فرهیختگان: به بهانه سفر نتانیاهو به آمریکا در گفت‌وگویی با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه به بررسی تحولات جدید در سیاست‌های آمریکا و تأثیر آن بر خاورمیانه پرداختیم. هانی‌زاده با اشاره به رویکرد جدید دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود، اظهار کرد در این دوره، سیاست‌های کاخ سفید بیشتر بر جذب ایران و ایجاد باب مذاکره میان ایران و آمریکا متمرکز شده است. وی همچنین به سیگنال‌هایی که از سوی آمریکا از طریق قطر و پادشاهی عمان به ایران ارسال شده، اشاره کرد و افزود این سیگنال‌ها نشان‌دهنده تمایل آمریکا به بازگشایی مذاکرات هسته‌ای با ایران و امکان لغو برخی تحریم‌ها علیه این کشور است. هانی‌زاده همچنین بر نقش ایلان ماسک، مشاور مهم ترامپ در تعیین سیاست‌های خارجی آمریکا تأکید کرد و گفت این کارآفرین میلیاردر به دنبال اجرای پروژه‌های بزرگ انرژی است که می‌تواند به تغییرات در روابط ایران و آمریکا منجر شود. وی بر این باور است که این تحولات می‌تواند زمینه‌ساز برگزاری مذاکرات پشت پرده، چه به صورت واسطه‌ای و چه مستقیم، میان ایران و آمریکا باشد. هانی‌زاده درنهایت پیش‌بینی کرد که ترامپ و تیمش به دنبال کاهش بحران‌های موجود و تغییر مسیر سیاست‌های خود در خاورمیانه هستند و این تغییرات ممکن است پیامد‌های گسترده‌ای برای آینده روابط ایران و آمریکا داشته باشد.
نتانیاهو به دنبال بهبود روابط لیکود با جمهوری‌خواهان است
حسن هانی‌زاده در ابتدای صحبت‌های خود به سفر اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به آمریکا اشاره کرد و گفت: «سفر نتانیاهو به آمریکا به‌طور خاص با هدف ایجاد یک رابطه جدید بین حزب لیکود و حزب جمهوری‌خواه آمریکا صورت گرفته است. این تلاش در واکنش به شکافی است که طی ماه‌های اخیر و در جریان مبارزات انتخاباتی دونالد ترامپ، میان او و نتانیاهو به وجود آمده است.» هانی‌زاده در ادامه به موقعیت متزلزل نتانیاهو در داخل اراضی اشغالی اشاره کرد و گفت: «نتانیاهو در شرایطی قرار دارد که رژیم صهیونیستی پس از ۱۵ ماه جنگ در غزه، هزینه‌های سنگینی را متحمل شده که رقم آن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این وضعیت باعث شده که نتانیاهو چند هدف اساسی را دنبال کند.» وی هدف نخست نتانیاهو را امنیت رژیم صهیونیستی دانست و گفت: «با توجه به شکست‌های مکرر رژیم صهیونیستی در جنوب لبنان و غزه، شکاف‌هایی در درون حاکمیت اسرائیل به وجود آمده است. نتانیاهو نگرانی اصلی‌اش این است که فشار‌های داخلی و بین‌المللی باعث فروپاشی کابینه او شود.» این کارشناس مسائل منطقه اضافه کرد: «به همین دلیل، نتانیاهو تلاش دارد تا از طریق لابی‌های صهیونیستی، حمایت ترامپ را جلب کند و امیدوار است که این حمایت به تقویت موقعیتش در داخل و خارج اسرائیل کمک کند.»
سفر نتانیاهو به آمریکا محکوم به شکست است
حسن هانی‌زاده همچنین به تحلیل روابط بین دونالد ترامپ و رژیم صهیونیستی پرداخت و گفت: «دونالد ترامپ در حال حاضر تحت فشار لابی صهیونیستی قرار دارد تا از رژیم صهیونیستی حمایت کند. نمونه‌ای از این فشار‌ها، اظهارات اخیر ترامپ درباره اخراج اهالی غزه به سمت اردن و مصر بود که واکنش‌های محکومیت‌آمیز گسترده‌ای از سوی جامعه جهانی به همراه داشت و درنهایت هیچ‌گونه نتیجه‌ای نخواهد داشت. با این حال، در حال حاضر شکاف عمیقی میان دیدگاه‌های دونالد ترامپ و افراطیون وجود دارد. هدف اصلی ترامپ این است که بحران‌ها را به حداقل برساند؛ بحران‌های غذایی، بحران سوریه و بحران اوکراین و روسیه در مرکز توجه او قرار دارند. ترامپ ترجیح می‌دهد تمرکز خود را بر بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا بگذارد تا مسائل نظامی، امنیتی و سیاسی.»
در ادامه، هانی‌زاده به سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن و هدف او از این سفر اشاره کرد و گفت: «سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن و تلاش او برای تأثیرگذاری بر ترامپ به‌نظر می‌رسد محکوم به شکست خواهد بود. نتانیاهو نخواهد توانست تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های کلان ترامپ در این دوره ایجاد کند. او در حال حاضر با مشکلات زیادی در داخل اراضی اشغالی مواجه است و به‌نظر می‌رسد سرنوشت او این است که به‌طور دائم از صحنه سیاسی و اجرایی رژیم صهیونیستی کنار گذاشته شود. بنابراین، بعید به نظر می‌رسد این سفر و دیدار با ترامپ بتواند تأثیر قابل‌توجهی بر سیاست خارجی ترامپ بگذارد و به احتمال زیاد، این سفر ناکام خواهد ماند.»
ترامپ نمی‌خواهد تمرکز بر مسائل اقتصادی او را از اسرائیل غافل کند
وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد سیاست‌های ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش کاملاً متفاوت از دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش خواهد بود. در دوره اول، ترامپ بیشتر بر مسائل منطقه‌ای و جهانی تمرکز کرده بود، اما حالا شرایط اقتصادی آمریکا به‌ویژه با توجه به مشکلات اقتصادی داخلی و خسارت ۲۵۰ میلیارد دلاری ناشی از آتش‌سوزی‌های لس‌آنجلس، باعث شده توجه ترامپ بیشتر معطوف به مسائل اقتصادی شود.»
این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه ترامپ در دوره جدید بر افزایش تعرفه‌ها بر کالا‌های وارداتی از کشور‌هایی مانند کانادا، برزیل، مکزیک و اتحادیه اروپا تأکید دارد، افزود: «نتانیاهو نگران است که توجه ترامپ به مسائل اقتصادی، باعث کاهش تمرکز او بر مسائل امنیتی و سیاسی منطقه‌ای شود که برای اسرائیل اهمیت ویژه‌ای دارد.»
طرح خروج ساکنان غزه با هدف سنجش افکار طرح شد
حسن هانی‌زاده در ادامه به طرح گزینه خروج ساکنان غزه به کشور‌های دیگر مانند اردن، مصر یا سوریه اشاره کرد و گفت: «طرحی که اخیراً در برخی محافل مطرح شده است مبنی بر خروج ساکنان غزه به کشور‌های دیگری چون اردن، مصر یا سوریه، به نظر می‌رسد بیشتر به‌عنوان یک سنجش افکار عمومی و بررسی بازتاب احتمالی این پیشنهاد باشد. اما باید بگویم که این طرح قطعاً با شکست مواجه خواهد شد؛ چراکه هیچ‌یک از کشور‌های عربی، حتی تشکیلات خودگردان و ملت فلسطین، این پیشنهاد را نپذیرفته‌اند و واکنش‌های تندی نسبت به آن نشان داده‌اند. به‌طور خاص، به نظر نمی‌رسد که دونالد ترامپ این موضوع را به‌طور جدی دنبال کند. هم مصر و هم اردن به‌شدت تمایلی ندارند که ساکنان غزه را در خاک خود اسکان دهند. علاوه بر این، کشور‌های اتحادیه اروپا نیز این نظریه را رد کرده و محکوم کرده‌اند. برای نمونه، فرانسه، اسپانیا و چند کشور دیگر از این پیشنهاد به‌طور جدی انتقاد کرده‌اند. درحقیقت، این طرح از سوی بسیاری از کشور‌ها رد شده است.» این کارشناس مسائل منطقه در ادامه به پیشنهادهای نخبگان عرب اشاره کرد و گفت: «در عین حال، برخی از نخبگان عرب پیشنهاد کرده‌اند به‌جای اخراج اهالی غزه، صهیونیست‌های ساکن در اراضی اشغالی به کشور‌های اروپایی منتقل شوند و بین آن‌ها تقسیم شوند تا به این ترتیب، مسئله بحران خاورمیانه به‌طور کلی حل شود.»
سفر نتانیاهو عرض‌اندام به دادگاه لاهه است
هانی‌زاده در بخش بعدی گفت‌وگوی خود به وضعیت سیاسی بنیامین نتانیاهو پرداخت و گفت: «در حال حاضر، نتانیاهو با انزوای سیاسی شدیدی مواجه است. حتی اخیراً در سفر خود به واشنگتن، مجبور شد مسیر هواپیمای خود را تغییر دهد؛ چراکه اکنون تحت تعقیب دادگاه کیفری لاهه قرار دارد. درواقع، او هیچ‌گونه امکان سفر به کشور‌های دیگر جز آمریکا را ندارد. به همین دلیل، به نظر می‌رسد نتانیاهو سفر به آمریکا را برای نشان دادن اینکه همچنان در قدرت است و اقتدار خود را حفظ کرده، انجام داده است. این اقدام او را می‌توان به‌نوعی نمایش سیاسی دانست و تلاشی برای عرض‌اندام در برابر دادگاه کیفری لاهه است.»
ترامپ به دنبال یافتن راهی برای تعامل با ایران است
این کارشناس مسائل منطقه سپس به مسئله ایران پرداخت و افزود: «مسئله ایران از اولویت‌های اصلی بنیامین نتانیاهو است. او در تلاش است ترامپ را وادار کند فشار بیشتری، حتی از لحاظ نظامی، علیه ایران اعمال کند. اما در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، تحت تأثیر فشار مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق، سیاست‌های نادرستی در قبال ایران اتخاذ شد که ازجمله آن‌ها می‌توان به خروج از برجام و اعمال ۱۷۰۰ تحریم علیه ایران اشاره کرد که هیچ‌گونه نتیجه مثبتی نداشت.»
هانی‌زاده سپس به تغییراتی که در رویکرد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش ممکن است رخ دهد، اشاره کرد و گفت: «در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، به‌نظر می‌رسد که او به‌دنبال یافتن راهی برای تعامل با ایران است. دلیل این تغییر رویکرد، طرح‌های بزرگ انرژی، به‌ویژه در حوزه نفت و گاز است. ایلان ماسک، یکی از مشاوران مهم ترامپ در تلاش است پروژه‌ای عظیم در خلیج فارس راه‌اندازی کند که انتقال گاز این منطقه را تسهیل کرده و ایران را در این پروژه مشارکت دهد.»
حسن هانی‌زاده همچنین به تغییرات عمده در سیاست‌های خارجی دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش اشاره کرد و گفت: «در این دوره، رویکرد تیم ترامپ بیشتر بر جذب ایران و ایجاد باب مذاکره میان ایران و آمریکا متمرکز شده است. اخیراً سیگنال‌هایی از سوی آمریکا به ایران ارسال شده که این سیگنال‌ها از طریق قطر و پادشاهی عمان به ایران منتقل شده‌اند. این سیگنال‌ها نشان می‌دهند آمریکا قصد دارد باب مذاکره درباره فعالیت هسته‌ای ایران را باز کند.» وی افزود: «در مقابل این رویکرد، این امکان وجود دارد که برخی امتیازات به ایران ارائه شود و بسیاری از تحریم‌ها علیه ایران لغو گردد. حتی این گمانه‌زنی مطرح است که ممکن است آمریکا به برجام بازگردد. این رویکرد کاملاً متفاوت از دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ است که سیاست‌های سختگیرانه‌‌ای علیه ایران اتخاذ کرده بود.»
ایلان ماسک به میانجی انرژی تبدیل شده است
هانی‌زاده سپس به نقش ایلان ماسک در سیاست‌های خارجی آمریکا اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر، مدیریت بسیاری از مسائل منطقه‌ای و سیاست خارجی عمدتاً در دست ایلان ماسک قرار دارد. ایلان ماسک که رویکردی کاملاً منفعت‌جویانه دارد، تلاش می‌کند ترامپ را با خود همراه سازد تا به اهداف اقتصادی خود در حوزه انرژی و نفت دست یابد.» وی توضیح داد: «هدف نهایی از این پروژه این است که در آینده، انحصار صدور گاز به اروپا در اختیار ایلان ماسک قرار گیرد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که ایلان ماسک درصدد میانجی‌گری میان ایران و ترامپ است تا بتواند زمینه اجرای این پروژه را فراهم کند. به نظر می‌رسد شرایط کنونی به گونه‌ای است که احتمال برگزاری یک‌سری مذاکرات پشت پرده میان ایران و آمریکا، چه به‌صورت واسطه‌ای و چه به‌صورت مستقیم، وجود خواهد داشت. این مذاکرات ممکن است در آینده نزدیک شکل گیرد و به‌طور غیرمستقیم به حل بحران‌های موجود در روابط ایران و آمریکا منجر شود.»
