مریم فضائلی، خبرنگار گروه فرهنگ: زمان زیادی از روزهایی نمی‌گذرد که کتابخانه‌های عمومی در ذهن مردم، فضایی ساکت با یک میز، نور کم و فردی نشسته درحال تورق کتاب تداعی می‌شد. شاید این تصویر هنوز در ذهن برخی وجود داشته باشد، اما به‌وضوح این نگاه در سه‌سال گذشته تغییر کرده است. «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» با عملکرد مؤثری که داشت، توانست این تصور را اصلاح کرده و جایگاهی تازه برای کتابخانه‌ها در فرهنگ عمومی ایجاد کند.
حالا با حکمی که سیدعباس صالحی، وزیر ارشاد داده، آزاده نظربلند به‌عنوان دبیرکل هیئت‌امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور منصوب شده است. کار نظربلند بسیار سخت به‌نظر می‌رسد؛ چراکه اقدامات انجام‌شده در این سه سال، آن‌قدر وسیع و گسترده بوده که کار را برای او یا هر فرد دیگری که انتخاب می‌شد، سخت می‌کند. فعالیت‌های مهدی رمضانی، دبیرکل سابق نهاد کتابخانه‌ها، تا لحظات آخر نشان از اهمیتش به کار می‌دهد. سایت نهاد کتابخانه‌ها نشان از همین متوقف نشدن دارد که تا لحظات آخر، اخبار سایت به‌روز می‌شد و اقدام جدیدی در دنیای کتاب و کتابخوانی انجام می‌‌گرفت. علاوه بر این‌ها، یکی از ویژگی‌های برجسته مدیریت مهدی رمضانی، نگاه فراجناحی و همکاری با افراد با سلایق مختلف بود. او توانست تیمی متنوع و کارآمد ایجاد کند که علاقه مشترکشان به ایران و کتاب، نقطه قوت همکاری‌هایشان بود. همین نگاه باعث شد برخی از فعالان فرهنگی حتی پیش از معرفی گزینه جایگزین، به وزیر پیشنهاد دهند که مدیریت او در نهاد حفظ شود. او به‌عنوان چهره‌ای معتدل در دوران حضورش در نهاد اقدامات مفید و مؤثری انجام داده بود که با حضورش در دولت چهاردهم می‌توانست همان مسیر را ادامه دهد.
نهاد کتابخانه‌ها چه کرد؟
در سال‌های اخیر، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با هدف ارتقای فرهنگ کتابخوانی و گسترش خدمات کتابخانه‌ای، اقدامات قابل‌توجهی را برای عموم جامعه انجام داد. این اقدامات نه‌تنها در سطح ملی، بلکه در عرصه بین‌المللی نیز بازتاب‌های مثبتی داشت و نشان‌دهنده اهتمام این نهاد به توسعه فرهنگ و هنر بود.
از مهم‌ترین دستاوردهای این دوره می‌توان به تلاش‌های نهاد برای تبدیل مسئله کتابخوانی به یکی از دغدغه‌های اصلی دولت اشاره کرد. در این راستا تعاملات گسترده‌ای با مجلس شورای اسلامی صورت گرفته و توجهات ویژه‌ای از سوی دولت به کتابخانه‌های عمومی جلب شد. توسعه کمی کتابخانه‌های عمومی یکی دیگر از محورهای اصلی فعالیت‌های این نهاد بوده است. ساخت کتابخانه‌های مرکزی در استان‌ها و راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار برای دسترسی مناطق محروم به منابع کتابخانه‌ای ازجمله اقدامات شاخص در این حوزه به‌شمار می‌روند. همچنین صدور مجوز برای سالن‌های مطالعه خصوصی و ارائه خدمات به عشایر از دیگر برنامه‌هایی است که در جهت گسترش عدالت فرهنگی اجرایی شده‌اند. نهاد کتابخانه‌ها به گروه‌های مختلف سنی نیز توجه ویژه‌ای داشت و تلاش کرده تمام گروه‌های سنی را جلب کند و برای آن‌ها برنامه داشته باشد. برنامه‌های مختص کودکان و نوجوانان، جشنواره کتابخوانی رضوی و برگزاری محافل ادبی و قرآنی ازجمله برنامه‌هایی بوده که موجب رونق فرهنگ مطالعه در میان نسل جوان شده است. جشنواره بین‌المللی کارتون کتاب نیز از فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی نهاد است که با استقبال قابل‌توجهی روبه‌رو شده است. در زمینه کادرسازی و شکوفایی فرهنگ و هنر، نهاد کتابخانه‌ها گام‌های مؤثری در تربیت نیروهای متخصص و رونق فرهنگی برداشته است. همچنین در حوزه دیپلماسی فرهنگی و رسانه‌ای، فعالیت‌هایی انجام شده که باعث معرفی ظرفیت‌های این نهاد در عرصه بین‌الملل شده است.
با وجود این دستاوردها، اکنون آزاده نظربلند در موقعیتی قرار گرفته که انتظارات از او بالاست. او ضمن حفظ موفقیت‌های پیشین، باید برنامه‌های تازه‌ای برای گسترش خدمات کتابخانه‌ای، جذب گروه‌های مختلف اجتماعی و تقویت ارتباط نهاد با جامعه فرهنگی ارائه دهد، همچنین توسعه عدالت فرهنگی، توجه به نیازهای مناطق کم‌برخوردار و ارتباط موثر بین دولت و مجلس باید از اولویت‌های اصلی او باشد.
