علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: ایالات متحده همواره خود را پرچمدار آزادی بیان و ارزشهای دموکراتیک معرفی کرده، اما تاریخچه برخورد این کشور با جنبشهای اعتراضی، بهویژه در موضوعات حساس مانند حمایت از فلسطین، نشاندهنده تصویری متفاوت از این کشور است. در دوره ریاستجمهوری جو بایدن، خیزشهای دانشجویی در دفاع از حقوق فلسطینیان و انتقاد از سیاستهای مشترک آمریکا و اسرائیل در جنگ غزه با پاسخهایی سخت و بیرحمانه مواجه شد. این واکنشها شامل دستگیریهای گسترده، محرومیت دانشجویان از تحصیل و حتی اجبار مدیران دانشگاهها به خاموش کردن این صداها بود. حالا دونالد ترامپ، رئیسجمهور تازهبرگزیده، با وعدههایی تندتر وارد میدان شده است. او تهدید کرده بودجه فدرال دانشگاهها را قطع میکند و دانشجویان معترض را با زندان یا تبعید روبهرو خواهد ساخت؛ رویکردی که نهتنها در امتداد سیاستهای بایدن است، بلکه آن را به مرحلهای خشنتر و بیسابقه میرساند. همچنین وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است قصد دارد با استفاده از هوش مصنوعی دانشجویان حامی فلسطین را ردیابی کند و ویزای آنها را لغو کند. علیرغم این فشارها اما مطابق نظرسنجی جدید گالوپ میزان حمایت آمریکاییها از اسرائیل برای اولین بار به زیر 50 درصد و رقمی معادل 46 درصد رسیده است.
خیزش دانشجویی در دفاع از فلسطین
جنبشهای دانشجویی حامی فلسطین در دانشگاههای آمریکا، بهویژه پس از شدت گرفتن درگیریها در غزه در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، به اوج خود رسید. این حرکتها که در بهار ۲۰۲۴ شکوفا شدند، ریشه در نارضایتی از پشتیبانی بیچونوچرای دولت بایدن از اسرائیل و تداوم ارسال تسلیحات به این رژیم داشتند. دانشجویان در مراکز علمی برجستهای چون کلمبیا، ییل، هاروارد، نیویورک و کالیفرنیای جنوبی خواستار پایان دائمی جنگ در غزه، قطع همکاری مالی دانشگاهها با شرکتهای پشتیبان اسرائیل و توقف کمکهای نظامی آمریکا به این کشور شدند. اما این فریادها نهتنها شنیده نشد، بلکه با موجی از سرکوب و سانسور پاسخ داده شد. یکی از برجستهترین نشانههای این سرکوب، بازداشت انبوه دانشجویان بود. تا پایانآوریل ۲۰۲۴، بیش از دو هزار نفر در سراسر دانشگاههای آمریکا به جرم مشارکت در تحصنها و راهپیماییهای حامی فلسطین دستگیر شدند. در دانشگاه کلمبیا، نیروهای پلیس با هجوم به محوطه دانشگاه، چادرهای معترضان را برچیدند و نزدیک به ۱۰۰ نفر را به بند کشیدند. در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نیز در یک روز، بیش از ۹۰ نفر بازداشت شدند. این عملیاتها اغلب با ابزارهایی چون گاز اشکآور و یگانهای ضدشورش اجرا شد؛ روشهایی که با ادعای مسالمتآمیز بودن اعتراضات در تضاد آشکار بود.
محرومیت از تحصیل و مجازاتهای آکادمیک
فراتر از دستگیریها، دانشجویان با تبعاتی سنگین در محیط دانشگاه مواجه شدند. در دانشگاه کلمبیا، تعدادی از معترضان از تحصیل معلق شدند و برخی دیگر بهطور کامل اخراج شدند. دانشگاههایی مانند ییل و نیویورک نیز گزارشهایی از مجازاتهای مشابه داشتند. این اقدامات که به بهانه حفظ نظم انجام شد، عملاً حق ابراز عقیده دانشجویان را پایمال کرد و هشداری بود به دیگران که هرگونه همصدایی با فلسطین هزینهای گزاف در پی خواهد داشت. دولت بایدن با همراهی کنگره و گروههای فشار، مدیران دانشگاهها را زیر ذرهبین قرار داد تا هرگونه تحرک اعتراضی را در نطفه خفه کنند. این فشارها به کنارهگیری رؤسای دانشگاههای هاروارد و پنسیلوانیا انجامید. این افراد به اتهام ناتوانی در کنترل اعتراضات و آنچه «گسترش نفرتپراکنی علیه یهودیان» نامیده شد، مورد هجمه قرار گرفتند، درحالیکه معترضان بارها تأکید کردند هدفشان سیاستهای اسرائیل است، نه جامعه یهودیان. این مداخله آشکار، استقلال دانشگاهها را زیر سؤال برد و نشان داد دولت تا چه حد در ساکت کردن صداهای مخالف جدی است. دولت بایدن و متحدانش در رسانهها و کنگره، با متهم کردن معترضان به «یهودستیزی»، تلاش کردند تا این جنبش را بیاعتبار کنند. خود بایدن در بهار ۲۰۲۴، با محکوم کردن آنچه «نفرتپراکنی علنی» در دانشگاهها خواند، مدعی شد این اعتراضات امنیت محیط آکادمیک را به خطر انداخته است. اما دانشجویان، ازجمله یهودیانی که در این حرکتها حضور داشتند، این ادعاها را تکذیب کردند و آن را ترفندی برای توجیه سرکوب و انحراف افکار عمومی دانستند.
رویکرد ترامپ؛ سختگیری بیسابقه
دونالد ترامپ که بهتازگی قدرت را در دست گرفته، با اعلام مواضعی تند، مسیر سرکوب را هموارتر کرده است. او در تازهترین اظهاراتش در شبکههای اجتماعی (۶ مارس ۲۰۲۵) تهدید کرد دانشگاههایی که به «تجمعات غیرمجاز» اجازه دهند، از بودجه فدرال محروم خواهند شد. او همچنین وعده داد دانشجویان آمریکایی معترض را اخراج یا زندانی کند و دانشجویان خارجی را به کشورهایشان بازگرداند. این تهدیدات، فشار مالی شدیدی بر دانشگاهها وارد میکند و میتواند آنها را به تسلیم کامل در برابر سیاستهای حکومتی وادار سازد. درحالیکه بایدن به بازداشت و تعلیق بسنده کرده بود، ترامپ با پیشنهاد زندان و تبعید، خط قرمزهای جدیدی ترسیم کرده است که آزادی فردی و آکادمیک را بیش از پیش تهدید میکند. دولت ترامپ همچنین میخواهد سیاستهای برخورد با حامیان فلسطین را هوشمندتر دنبال کرده و با استفاده از هوش مصنوعی آنها را شناسایی و ویزایشان را لغو کند.
همسویی دو حزب در سرکوب
نگاهی به عملکرد دولت بایدن و برنامههای اعلامشده ترامپ نشان میدهد که در مواجهه با اعتراضات حامی فلسطین، دموکراتها و جمهوریخواهان در یک جبهه ایستادهاند. بایدن با دستگیریها، مجازاتهای دانشگاهی و فشار بر مدیران، پایههای سرکوب را بنا نهاد و ترامپ با تهدیدات مالی و قضایی، این بنا را مستحکمتر میکند. این اشتراک عمل، بیانگر آن است که در موضوعاتی چون پشتیبانی از اسرائیل، اختلافات حزبی رنگ میبازد و هر دو جناح به یک اندازه در برابر صدای عدالتخواهی میایستند. جنبشهای حامی فلسطین در دانشگاههای آمریکا، چه در زمان بایدن و چه در آستانه دوره جدید ترامپ، آزمایشی بزرگ برای شعارهای آزادی بیان در این کشور بوده است. سرکوب گسترده در دولت بایدن، از دستگیریها و محرومیتها تا اجبار مدیران به استعفا، نشان داد این آزادیها در برابر منافع سیاسی و نفوذ گروههای حامی اسرائیل تا چه حد شکنندهاند. حالا با تهدیدات تازه ترامپ، این سرکوب نهتنها ادامه مییابد، بلکه به شکلی سیستماتیکتر و شدیدتر اعمال خواهد شد. این واقعیت تلخ ثابت میکند در آمریکا، چه دموکراتها قدرت را در دست داشته باشند و چه جمهوریخواهان، وقتی سخن از دفاع از حقوق فلسطینیان باشد، آزادی بیان به امتیازی مشروط و در خدمت سیاست تبدیل میشود.
علیرغم فشارهای هوشمند حمایت آمریکاییها از اسرائیل به زیر 50 درصد رسید
با وجود فشارهای آمریکا برای حفظ حمایت بیچونوچرا از اسرائیل این کشور نتوانسته جلوی این تغییر را بگیرد. نظرسنجی اخیر مؤسسه گالوپ که در فوریه ۲۰۲۵ انجام شده، نشاندهنده تغییری چشمگیر در افکار عمومی آمریکا نسبت به مناقشه اسرائیل و فلسطین است. این دادهها حاکی از آن است حمایت از اسرائیل در میان آمریکاییها به پایینترین سطح خود در ۲۵ سال گذشته رسیده و برای اولین بار از سال ۲۰۰۰، کمتر از نیمی از مردم این کشور (۴۶ درصد) اعلام کردهاند از اسرائیل حمایت میکنند. در مقابل، حمایت از فلسطین به ۳۳ درصد افزایش یافته که بیش از دو برابر میزان آن در سال ۲۰۰۱ (۱۶ درصد) و بهطور قابلتوجهی بالاتر از ۱۳ درصد در سال ۲۰۰۳ است. این تحول بهویژه در میان دموکراتها برجستهتر است؛ جایی که حمایت از اسرائیل به ۲۱ درصد سقوط کرده، یعنی کمتر از نصف رقم ۴۳ درصد سال ۲۰۰۱. این کاهش معنادار در حمایت از اسرائیل، علیرغم فشارهای سیاسی و دیپلماتیک گسترده دولت آمریکا برای حفظ اتحاد استراتژیک با اسرائیل، رخ داده است. دولتهای متوالی آمریکا ازجمله دولت بایدن و اکنون دولت ترامپ، با ارسال کمکهای نظامی و مالی هنگفت و همچنین حمایت سیاسی بیقیدوشرط از اسرائیل، سعی در تحکیم این رابطه داشتهاند. با این حال به نظر میرسد افکار عمومی آمریکا بهویژه در میان نسل جوان و دموکراتها، تحت تأثیر عواملی چون تصاویر جنگ غزه، گزارشهای نقض حقوق بشر و گسترش آگاهی از وضعیت فلسطینیان از طریق شبکههای اجتماعی، به سمت همدلی بیشتر با فلسطین چرخش کرده است.
.gif?v=0)
