پانیذ رحیمی، خبرنگار: نیمه اول دی‌ماه بود که زمزمه‌هایی مبتنی بر اینکه دولت قصد دارد ایران‌خودرو را به شرکت کروز واگذار کند مطرح شد. علی‌اکبر رنجبرزاده، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و عضو شورای رقابت در گفت‌وگویی به تفاوت نظر رئیس‌جمهور و شورای رقابت با این انتقال خبر داده بود. آنگونه که مطرح می‌شد هرچند مسعود پزشکیان موافق انتقال مدیریت ایران‌خودرو به کروز بوده، این در حالی است که شورای رقابت مخالفت جدی دارد. این مخالفت در لحظات آخر و با ابلاغ نامه‌های شبانه رسانه‌ای شد و بحث‌هایی از عدم اهلیت تا بحث باز بودن پرونده اتهام قاچاق سازمان‌یافته کروز مطرح شد. هرچند در لحظات حساسی که تصور می‌شد موضوع خصوصی‌سازی مدیریت ایران‌خودرو انتقال آن به کروز به یک آرزوی بربادرفته بدل شده باشد اما پیش‌مجمع واگذاری به‌واسطه نامه معاون قضایی دادستان کل کشور در حقوق عامه در نامه‌ای خطاب به وزیر صمت واگذار شد. در لحظات پایانی زمانی که آخرین صورت‌جلسه توسط ایران‌خودرو در کدال از پیش‌مجمع منتشر شد، به نظر می‌رسید این مجمع به نتیجه موردنظر دست نیافته و پایان آن باز خواهد بود. اما شب چهارشنبه، 17 بهمن ماه، قفل واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به کروز شکست و نوشتن کتاب تاریخ خصوصی‌سازی صنعت خودرو البته با شروط ویژه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا در ایران آغاز شد.
تقابل دولت با شورای رقابت
پس از آنکه علی‌اکبر رنجبرزاده، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس از اختلاف نظر دولت و شورای رقابت درخصوص واگذاری ایران‌خودرو خبر بدهد، بحث‌های مختلفی بر سر این موضوع شکل گرفت؛ از یک‌سو برخی معتقد بودند کروز که خود سهامدار بخشی از ایران‌خودرو و نیز از تامین‌کنندگان بزرگ قطعه در این خودروسازی بوده، به‌عنوان بخش خصوصی در خصوصی‌سازی ایران‌خودرو، اولویت دارد. اما در سمت دیگر برخی مدعی هستند چون کروز با ویژگی‌های خاصی در بازار ایران فعالیت می‌کند، واگذاری سکان مدیریت ایران‌خودرو به این گروه می‌تواند مشکلاتی را نیز ایجاد کند. از جمله نقدهای واردشده به واگذاری ایران‌خودرو به کروز پرونده ناتمام اتهام قاچاق سازمان‌یافته این شرکت بود که هنوز در دادگاه تعیین تکلیف نشده و باز باقی مانده است.
رای مخالف در لحظه آخر
اما در لحظات آخر منتهی به واگذاری مدیریت، چندین نامه ابلاغ شد که از مخالفت شدید شورای رقابت حکایت داشت. یکی از نمایندگان مجلس به خبرگزاری مهر اعلام کرد: «هیئت تجدیدنظر شورای رقابت دوشنبه 15 بهمن ماه برگزار شد و دغدغه قاطبه نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر عدم اهلیت شرکت کروز لحاظ و غیرقانونی بودن حضور شرکت کروز در هیئت‌مدیره ایران خودرو تأیید شد. همچنین قابل‌توجه است هفته پیش 140 نماینده مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار «توقف واگذاری مدیریت ایران‌خودرو» شدند و در این نامه تاکید کردند: «اگرچه خصوصی‌سازی درست صنعت خودرو می‌تواند راه نجات این صنعت باشد، اما سپردن خودروسازی به بانیان وضع موجود و بدون توجه به تعارض شدید منافع بین قطعه‌سازان و خودروسازان بی‌شک تیر خلاصی به این صنعت است.»
جنجال در مجمع
روز سه‌شنبه غلام‌عباس ترکی، معاون حقوق عامه و پیگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور در نامه‌ای به سیدمحمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده بود که روند واگذاری سهام شرکت ایران‌خودرو با ابهاماتی همراه است و تا زمان قطعیت ابلاغ و اجرای رای قطعی هیئت تجدیدنظر شورای رقابت از واگذاری سهام شرکت یادشده و هرگونه اقدام دیگر که شائبه احتمال تضییع حقوق دولتی و عمومی و دیگر اشخاص را فراهم می‌سازد خودداری شود. ظهر چهارشنبه مصوبه شورای رقابت بر عدم اهلیت شرکت کروز در رسانه‌ها منتشر شد. در این مصوبه بر عدم اهلیت شرکت کروز و غیرقانونی بودن حضور شرکت کروز در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو تاکید شده بود. سرانجام پس از آنکه مجمع ایران‌خودرو به حدنصاب نرسیده بود و همه بلاتکلیف بودند، معاون قضایی دادستان کل کشور در حقوق عامه در نامه‌ای خطاب به وزیر صمت، برگزاری مجمع ایران‌خودرو را بلامانع دانست. این اتفاقات رفت و برگشتی یک جنجالی را هم در مجمع ایران‌خودرو به راه انداخت و حاشیه‌های زیادی به همراه داشت.
درنهایت این مسیر حدود یک‌ماهه که از خبر واگذاری سکانداری ایران‌خودرو به کروز شروع شد و این روزها با چندمرحله ابلاغ نامه و نهایتا با وساطت معاون حقوق عامه و پیگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور سرانجام به برگزاری پیش‌مجمع رسید و نزدیک بود بعدازظهر روز چهارشنبه با انتشار صورت‌جلسه مجمع توسط ایران خودرو در سامانه کدال خاتمه پیدا کند. در متن این صورت‌جلسه آمده است که در تاریخ ۱۴۰۳/۱۱/۱۷ جلسه پیش‌مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده شرکت ایران‌خودرو برگزار شد و پس از مذاکرات انجام‌شده به دلیل اختلاف نظر سهامداران عمده و عدم توافق در خصوص اعمال آرای مراجع قضایی و شبه قضایی مقرر شد جلسه روز جاری برگزار نشود و پس از هماهنگی های مربوطه با سهامداران، جلسه مجمع با رعایت مفاد اصلاحیه قانونی تجارت و مقررات سازمان بورس در زمان دیگری برگزار شده و مراتب مطابق مقررات مربوطه به اطلاع سهامداران خواهد رسید.
قدم اول خصوصی‌سازی خودروساز دولتی
درحالی‌که مقرر شده بود دیروز مجمع ایران‌خودرو برگزار شود این مجمع با تاخیر چندساعته آغاز و مدیریت بزرگ‌ترین خودروسازی کشور به بخش خصوصی رسید تا برای اولین بار پس از انقلاب بخش خصوصی سکان‌دار ایران‌خودرو باشد. پس از رای‌گیری هیئت‌مدیره جدید به شرح زیر انتخاب شدند: اعضای اصلی هیئت‌مدیره جدید ایران‌خودرو: شرکت خدمات گستر صبا انرژی، شرکت سرمایه‌گذاری گنجینه ایرانیان (کروز)، شرکت بهینه‌ساز بهمن (کروز)، شرکت اعتبارآفرین (کروز) و شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران. به این ترکیب کنسرسیوم بخش خصوصی صاحب ۳ صندلی از ۵ صندلی هیئت‌مدیره شد و مدیرعامل از سوی این کنسرسیوم مشخص خواهد شد.
شروط شورای هماهنگی سران قوا برای کروز
طرح نهایی شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا درباره ساماندهی شرکت ایران‌خودرو با مشارکت بخش خصوصی، در جلسه اخیر این شورا مورد بررسی قرار گرفت. این طرح به‌صورت دو مرحله‌ای اجرا خواهد شد؛ در مرحله اول، مدیریت شرکت واگذار می‌شود و در مرحله بعد، مالکیت آن به بخش خصوصی منتقل خواهد شد. فرایند واگذاری همراه با دریافت تعهدات تخصصی، فنی، مدیریتی و اختصاصی از خریدار در یک بازه زمانی مشخص (یک‌ساله، با امکان تمدید تا پنج سال) خواهد بود. همچنین نظارت حداکثری دولت بر روند اجرای طرح از طریق یک قرارداد جامع پیش‌بینی شده است که در آن تمامی ابعاد و حساسیت‌های مرتبط با نهادهای نظارتی نیز در نظر گرفته شده است. در این طرح، شورا شرطی پنج‌ساله مطرح کرده است که می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند شرایط اقتصاد کلان، وضعیت خود بنگاه، یا مدیریت خریدار جدید قرار گیرد. به نظر می‌رسد این شروط تضمین مناسبی برای واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی خواهد بود.
