زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: «در مملکت اگر ما و شما بیل نزنیم، با امضا و کاغذ کار درست نمیشود. ما تصمیم گرفتیم که حداقل در عرض یکسال، تمام مدارسی را که نیاز به ساختن داشته باشند، بسازیم.» این جملات رئیسجمهور در حاشیه سفر استانی خود به خوزستان و در دیدار با مطالبهگران و نخبگان خوزستان است. اولینبار نیست که مسعود پزشکیان بر ساخت و بازسازی مدارس شهری و روستایی به مدت یکسال با وجود کمبود بودجه تأکید میکند. نکته قابلتوجه در این تکرار، اهمیت نگاه رئیسجمهور بر عدالت آموزشی و توسعه و ترمیم زیرساختهای آموزش است.
تکرار میکنم؛ برای ساخت مدارس کارگری میکنم!
مسعود پزشکیان 14 آذرماه امسال در جلسه کارگروه تأمین فضای آموزشی و کیفیتبخشی به آموزش و توسعه عدالت آموزشی به توسعه عدالت آموزشی و محرومیتزدایی از فضاهای آموزشی بهویژه مدارس سنگی و کانکسی بهعنوان یکی از مأموریتهای اصلی کارگروه اشاره کرد و گفت: «در این راستا لازم است مشکلات و کاستیها در این زمینه را در سراسر کشور بهطور کامل احصا کنید تا برای رفع آنها بهصورت یکپارچه برنامهریزی شود، همچنین از ظرفیتهای مالی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی برای احداث مدارس و پروژههای بزرگ آموزشی و از مشارکت مردمی در ساخت مدارس کوچک و روستایی استفاده کنید.»
رئیسجمهور لازمه تحقق و موفقیت این طرح را خارج کردن بروکراسی اداری و پیگیری آن بهصورت عملیاتی و اجرایی دانست و گفت: «اگر این طرح به نظام اداری، نامهنگاری و پیچیدگیهای آن گرفتار شود به نتیجه نخواهد رسید، برای ما زمانبندی قطعی در اجرای این طرح بسیار اهمیت دارد و لازم است آن را بهشکل عملیاتی پیگیری و دنبال کنید. در این راستا حتماً وظایفی به استانداران در قالب یک بسته جامع محول خواهد شد و بنده نیز حاضرم شخصاً در ساخت مدارس روستایی مشارکت و کارگری کنم.»
رئیسجمهور همچنین در جریان سفر استانی به خراسان شمالی عنوان کرد: «خطاب به وزیر آموزشوپرورش گفتم هرجا فضای آموزشی کم باشد در عرض یکسال درست میکنیم. بهدنبال حل مشکلات کلی آموزشوپرورش هستیم و مصمم هستیم حل کنیم. باید فضاهای ورزشی را نیز درکنار مدارس آماده کنیم، زمین برای فرزندان خود در اختیار بگذارید و با زمانبندی با استاندار و بخشداران این مشکلات را حل میکنیم. افتخار میکنم کارگری کنم تا مشکلات ساخت مدارس برطرف شود. اگر مردم ببینند ما در صحنه حضور داریم آنها نیز با تمام وجود به پای کار میآیند.»
پزشکیان همچنین ماه گذشته در سفر به استان سیستانوبلوچستان با تأکید بر اینکه اگر این اراده در ما بهوجود بیاید که به فرزندانمان فکر کنیم و کیفیت روش آموزش را ارتقا دهیم و عدالت را پیاده کنیم، مدیران و مسئولان ما، ائمهجمعه و جماعت ما همه کمک خواهند کرد تا بچههای ما بتوانند درس بخوانند، گفت: «قبلاً گفتم بازهم میگویم اگر لازم باشد کارگری هم میکنم.»
رئیسجمهور همچنین در بخش دیگری از سخنان خود در این نشست با اشاره به عدالت آموزشی عنوان کرد: «کاری خواهیم کرد که بچههای سیستانوبلوچستان با بچههایی که در تهران هستند برای درس خواندن فرقی نداشته باشند. پول نداریم اما کمک و حمایت مردم را داریم که از پول خیلی ارزشمندتر است.»
درنهایت و برای چهارمینبار پزشکیان در سفر استانیاش به خوزستان تکرار کرد که برای توسعه زیرساختهای آموزشی و در راستای عدالت آموزشی حتی حاضر است در ساخت مدارس کارگری کند، همچنین در جریان بازدید از ساخت یک مدرسه 15 کلاسه در منطقه پردیس اهواز با لباس کارگری حاضر شد و دقایقی نیز با ریختن سیمان و چیدن آجر همراهی عملی خود را با ایده کلی توسعه عدالت آموزشی در مناطق محروم به نمایش گذاشت.
آمارها درباره مدارس غیراستاندارد چه میگویند؟
شعار برچیده شدن مدارس کانکسی، کپری، سنگی و درمجموع مدارس غیراستاندارد در کشور تقریباً از اوایل دهه 90 دهانبهدهان در میان مدیران آموزشوپرورش میچرخد. نکته قابلتامل در این بین، ضدونقیض بودن آمار مدارس غیراستاندارد در سالهای اخیر است که از قضا توسط خود مدیران آموزشوپرورش نیز اعلام شده است.
مثلاً در آخرین آمار اعلامشده توسط علیرضا کاظمی، وزیر آموزشوپرورش در آذر امسال گفت که «در حال حاضر حدود 103 مدرسه کانکسی و حدود ۱۲۰۰ مدرسه سنگی در سراسر کشور وجود دارند.»
وزیر آموزشوپرورش پیش از این، در مهر امسال نیز گفت: «حدود ۱۷۰۰ مدرسه کانکسی داریم. مناطقی هم وجود دارند که سرانه فضای آموزشی آنها زیر سه متر است که رئیسجمهور یک پروژه و طرح جهادی برای این موضوع در نظر گرفتهاند و یک طرح ویژه درحال آمادهسازی است که خود رئیسجمهور از آن رونمایی خواهند کرد که درخصوص مدارس کانکسی و مدارس سنگی است.»
در جستوجوی بیشتر تعداد مدارس کانکسی و سنگی به آمار اعلامشده مجید عبداللهی، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور میرسیم. او در گفتوگو با ایلنا در فروردین امسال اعلام کرد که «1073 مدرسه کانکسی در کشور داشتیم که تأمین منابع برای جمعآوری آنها انجام شده و حدود ۶۰۰ میلیارد تومان هزینههای مربوط به این موضوع تأمین و پرداخت شده و حدود ۵۷۰ کلاس درس آن تحویل داده شده و در اختیار فعالان تعلیم و تربیت قرار گرفته است.» وی در بخش دیگری از سخنان خود گفته مدارس کانکسی در دو استان بهطورکلی برچیده شده و در 17 استان، آمار قابلتوجهی از مدارس کانکسی نداریم و نهایتاً تا اردیبهشت 1403 تکلیفشان روشن خواهد شد.»
این درحالی است که عبداللهی هشتماه پس از این سخنان یعنی در آبان امسال در گفتوگو با ایسنا اعلام کرد که «در بخش عمده کشور دارای مدارس کانکسی هستیم. این درحالی است که بهلحاظ پراکندگی، در ۲۶ استان ساماندهی این مدارس در دستور کار قرار گرفته است.»
همچنین درباره تعداد مدارس کانکسی و سنگی، رئیس سازمان نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس کشور آبان سال گذشته اعلام کرده است: «از تعداد کل ۱۰۷۳ کانکسی که در برخی مناطق دانشآموزان در آن درس میخواندند، تاکنون ۳۶۳ کانکس با ۶۰۰ کلاس درس جایگزین شده و ۷۱۰ کانکس باقی مانده است که تا پایان سال مالی ۱۴۰۲ این تعداد نیز با اولویت کانکسهای بالای ۱۰ دانشآموز ساماندهی میشوند.»
همچنین براساس آمار غیررسمی و اعلامشده از سوی یکی از رسانههای کشور 60 مدرسه کپری در سیستانوبلوچستان، کرمان، لرستان و کهگیلویهوبویراحمد فعالند.
بدیهی است برای برچیده شدن مدارس کانکسی، سنگی، کپری و مدارس غیراستاندارد در ابتدا باید متولیان توسعه زیرساختهای آموزشی، آمار دقیق این دست از مدارس را داشته باشند و بدانند دقیقاً در کدام استانها و چند دانشآموز از اولیهترین حقوق آموزش محرومند.
در ستیز با بیعدالتی آموزشی
ایده کلی پزشکیان در حوزه آموزشوپرورش، توسعه عدالت آموزشی است و این ایده بارها و در محافل مختلف، حتی پیش از انتخاب او بهعنوان منتخب ملت نیز مطرح شد. علیرغم تأکید رهبر انقلاب بر توسعه و اهمیت به مدارس دولتی در راستای عدالت آموزشی اما درطول دو دهه اخیر، همراه با رشد قارچگونه مدارس غیردولتی، مدارس دولتی در سطح کشور تضعیف شدند.
در سمت دیگر ماجرا تبعیض در برخورداری تمام دانشآموزان کشور به شرایط و حقوق یکسان آموزشی است. بیشتر شدن مدارس غیردولتی، علاوهبر تضعیف مدارس دولتی باعث شد تمام دانشآموزان کشور از حق آموزش یکسان و باکیفیت برخوردار نباشند و دقیقاً برخلاف ایده عدالت آموزشی، یک دانشآموز ممکن است بهدلیل دسترسی بهتر به امکانات، در دسترسی به آموزش اصولی و زیرساختهای آموزشی محقتر باشد و در سوی دیگر بهدلیل دور بودن و عدم دسترسی به فضای آموزشی باکیفیت ممکن است دانشآموزی دیگر با تحصیل در مدارس کانکسی یا سنگی در انتظار عملی شدن شعار و ایده عدالت آموزشی باشد.
چرا بالا رفتن سرانه آموزشی میتواند امضای پزشکیان در اجرای عدالت آموزشی باشد؟
اساساً اشاره رئیس دولت به ساخت و حتی مشارکت در ساخت مدارس در کشور، خصوصاً در استانهای محروم اصلیترین گام در اجرای عدالت آموزشی است. رئیسجمهور در رابطه با توسعه زیرساختهای آموزشی و توسعه عدالت آموزشی، چهاربار تأکید کرد برای مشارکت در ساخت مدارس در کشور حتی حاضر است کارگری کند. نکته قابلتامل، تکرار این سخن در دو استان خوزستان و سیستانوبلوچستان است.
براساس گفتهها از سوی کاظمی وزیر آموزشوپرورش «میانگین سرانه آموزشی کشور حدود 5.45 مترمربع است و این درحالی است که سرانه آموزشی در خوزستان 4.92 مترمربع است، بنابراین فاصله قابلملاحظهای با میانگین سرانه آموزشی کشور دارد. یک منطقه آموزشی در خوزستان سرانه آموزشی کمتر از سه مترمربع دارد و 18 منطقه از مجموع 40 منطقه از میانگین کشور عقبترند، هرچند 22 منطقه شرایط بهتری دارند اما برای رسیدن به میانگین سرانه آموزشی کشور به ساخت 500 هزار مترمربع فضای آموزشی جدید نیاز است.»
همچنین رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی سیستانوبلوچستان آذر امسال، سرانه فضای آموزشی به ازای هر دانشآموز در سیستانوبلوچستان را 3.8 مترمربع بیان کرد. این درحالی است که این رقم در کشور 5.45 مترمربع است.
اشاره صحیح رئیسجمهور و حتی اقدام نمادین وی در مشارکت و آجرچینی ساخت مدرسهای در اهواز، نقطهزنی و نیازسنجی صحیح رئیس دولت در لزوم بالا بردن سرانه فضای آموزشی استانهایی مانند خوزستان و سیستانوبلوچستان و از همه مهمتر، اجرای عدالت آموزشی نهتنها در این دو استان، بلکه در سایر کشور را نشان میدهد. ساخت مدرسه، برچیده شدن مدارس غیراستاندارد و بالا رفتن سرانه فضای آموزشی با توجه به تأکید فراوان پزشکیان، میتواند امضای اختصاصی دولت چهاردهم در آموزشوپرورش و اجرای عدالت آموزشی باشد.
.gif?v=0)
