محمد قربانی، منتقد: ویلیام هریسون هیز که بین سالهای 1922 تا 1945 رئیس انجمن تولیدکنندگان و توزیعکنندگان فیلم آمریکا بود، در سال 1930 برای تولیدات سینمایی هالیوود آییننامهای تدوین کرد که به «کد هیز» مشهور شد. این آییننامه سه اصل کلی داشت: 1- فیلمهای آمریکایی نباید استانداردهای اخلاقی تماشاگران را پایین بیاورند. 2- فیلمها باید تصویر درستی از قوانین طبیعی و اجتماعی ارائه دهند. 3- فیلمها نباید احساسات مخاطب را علیه مذهب، قانون و ارزشهای آمریکایی تحریک کنند. این سه اصل در اجرا ممنوعیتهایی را برای سینمای آمریکا به همراه داشت. نمایش برهنگی، صحنههای جنسی، خشونت و مصرف مواد مخدر، الفاظ رکیک و همجنسبازی -که در آن دوران انحراف جنسی به شمار میرفت- در سالهای اجرای این آییننامه ممنوع بود؛ یعنی سالهای 1934 تا 1968. هرچند اغلب منتقدان برای ترسیم چهرهای آزادیخواه از خود با کد هیز مخالفت میکنند، اما با ممنوعیت هیجانات کاذب در آن سالها، فیلمسازان آمریکایی جز قصه گفتن و ارائه تجربیات اصیل شخصیشان راهی پیشروی خود ندیدند و با فیلمهایشان نهتنها بهترین فیلمهای سینمای آمریکا، بلکه بهترین فیلمهای تاریخ سینما را ساختند.
در سالهای اخیر که بدترین سالهای تاریخ سینما هستند نیز قوانینی نوشته و نانوشته به فیلمهای هالیوودی تحمیل شده است. قوانین جدیدی که من آنها را «کد هیز دموکراتها» میخوانم. اما این قوانین جدید به وسیله کاستن هنر را به چالش نمیکشند، بلکه با آراستن و آلایش به جنگ هنر آمدهاند. هنر از جنس کاستن است. به همین دلیل است که هیچگاه سانسور نمیتواند جلوی هنر ناب را بگیرد. هنر از پس آراستن جهان نمیآید، بلکه همه آنچه بیرون از اثر هنری است را میکاهد و حذف میکند تا حقیقت جلوه کند. در واقع هنر وضع موجود را هرس میکند تا به حقیقت برسد. امروز نتیجه آراستن مضاعف واقعیت و پنهان کردن طبیعت و حقیقت در هالیوود، مصنوعی شدن و تزئینی جلوه کردن قریب به اتفاق فیلمهای آمریکایی است. چپاندن رنگینپوستان، زنان باب میل فمینیستها، همجنسبازان و یهودیان در فیلمهای آمریکایی کار را به جایی رسانده است که در بین همه نامزدهای اسکار 2025، حتی یک فیلم متوسط هم دیده نمیشود که بتوان به ارزشهای داستانی و فرمی آن اشاره کرد. بیایید نگاهی گذرا به 10 کاندید بهترین فیلم اسکار بیندازیم تا بیشتر به وخامت اوضاع پیببریم؛ «مجمع کاردینالها» درباره کلیسای واتیکان است که پس از هرجومرج بعد از مرگ پاپ، با یک پاپ جدید تراجنسیتی به ثبات میرسد. «امیلیا پرز» موزیکالی است که ماجرای دوری یک مادر -که قبلاً پدر بوده- از فرزندش را شرح میدهد. «شرور» یک موزیکال - فانتزی است که در آن یک سیاهپوستِ سبز(!) تحتتأثیر جامعه سفیدپوستان شرور میشود. در «پسران نیکل» داستان یک نوجوان سیاهپوست آمریکایی گفته میشود که دوستانش در یک مرکز تأدیب آمریکایی، توسط سفیدپوستان کشته و چال میشوند. «آنورا» روایت یک دختر رقاص استریپ است که گیر خانواده یک الیگارش روس میافتد. «تلماسه2» ماجرایی اسطورهای درباره ظهور یک منجی چشمآبی است که بادیهنشینان عرب او را مهدی صدا میزنند. «هنوز اینجا هستم» روایت مبارزه یک زن با دیکتاتوری برزیل است. «مادّه» داستان زن میانسالی است که تحتتأثیر فشارهای صنعت مد و تبلیغات، تصمیم میگیرد یک نسخه جوان از خود داشته باشد. «یک ناشناخته کامل» بریدهای از زندگی باب دیلن است. و در آخر «بروتالیست» که فیلمی بیشرمانه و جنایتکارانه است. فیلمی درباره یهودیانی که این بار نه در اروپا، بلکه در آمریکا(!) مورد تجاوز و خشونت قرار میگیرند و راهی جز رفتن به فلسطین و شهرکسازی در سرزمین دیگران ندارند.
این حجم مضمون تحمیلی به هنر خفهکننده است. کد هیز دموکراتها، هالیوود را به شکلی عام و اسکار را به شکلی خاص در خدمت سرمایهداری و جانیان جهان قرار داده است. اوضاع وقتی تهوعآور میشود که این خوشخدمتی با نقاب حمایت از مظلومان و اقلیتها اتفاق میافتد. اگر اندک صداقتی نزد هالیوودیها وجود داشت، همه مظلومان و اقلیتها را مدنظر قرار میدادند؛ نه فقط آنهایی را که در جهت منافع آمریکا و همدستانش مظلومنمایی شدهاند. اما در این بین اسکار در حمایت از یک اقلیت محض سنگتمام گذاشته است؛ سرمایهداران صنعت فرهنگ. همانها که با حمایت از رنگینپوستان و فمینیستها و همجنسبازی و بازیهای دیگر، بازار را برای خود متنوعتر میکنند و با جا دادن تودهها در کلونیهای کوچکتر، به آنها حس آزادی و مبارزه میدهند. حسی که میتواند توهمِ داشتنِ هویتی را به تودهها القا کند که سرمایهداری از آنها گرفته است.
اگر هالیوود در اواسط قرن بیستم با کد هیز بالنده شد، امروز با کد هیز دموکراتها در حال سقوط است. اسکار هم در این میان با برجستهتر کردن آثار مضحکی مثل فیلمهای نامزد امسال، این سقوط را تسریع میکند. دیگر در هالیوود و اسکار خبری از سینما نیست.
شماره ۴۳۶۶ |
صفحه ۱۲ |
فرهنگ و هنر
دانلود این صفحه

کد هیز دموکراتها