روز گذشته در شهر‌های مختلف کشور شاهد نزولات جوی بودیم. تهران که چند روز آلوده را پشت سر گذاشته بود، با بارش برف و باران در برخی مناطق، هوای نسبتاً قابل قبولی داشت. اما آمار‌های هواشناسی همچنان از کم‌بارشی در اکثر استان‌های کشور و نگرانی برای تابستان خبر می‌دهند. کم‌بارشی امسال به گونه‌ای بوده که حتی استان‌هایی که در سال‌های گذشته جزء استان‌های با بارش نرمال و حتی بالاتر از نرمال بودند هم در بدترین وضعیت بارش قرار بگیرند.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «بارش‌های امسال از میانگین ۳۰ ساله، ۴۴ درصد پایین‌تر است و این با توجه به اینکه فقط دو یا سه ماه آبی تا پایان اردیبهشت و خرداد باقی مانده و دیگر بارش زیادی نخواهیم داشت، فرصت زمانی زیادی محسوب نمی‌شود. به هر حال بارندگی‌ها به شدت زیر نرمال است. موضوع دوم این است که امسال حتی استان‌های پربارش کشورمان مانند کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان و خوزستان، بدترین وضعیت را دارند. این استان‌ها به عنوان سرچشمه رودخانه‌های بزرگ کشور مانند رودخانه‌های حوضه آبریز کرخه و کارون، از کمبود بارش‌ها شدیداً متأثرند و این موضوع تأثیر منفی زیادی در دبی رودخانه‌ها و درنتیجه تأمین آب برای مصارف کشاورزی، به ویژه در جنوب غرب کشور خواهد داشت. این وضعیت خصوصاً برای استان‌های خوزستان، ایلام و دیگر مناطقی که تحت حوزه این رودخانه‌ها هستند، چالش‌برانگیز است.»
به بارش‌های بهاری خوش‌بین نیستیم
وظیفه ادامه داد: «وضعیت مشابه سال گذشته است، اما پارسال نسبت به حالا خوش‌بینی بیشتری وجود داشت که بارش‌ها در ادامه سال آبی بهبود یابند. امسال اما خوش‌بینی‌ها نسبت به بارش‌های بهاری کم است؛ چراکه پارسال بهار به گونه‌ای بارش داشت که کمبود‌های زمستان و پاییز جبران شد، اما امسال این احتمال خیلی ضعیف است. خروجی مدل‌های عددی نشان می‌دهد بارش‌ها گرایش به کمتر از نرمال دارند و درمجموع در ادامه فصل، بارش‌ها به صورت نرمال پیش‌بینی می‌شود. درواقع انتظار داریم بارندگی‌ها در دو هفته آینده و حتی در اسفند و فروردین در شرایط نرمال باشد که اگر این‌طور شود، وضعیت بهبود می‌یابد.»
احتمالاً در تابستان وضعیت نگران‌کننده‌ای را تجربه کنیم
وی تصریح کرد: «با توجه به کمبود‌های شدید موجود، احتمال بروز شرایط محدودکننده و چالش‌برانگیز در فصل گرم سال وجود دارد، به خصوص اینکه وقتی رودخانه‌های جنوب غرب کشور، مانند حوزه کارون، کم‌آب شوند، در تابستان با محدودیت‌های زیادی برای تولید انرژی برق‌آبی مواجه خواهیم بود. این مسئله یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور در تأمین برق، به‌ویژه در تابستان و در مناطق گرم کشور است. دومین چالش کم‌آبی احتمالی، مسئله تأمین آب برای کشاورزی است. به هر حال امسال در سرچشمه زاینده‌رود، چهارمحال‌وبختیاری و غرب اصفهان، یکی از شدیدترین کم‌بارشی‌ها را تجربه می‌کنیم. اگر این روند ادامه یابد وضعیت واقعاً نگران‌کننده خواهد بود.»
شرایط در شرق کشور هم جالب نیست
وظیفه همچنین تصریح کرد: «خراسان رضوی و خراسان جنوبی تقریباً شرایطی نزدیک به نرمال دارند. گرچه کمبود‌هایی وجود دارد، ولی به هر حال این مناطق از استان‌های پربارش کشور نیستند و بارش‌ها به نوعی در حاشیه کویر قرار دارند. امسال به طور کلی وضعیت چندان بد نیست و به اندازه دو یا سه سال قبل بحرانی نیست. دو سال پیش وضعیت خراسان بسیار ناخوشایند بود و پارسال وضعیت کمی بهتر شد، اما امسال نسبت به میانگین کشوری وضع چندان بدی ندارد. خراسان جنوبی نیز جزء استان‌های کویری است و بارش کمی دارد. بارش‌ها تا الان تقریباً زیر ۱۰۰ میلیمتر بوده است. در سیستان‌وبلوچستان وضعیت مشابه است. این استان هم از استان‌های با کمترین بارش است و شرایط خوبی ندارد.»
تنها 4 استان بارندگی مطلوب داشتند
وظیفه همچنین عنوان کرد: «درمجموع، استان‌های معدودی وضعیت بارشی خوبی دارند. گیلان و مازندران، به‌ویژه سواحل شمالی، وضعیت مناسبی دارند. همچنین کردستان و تا حدودی شمال کرمانشاه وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند، ولی باقی استان‌ها با کمبود‌های بسیار شدید مواجهند. این کمبود‌ها به‌ویژه در چهارمحال‌وبختیاری، لرستان، خوزستان و تهران بیشتر مشاهده می‌شود. تهران هم بارندگی‌اش ۴۴ درصد زیر نرمال است.» وی همچنین ادامه داد: «با این وضعیت، نگرانی‌ها برای تابستان منطقی است چون احتمالاً تابستان گرمی خواهیم داشت. امسال هم انتظار داریم تابستانی گرم‌تر از حد نرمال داشته باشیم. در این شرایط، به طور طبیعی تنش آبی شدت خواهد گرفت.»
سرمای هفته آینده برای کشاورزی مفید است
وظیفه همچنین درباره پیش‌بینی بارش در چند روز آینده گفت: «هفته آینده و تقریباً در اواخر این هفته، بارندگی‌های خوبی خواهیم داشت، به خصوص در ارتفاعات البرز و دامنه‌های شمالی البرز که از پنجشنبه یا جمعه شروع می‌شود. این بارش‌ها همچنین در استان‌هایی که بسیار کم‌بارشند، ازجمله چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه و شرق و شمال خوزستان ایجاد می‌شود. فلات مرکزی ازجمله تهران نیز بارندگی‌هایی خواهد داشت، اما بارش‌ها نسبتاً محدود است. به هر حال این موج بارشی فراگیر است و کاهش دمای نسبتاً شدید و قابل ملاحظه‌ای به ویژه در شمال غرب کشور ایجاد می‌کند. از نظر مصرف انرژی در شرایط تنش‌آمیز هستیم، اما همین سرمای ایجاد شده برای کشاورزی مفید است، به خصوص در دفع آفات و از بین بردن آن‌ها. همچنین سرمای ایجاد شده درختان را تا حدی در حالت خواب نگه می‌دارد و این باعث می‌شود اگر بعد‌ها دوره سرمایی دیگری داشته باشیم، آسیب کمتری ببینیم و درواقع خسارت سرمای دیررس کاهش یابد. از این نظر این وضعیت خوب است. ضمن اینکه بارندگی‌هایی که هم‌اکنون داریم به شدت مورد نیاز است. ان‌شاءالله که پس از این سیستم، موج‌های بعدی را نیز داشته باشیم که بتواند این وضعیت را بهبود بخشد.»
براساس اعلام هواشناسی کشور و بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی طی هفت روز گذشته منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه به‌طور میانگین 10.8 میلیمتر بارش دریافت شده که این میزان در بلندمدت 8.6 میلیمتر است بنابراین 25.3 درصد بارش بیشتری در این بازه زمانی دریافت شده است. از ابتدای ماه جاری منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه به‌طور میانگین ۲۵ میلیمتر بارش ثبت شده، درحالی‌که میزان آن در بلندمدت 33.6 میلیمتر است. درنتیجه 25.5 درصد با کاهش بارش نسبت به بلندمدت روبه‌رو بوده‌ایم. از ابتدای فصل جاری منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه در کشور نیز به‌طور میانگین37.1 میلیمتر بارش دریافت شده که نسبت به بارش ۶۶ میلیمتری بلندمدت 43.8 درصد کاهش یافته است. همچنین از ابتدای سال جاری تا ۲۷ بهمن‌ماه به‌طور میانگین 70.9 میلیمتر بارش در کشور ثبت شده که نسبت به میانگین بلندمدت با مقدار ۱۲۵ میلیمتر با کاهش 43.3 درصدی بارش روبه‌روییم.
جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش استان‌ها از ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) نشان می‌دهد تنها استان‌های خراسان جنوبی و مازندران نسبت به دوره بلندمدت بارش بیشتری دریافت کرده‌اند که این میزان در مازندران 5.4 درصد و در خراسان جنوبی 1.6 درصد نسبت به بلندمدت افزایش داشته است.
