تعرفه اعمال کرد. بازار‌های جهان در پی این حرکت غیر‌منتظره مرد تعرفه‌ای، به یکباره با شوک روبه‌رو شدند و ریزش‌های عجیبی را ثبت کردند. بنا‌بر آمار‌های رسمی، از روز سوم‌آوریل که تعرفه کشور‌ها توسط ترامپ اعمال شد، تا عصر هفتم‌آوریل رقمی معادل 7.4 تریلیون دلار از ارزش بورس آمریکا کاسته شده، همچنین شاخص S&P500 آمریکا عصر روز گذشته با 3.7 درصد کاهش به کار خود پایان داد، در حالی که NASDAQ که زیر مجموعه فناوری است، 3.9 درصد از ارزش خود را از دست داد و علاوه بر آن ارزش داوجونز نیز بیش از ۳ درصد کاهش یافت. این شرایط درحالی است که عصر روز گذشته فدرال رزرو اعلام کرد جلسه ویژه غیر‌علنی در این خصوص برگزار می‌شود. همچنین روز گذشته گلدمن ساکس هشدار داد که تعرفه‌های گسترده رئیس‌جمهور آمریکا شرایط مالی را سخت‌تر کرده و بر سرمایه‌گذاری فشار وارد می‌کند و احتمال وقوع رکود در اقتصاد آمریکا را افزایش داد. این مؤسسه مالی احتمال وقوع رکود در اقتصاد این کشور طی ۱۲ ماه آینده را از ۳۵ درصد در هفته گذشته به ۴۵ درصد افزایش داد. همچنین پیش‌بینی رشد اقتصاد آمریکا در سال ۲۰۲۵ را از یک درصد به 0.5 درصد کاهش داد. ترس از رکود منجر به ریزش گسترده بازار سهام در کشور‌های اروپایی و شرق آسیا و همچنین در هند شد. گرچه آسیب‌پذیری کشور‌ها از جنگ تعرفه‌ای ترامپ به یک اندازه نیست، اما حتی کشور‌هایی که از تعرفه بالای ترامپ در امان مانده‌اند، نسبت به وقوع رکود جهانی نگرانند. 

دوشنبۀ سیاه بازار‌های جهانی
بیشترین ریزش بازار‌های جهانی در روز دوشنبه هفتم‌آوریل ثبت شده و این روز در سال 2025 به دوشنبه سیاه در رسانه‌های جهان تعبیر شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این روز‌ها بازار‌های آسیایی بدترین دوره خود را در پنج سال اخیر سپری می‌کنند. 
به گزارش یاهو فایننس غول‌هایی مانند ‌آمازون تا عصر روز گذشته هفتم‌آوریل، به ترتیب بیش از 5.7 درصد کاهش و به 955 میلیارد دلار و 494 میلیارد دلار ریزش داشته‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. افزون بر این ارزش برند‌های انویدیا تاکنون بیش از987 میلیارد دلار، گوگل بیش از 536 میلیارد دلار و مایکروسافت حدود 500 میلیارد دلار سقوط کرده‌ است. 
ارزش نفت خام و برنت نیز با گذشت چهار روز از اعمال سیاست‌های تعرفه‌ای، همچنان در حال ریزش است. در معاملات ششم‌آوریل در عرض ۲۴ ساعت قیمت هر بشکه نفت برنت 2.41 درصد کاهش یافت و به 63.97 دلار رسید که کمترین میزان از‌آوریل سال ۲۰۲۱ تا کنون به شمار می‌رود. از آن طرف ارزش نفت خام غرب تگزاس ایالات متحده، در همین بازه زمانی، 2.5 درصد کاهش یافت. 
 طلای جهانی نیز به عنوان یک سرمایه‌گذاری امن در سراسر دنیا، از روز پنجشنبه بیش از ۴ درصد کاهش یافته و به کمتر از 3000 دلار در هر اونس(2980 دلار) رسیده است. 

سقوط 7 درصدی سهام در چین
در میان کشور‌های جهان، میزان تعرفه اعمال‌شده بر واردات چین، 34 درصد به صورت متقابل بود که با احتساب تعرفه 20 درصدی پیش از آن به عدد 54 درصد می‌رسد؛ البته که جزء تعرفه‌های سنگین در دنیا به حساب می‌آید. چینی‌ها با 295 میلیارد دلار مازاد تجاری با آمریکا و همچنین رقابت با این کشور، در اولویت اول ترامپ برای راه انداختن جنگ تجاری قرار دارند. چین در مقابل، این حرکت ترامپ را قلدری اقتصادی تعبیر نمود و به همین میزان تعرفه متقابل بر کالا‌های آمریکایی اعمال کرد. شاخص بورس شانگ‌های روز گذشته حدود 7.3 درصد ریزش کرد. همچنین شاخص شنژن 9.6 درصد کاهش یافت. 

سقوط 8 درصدی سهام ژاپن 
ژاپن که تابه امروز رقمی معادل 2.6 تریلیون دلار در بازار‌های مالی آمریکا سرمایه‌گذاری کرده است، پس از اعمال تعرفه 25‌درصدی بر واردات این کشور، حالا تمایل زیادی برای مذاکره جهت کاهش مازاد تجاری با آمریکا دارد. به گفته مرکز تجارت بین‌المللی، به دنبال تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای اعمال تعرفه ۲۵درصدی بر بخش خودرو، احتمال می‌رود که ژاپن ۱۷ میلیارد دلار در زمینه صادرات این حوزه از دست بدهد. از طرف دیگر «شاخص بورس نیک‌کی ۲۲۵» ژاپن تا عصر روز گذشته 7.8 درصد افت را ثبت کرد. افزون بر این شاخص دیگر توپیکس در روز گذشته با ۷.7 درصد کاهش رو‌به‌رو شد. گفتنی است سهام غول فناوری سونی در این مدت بیش از ۱۰ درصد سقوط کرد. گروه سافت‌بانک، نزدیک به ۱۲ درصد سقوط کرده و اپراتور یونی‌کل، فست ریتیلینگ، نزدیک به ۴ درصد کاهش یافته است. در میان خودروسازان، هوندا نزدیک به ۳ درصد و تویوتا بیش از ۲ درصد کاهش یافته‌اند. در بخش فناوری، آدوانتست بیش از ۹ درصد سقوط کرده، توکیو الکترون نزدیک به ۸ درصد کاهش یافته و اسکرین هولدینگز نزدیک به ۹ درصد افت کرده است. در بخش بانکی، میتسوبیشی UFJ، میزوهو و سومیتومو میتسویی هر یک بیش از ۱۱ درصد کاهش یافته‌اند. پاناسونیک نیز بیش از ۸ درصد، کنون بیش از ۵ درصد، میتسوبیشی الکتریک بیش از ۶ درصد سقوط کرده‌اند. 

رکورد 30 ساله سقوط سهام در هنگ‌کنگ شکست
بازار سهام هنگ‌کنگ درپی نوسانات ناشی از اعلام تعرفه 34 درصدی رئیس‌جمهور آمریکا، عجیب‌ترین سقوط یک‌روزه خود را در سه‌دهه اخیر تجربه کرده است. شاخص هانگ سنگ- که معیار بازار مالی این کشور است- در روز دوشنبه ۱۳.2 درصد سقوط را ثبت کرد که شدید‌ترین سقوط پس از بحران مالی 1997 بود. بازار سهام تایکس تایوان درپی اعمال این تعرفه نیز به شدت آسیب دید و 9.7 درصد در روز دوشنبه کاهش یافت که بزرگ‌ترین افت یک‌روزه ثبت‌شده آن است. گفتنی است طبق اعلام رسانه‌های رسمی تایوان تقریباً تمام سهام‌های تایوانی، ازجمله TSMC و Foxconn که دو غول صادراتی معروف این کشورند و باعث فعال شدن قطع‌کننده‌های مدار شدند، هر دو تقریباً ۱۰ درصد سقوط کردند. 

کاهش ارزش سهام کرۀ جنوبی به پایین‌ترین سطح 17 ماهه 
صادرات کره جنوبی به ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۴ به رکورد 128 میلیارد دلار رسید که خودرو به‌عنوان پرفروش‌ترین محصول ۲۷ درصد از آن را تشکیل می‌دهند. کره جنوبی در سال 2024 دارای مازاد تجاری 66 میلیارد دلاری با آمریکا بوده است. درپی اعمال تعرفه 25 درصد بر واردات این کشور، شاخص بورس کاسپی 5.6 درصدکاهش یافت و به پایین‌ترین سطح ۱۷ ماهه خود رسید، همچنین شاخص ثانویه کاسداک نیز ۵.۳ درصد کاهش یافت و به ۶۵۱.۳۰ رسید. غول‌های کاسپی، سامسونگ الکترونیکس و SK Hynix به ترتیب ۵.۲ درصد و ۹.۶ درصد کاهش یافتند که به سقوط کلی کاسپی کمک کرد. سایر سهام بزرگ مانند LG Energy Solution و Hyundai Motor نیز خسارات سنگینی را متحمل شدند. 

افت بورس‌ها در انگلیس و آلمان 
دونالد ترامپ درپی سیاست‌های تعرفه‌ای، بر واردات کشور‌های اتحادیه اروپا 20 درصد تعرفه اعمال کرده است. طبق گزارش بلومبرگ، اروپایی‌ها بیش از ۹ تریلیون دلار سهام شرکت‌های آمریکایی را در اختیار دارند. به دنبال اعمال تعرفه از جانب آمریکا بازار‌های اروپا، نوسانات مختلفی را در این روز‌ها پشت سر گذاشتند، البته به‌طورکلی بازار‌های اروپایی در معاملات اولیه بهتر از بازار‌های آسیایی ظاهر شدند. 
 با گذشت چهار روز از اعمال سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، شاخص اصلی بورس لندن حدوداً ۴ درصد کاهش یافت. بزرگ‌ترین ریزش معاملات اولیه، مالک بریتیش ایرویز، گروه بین‌المللی هواپیمایی (IAG. L) بود که ۱۰.۵ درصد کاهش یافت، در حالی که شاخص سازنده موتور رولز رویس تقریباً ۱۰.۲ درصد سقوط کرد. 
شاخص سهام داکس آلمان عصر روز گذشته 7‌ آوریل ۶. ۶ درصد کاهش یافت اما تا اواسط روز نیمی از این کاهش را جبران کرد، در حالی که شاخص کاک 40 حدوداً ۳.۸ درصد ریزش داشت. 
شاخص پان‌اروپایی استوکس 600 در معاملات روز گذشته حدود ۴.۲ درصد کاهش داشت. ازآن طرف، سهام داو با ۳.۲ درصد کاهش رو‌به‌رو شد، در حالی که شاخص500 S&P حدوداً ۳.۴ درصد افت کرد. گفتنی است ناسا‌داک که به فناوری سنگین معروف است، ۳. ۹ درصد ریزش داشت، همچنین بازار سهام فرانسه نیز تا عصر روز گذشته حدوداً 4.8 درصد ریزش را پشت سر گذاشت و به شاخص 6921.12 رسید. 

افت 4 تا 6 درصدی بازار‌های ایتالیا 
در پی سقوط گسترده بازار سهام در اروپا، ایتالیا بیشترین کاهش را داشت و ۶.۹ درصد در روز گذشته ریزش کرد. شاخص FTSE MIB که به عنوان IT40 نیز شناخته می‌شود، شاخص استاندارد بورس ملی ایتالیاست. این شاخص شامل 40 سهام ایتالیایی پر معامله از شرکت‌های پیشرو در بخش‌های هستند. تا لحظه نگارش این گزارش، روز گذشته شاخص مذکور ریزش 4 درصدی داشته است. 

افت 4 درصدی بازار‌ها در استرالیا
در استرالیا نیز شاخص ASX200 حدوداً ۴.۲ درصد کاهش را ثبت کرد، در حالی که شاخص NZX50 نیوزیلند در یک روز تقریباً 4 درصد ریزش را پشت سر گذاشت. 

افت 4.2 درصدی بورس سوئیس 
شاخص بازار سوئیس (SMI) هم‌اکنون 20 سهم بزرگ و نقدشونده را شامل می‌شود. SMI تقریباً 75 درصد از ارزش بازار سهام سوئیس را پوشش می‌دهد و یک شاخص اصلی از تحولات اقتصادی سوئیس است. این شاخص تا زمان تنظیم گزارش حاضر، 4.2 درصد ریزش داشته است. البته ریزش این شاخص در ساعت اول بازگشایی حدود 7 درصد بوده که درنهایت تا زمان تنظیم این گزارش به عدد 4.2 درصد رسیده است. 

افت 4.7 درصدی بورس هلند 
بورس آمستردام، به عنوان قدیمی‌ترین بازار سهام مدرن جهان، نقشی کلیدی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. این بازار با قدمتی بیش از 400 سال، میزبان برخی از بزرگترین شرکت‌های چندملیتی دنیاست و دروازه‌ای مهم برای سرمایه‌گذاری در اروپا محسوب می‌شود. شاخص معروف این بورس شاخص AEX است. این شاخص در ابتدای شروع به کار خود 6.2 درصد ریزش کرده بود که تا لحظه تنظیم این گزارش، میزان افت شاخص 4.7 درصد است. 

سقوط 4 درصدی بازارها در هند 
اعلامیه هفته گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده مبنی بر افزایش تعرفه‌ها، که باعث ترس از رکود اقتصاد جهانی شد، در روز دوشنبه موجی از آشفتگی در بازارهای هند را در بر داشت و شاخص‌های کلیدی بورس در این کشور حدود 4 درصد سقوط کردند. 
نیفتی NIFTY 50 شاخص معیار بازار سهام هند بوده و نمایانگر میانگین وزنی ۵۰ شرکت بزرگ هندی است که در بازار بورس اوراق بهادار ملی هند فهرست شده‌اند. براساس آخرین اطلاعات (تا ساعت 17 روز گذشته) شاخص NIFTY 50  با کاهش 3.2 درصدی، به ارتفاع 22161 واحد رسید. مقایسه این عدد با عدد 23 هزار و 545 واحدی در یک هفته گذشته حکایت از سقوط 5.8 درصدی این شاخص طی هفت روز اخیر دارد. 
سقوط سهام هند به دنبال افزایش شدید تعرفه‌های آمریکا بود که ناشی از ترس از تشدید جنگ تجاری جهانی پس از اعلام چین مبنی بر اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر طیف گسترده‌ای از کالاهای آمریکایی بود. تشدید اقدامات تلافی‌جویانه نگرانی‌ها را در مورد کاهش رشد تجارت جهانی و رشد اقتصادی افزایش داده است. کارشناسان می‌گویند تعرفه‌های گمرکی ترامپ برای صادرات هند ناقوس مرگ نیست، اما تاثیر این تعرفه‌ها در بخش‌های مختلف متفاوت خواهد بود. بانک صادرات و واردات هند (Exim Bank) اعلام کرده است که تعرفه متقابل 26 درصدی ترامپ بر واردات از هند، در بخش‌های مختلف آثار متفاوتی خواهد داشت. در بخش‌هایی مانند ماشین‌آلات الکتریکی، منسوجات و پوشاک، چرم و کفش ممکن است تبعات جنگ تجاری ترامپ شدید باشد. در رتبه بعدی، این تعرفه‌ها بر ماشین‌آلات و لوازم مکانیکی، خودرو و صادرات آهن و فولاد نیز تأثیر منفی می‌گذارند.
 مقامات دولتی به رویترز گفته‌اند تأثیر تعرفه‌های آمریکا بر بخش‌های پرکار مانند نساجی، کفش و کشاورزی بزرگ‌ترین نگرانی دولت است. یک مقام رسمی هند گفت دولت می‌تواند حمایت از صادرکنندگان را تحت طرح تشویق صادرات اعلام شده در بودجه، در چهارچوب محدودیت‌های مالی افزایش دهد. البته برخی از بخش‌ها مانند داروسازی و نیمه‌هادی‌ها از تعرفه‌های تلافی‌جویانه در امان مانده‌اند که این تاثیر مخرب اقدامات ترامپ علیه هند را کاهش می‌دهد. بسیاری بر این باورند که هند به جای تعرفه‌های اعمال شده توسط ترامپ بر این کشور، ممکن است بیشتر از آشفتگی اقتصادی جهانی به دلیل جنگ‌های تجاری آسیب ببیند. در حالی که تعرفه 26 درصدی بر صادرات هند خطراتی را برای رشد و تجارت ایجاد می‌کند، تحلیلگران می‌گویند این تغییر وضعیت می‌تواند فرصت‌هایی را نیز برای هند به ارمغان  بیاورد؛ چراکه با تغییر زنجیره‌های تامین جهانی و توسعه مشارکت‌های استراتژیک، چند ماه آینده ممکن است موقعیت هند را در چشم‌انداز تجارت جهانی بازتعریف کند. همچنین نرخ تعرفه هند در مقایسه با بسیاری از کشورهای آسیایی کمتر است. هند با تعرفه 26 درصدی، کمتر از چین (54 درصد)، تایوان (32 درصد)، بنگلادش (37 درصد)، ویتنام (46 درصد)، و تایلند (37 درصد) تحت تعرفه قرار گرفته است. لازم به ذکر است طی سال 2024 هندی‌ها در تجارت با آمریکا دارای مازاد تجاری 45 میلیارد دلاری بوده‌اند و رتبه دهم در بین کشورهای دارای مازاد تجاری با آمریکا را به خود اختصاص داده‌اند.

افت 7.5 درصدی بورس سنگاپور
شاخص سهام SING یا (STI) ازجمله شاخص‌های بورس سنگاپور بوده که متشکل از 30 شرکت بزرگ و ثروتمند است. شرکت‌ها بر اساس ارزش بازار و داده‌های فراوانی معاملات به این شاخص اضافه می‌شوند. شاخص SING متشکل از بخش‌‌های پیشرو اقتصاد سنگاپور ازجمله امور مالی، صنعت، کالاها و خدمات مصرفی، فناوری و مخابرات و صنعت مواد خام می‌باشد. روز گذشته و تا لحظه نگارش این گزارش، سهام سنگاپور 258 واحد یا 7.5 درصد کاهش یافت و به 3540 واحد رسید، عددی که پایین‌ترین حد خود در چهار ماه گذشته است. بخش تولید و تجارت خرده‌فروشی به ترتیب 13.4 درصد و 10.4 درصد سقوط کردند. سقوط STI در معاملات آتی سهام به دلیل افزایش نگرانی‌ها در مورد رکود بالقوه جهانی در بحبوحه جنگ تجاری دونالد ترامپ بوده است. این موضوع به ویژه پس از اینکه چین، کانادا و اتحادیه اروپا خبر از اقدامات تلافی‌جویانه دادند، افزایش یافت. لازم به ذکر است سنگاپور با وجود داشتن توافقنامه تجارت آزاد با ایالات متحده، مشمول تعرفه‌های 10 درصدی ایالات متحده خواهد شد.