فرهیختگان: امکان رجوع به مجتهدان خانم و برابری زن و مرد از لحاظ توانایی‌های فکری و روحی، تقریبا مهم‌ترین محورهای صحبت رهبر انقلاب در روز گذشته در جمع اقشار مختلف بانوان بود. امکان رجوع خانم‌ها به مجتهدان خانم در موضوعات مربوط به خانم‌ها که عموما برخی فقها نظر درستی در مورد برخی از آنها ندارند، مسئله‌ای بود که برای اولین بار از جانب رهبر انقلاب با صراحت مطرح شد. رهبر انقلاب همچنین اشاره‌ای هم به برابری حقوق زن و مرد کردند، آن‌هم در شرایطی که در کلیشه‌های فکری برخی افراد، زن و مرد برابری ندارند. در ادامه به مهم‌ترین محورهای صحبت رهبر انقلاب پرداختیم که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.

   خانم‌ها باید از مجتهدان زن تقلید کنند

مردها در بسیاری از مسائل فقهی که در مورد خانم‌هاست، تشخیص درستی ندارند. این موضوعی بود که رهبر انقلاب روز گذشته در جریان دیدار با اقشار مختلف بانوان به آن اشاره کردند. تشخیص فقهی درخصوص بعضی مسائل مرتبط با بانوان، عموما دیده می‌شد، نظر ارائه‌شده بدون توجه به شرایط جسمی بانوان و بدون در نظرگرفتن ملاحظات ارائه می‌شد، نتیجه آن‌هم این بود که تشخیص فقهی غیرقابل اجرا بود؛ موضوعی که رهبر انقلاب برای اولین بار به آن اشاره و تاکید کردند: «در بسیاری از مسائل زنانه، مردها تشخیص خوب و درستی ندارند.» و در این موارد «خانم‌ها باید از مجتهدان زن تقلید کنند.» چرا‌که هم تعداد مجتهدان زن کم نیست هم به طور طبیعی با در نظرگرفتن شرایط خانم‌ها، تشخیص فقهی درست‌تری ارائه می‌کنند. نکته مهمی که رهبر انقلاب برای اولین بار به آن اشاره می‌کنند، صحبت از اجتهاد بانوان برای بانوان است. اگرچه تحصیل خانم‌ها و رسیدن به مرحله اجتهاد در ساختار حوزوی و فقهی ممکن است و زنانی هم به این درجه اجتهاد رسیده‌اند اما نکته این بود که خانم‌هایی که به درجه اجتهاد می‌رسند، تنها می‌توانند درخصوص عمل به واجبات و شریعات خود فتوا بدهند. رهبر انقلاب روز گذشته از اجتهاد خانم‌ها گفتند، ارائه این موضوع و مطرح کردن اینکه زنان می‌توانند در موضوعاتی که به آن‌ها برمی‌گردد به زنان مراجعه کنند، عموما فتح بابی برای پررنگ شدن مرجعیت تقلید خانم‌ها به شمار می‌رود. اشاره‌ای که با نگاه به فقه و نظرات فقهی که نقش مردان در آن پررنگ تر است و برخی فقها هم معتقدند که امکان ورود و اظهارنظر مجتهدان خانم اساسا ممکن نیست، تقریبا کم‌نظیر است.

   زن و مرد به لحاظ توانایی‌های فکری و روحی باهم تفاوتی ندارند

در سال‌های گذشته عموما این تصویر وجود داشت که اگر کسی از برابری زن و مرد  صحبت کند، برچسب فمینیست بودن می‌خورد، نمونه عینی آن‌هم در جریان تصویب لایحه ارتقای امنیت بانوان که به دنبال اصلاح برخی نقوص قوانین در حوزه خشونت خانگی، و حامیان لایحه برچسب حمایت از فمینیست می‌خوردند و نوک پیکان این حمله نمایندگان خانم مجلس بودند که به دنبال به نتیجه رسیدن لایحه بودند. این ادعاها در حالی مطرح می‌شد که رهبر انقلاب در صحبت‌هایی که در دیدار با بانوان در سال گذشته داشتند، از تصویب لایحه ارتقای امنیت و به نتیجه رسیدن آن حمایت کردند؛ موضوعی که نشان می‌داد‌ برخلاف کلیشه‌های موجود در نگاه به زنان و حقوق آنها رهبر انقلاب نظری متفاوت با این گزاره‌ها دارند. در جریان دیدار با اقشار مختلف بانوان، رهبر انقلاب صراحتا از برابری حقوق و زن و مرد صحبت کردند و گفتند: «زن و مرد از لحاظ توانایی‌های روحی و فکری تفاوتی ندارند.» در ادامه هم به این موضوع اشاره کردند که «اینجور نیست که مردها عالم‌تر از زن‌ها باشند؛ نه، زن‌های بزرگی، والایی، دارای مقامات برجسته‌ای از لحاظ علمی در تاریخ بودند؛ امروز البته صدها برابر بیشترش هم در دانشگاه هم در حوزه وجود دارند.» صحبت‌های رهبر انقلاب در مورد برابری زنان و مردان در حالی به صراحت مطرح می‌شود که همچنان در ساختار مدیریتی نظام حکمرانی ردپای تفکراتی دیده می‌شود که تصور می‌کنند عقل زن نصف مرد است و خانم‌ها برابری با مردها ندارند یا برابر خواندن زن و مرد را در چهارچوب تفکرات فمینیستی تعریف کرده‌اند. صحبت‌های صریح رهبر انقلاب در این خصوص همراستا با سیره فکری امام خمینی که زنان را عامل اصلی موفقیت انقلاب می‌دانستند قرار دارد و این تفکر که زنان و مردان به لحاظ توانمندی‌های روحی تفاوت‌هایی باهم دارند را برهم می‌زند.

   سیاست‌گذاران موضوع ازدواج را همه‌جانبه ببینند

روز گذشته از میان 6 سخنرانی که مقابل رهبر انقلاب صحبت کردند، یکی از سخنرانان به دغدغه چندین‌ساله ازدواج پرداخت با این تفاوت که به دغدغه‌های خانم‌ها و توقعاتی که عموما از جانب آقایان مطرح می‌شود، پرداخت. نکته مهمی که انتظار می‌رود‌ سیاست‌گذاران در مواجهه با حل موضوع ازدواج مدنظر قرار دهند، این است که برای حل و رفع موانع و چالش‌های پیش روی ازدواج جوانان می‌بایست‌ نقص‌های موجود در این حوزه را همه‌جانبه دید. در آسیب‌شناسی و علل کاهش میزان ازدواج، بار زیاد آن به گردن توقعات خانم‌ها و خانواده‌ دخترها می‌افتاد؛ در حالی که بخشی از چالش‌ها ریشه در نوع نگاه و توقعاتی دارد که پسران و خانواده‌های آنان در ازدواج دارند. از آنجا که موضوع کاهش میزان ازدواج جوانان و فرزندآوری یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران فرهنگی و خانوادگی است، بهتر آن است در مواجهه با این موضوع فارغ از ابعاد اقتصادی آن به فرهنگ‌سازی در راستای تعیین انتظارات و توقعات افراد در ازدواج توجه شود. همچنین لازم است در این حوزه تمرکز جدی برای اصلاح انتظارات و معیارهای زن و مرد در این مقوله اعمال شود.

   بدخواهان جامعه ما از مادری تصویر بدی ارائه می‌کنند

ارائه تصویر منفی از نقش مادری و تقلیل جایگاه مادران و تربیت فرزند موضوع دیگری بود که در صحبت‌های رهبر انقلاب مورد اشاره قرار گرفت. رهبر انقلاب در بخشی از صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کردند که «امروز بعضی‌ها در سایه سیاست‌های سرمایه‌داران و استعمارگران و بدخواهان جوامع مستقل به‌خصوص جامعه ما، از «مادری» تصویر بدی ارائه می‌کنند.» امری که خروجی آن تضعیف جایگاه خانواده و نقش زن است. رهبر انقلاب در این راستا به این نکته اشاره کردند که «مادری و پرورش دادن یک انسان، افتخاری بسیار با‌ارزش است و بر همین اساس است که در اسلام با تعابیر مختلف ازجمله قرار داشتن بهشت زیر پای مادران، سفارش زیادی به محبت و خدمت و اطاعت از مادر شده است.» ردپای تضعیف جایگاه مادری را می‌توان در جامعه ایرانی هم مشاهده کرد؛ نکته مهمی که انتظار می‌رود‌ سیاست‌گذاران در راستای تقویت جایگاه مادری و البته خانواده به آن توجه ویژه نشان دهند.