ندا اظهری، مترجم: در عصر فناوری هر سالی که میگذرد باید منتظر اتفاق تازهتری بود که دنیا را متحول کند، مانند ChatGPT که ناگهان در اواخر سال 2022 ظهور کرد و بسیاری از معادلات را در حوزه هوش مصنوعی به هم ریخت. پس از آن دیگر نمیتوان قاعده و قانونی برای این روند قائل شد و هر روز باید چشمانتظار پدیده جدیدی بود. با نزدیک شدن به روزهای آخر سال 2024 و در آستانه ورود به سال میلادی جدید، بسیاری از کارشناسان از گرایشهای فناورانه جدیدی صحبت میکنند که دنیا قرار است در سال 2025 با آن روبهرو شود. در این گزارش که از سوی cbinsights منتشرشده آینده فناوری را در سال پیش رو در حوزه خدمات مالی، علوم زیستی و مراقبت بهداشتی، هوش مصنوعی، شرکتها، خرده فروشی و مصرفکننده و صنایع بررسی کرده است.
آمریکا برنده رقابت 2024 سرمایهگذاری AI
بعد از پیشرفت محققان در زمینه هوش مصنوعی، بسیاری از شرکتهای استارتاپی دنیا تمرکز خود را روی توسعه هرچه بیشتر هوش مصنوعی گذاشتند، بهطوریکه در حال حاضر، بیشترین مبالغی که روی این استارتاپها سرمایهگذاری میشود، روی موضوع هوش مصنوعی هزینه میشود.
رشد 4 درصدی ادغام و تملک فناوریهای هوش مصنوعی
از سال 2020، سهم هوش مصنوعی از M&A (ادغام و تملک) فناوری شرکتها دوبرابر شده، زیرا شرکتها برای جذب فناوری و استعدادهای هوش مصنوعی رقابت میکنند. این سهم از 3.5 درصد در سال 2020 به 4 درصد در سال 2022 و به 7.2 درصد در سال 2024 افزایش یافته است. در حال حاضر Nvidia، Snowflake، Accenture و Databricks برترین شرکتهای M&A هوش مصنوعیاند. غولهای فناوری که برای تسلط بر M&A هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گرفتهاند در حال حاضر عمدتاً جزء فعالان زیرمجموعه هوش مصنوعی و مدیریت داده محسوب میشوند. برترین فعالان غولهای فناوری و بازی در سالهای 2021- 2020 شامل اپل، متا، یونیتی و مایکروسافتند که به ترتیب از نظر تملک هوش مصنوعی ردههای هفتم، پنجم و چهارم را از آن خود کردهاند. از سوی دیگر، برترین شرکتهای فناوری در سالهای 2024- 2023 از نظر دارا بودن زیرساختهای هوش مصنوعی، مدیریت و مشاوره داده شامل Nvidia، snowflake، Accenture و databricks میشود که از نظر تملک هوش مصنوعی همگی در رده چهارم قرار گرفتهاند. برخی مدیران شرکتها در حال دو برابر کردن سهم مالکیت خود نسبت به هوش مصنوعی برای استفاده از این فناوری در محصولات خودند. Nvidia، Salesforce، و Thomson Reuters جزء شرکتهاییاند که در سال جاری M&A هوش مصنوعی را تسریع کرده و هرکدام بر ارائه راهحلهای هوش مصنوعی گستردهتر در حوزههای خود تمرکز کردهاند.
پیشبینی افزایش 15 درصدی درآمد Nvidia تا سال آینده
با توجه به پیشبینیهای صورت گرفته، انتظار میرود درآمد ثبت شده Nvidia در سهماهه دوم سال 2025 به 30 میلیارد دلار برسد که به طور متوالی بیش از 15 درصد رشد داشته و در مقیاس سالیانه به 122 درصد میرسد و با رشد انفجاری در زمینه تقاضا برای زیرساختهای هوش مصنوعی همراه بوده است. بخش مرکز داده این استارتاپ نیز بهطور متوالی 16 درصد و سالانه 154 درصد رشد کرده و به 26 میلیارد و 300 میلیون دلار خواهد رسید. تمرکز استراتژیک Nvidia روی توسعه راهحلهای سرتاسری، از تراشهها گرفته تا سیستمها و نرمافزارهاست که یک مزیت رقابتی قدرتمندی را در فضای هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
دو بازار فناورانه شامل چتباتهای هوش مصنوعی و شخصیسازی بازاریابی، امسال در تملک شرکتهای هوش مصنوعی پیشتاز بوده و چتباتهای هوش مصنوعی داغترین بازار فناوری در فضای فعلی M&A هوش مصنوعیاند. 8 استارتاپ هوش مصنوعی که از حامیان شرکتی برخوردارند با M&A بالا، شتاب قوی و تیمهای مدیریتی قوی درصدر این گروههای استارتاپی قرار میگیرند. در این میان شرکت strikeready که در زمینه عامل هوش مصنوعی مرکز عملیاتهای امنیتی (SOC) فعالیت میکند با M&A بالا حدود 55 درصد، درصدر این گروهها قرار گرفته است.
سقف 3 هزار و 600 میلیارد دلاری Nvidia در توسعه LLM
رویکرد غالب غولهای فناوری، اولویتبندی مدلهای پرچمدار بسته و نیز عرضه مدلهای باز با حجم کمتر است. در این حوزه، Nvidia آمریکا با توجه به سیستم منبع بازی که در اختیار دارد، سقف بازار سههزار و 600 میلیارد دلاری را در اختیار دارد. پس از آن، اپل با سیستم منبع بستهای که دارند، با سقف بازار سههزار و 450 میلیارد دلاری در رده دوم قرار گرفتهاند. سومین شرکت استارتاپی نیز با توجه به سیستم منبع بسته، سههزار و 170 میلیارد دلار سقف بازار را در اختیار دارند. آمازون و گوگل نیز با سیستم منبع بسته به ترتیب با دوهزار و 200 میلیارد دلار و دوهزار و 10 میلیارد دلار در ردههای چهارم و پنجم قرار گرفتهاند. در بازار خصوصی، توسعهدهندگان LLM بسته درصدر برابری تأمین بودجه قرار گرفتهاند که در این میان، OpenAI با 19 میلیارد و 100 میلیون دلار در رده نخست و آنتروپیک با هفتمیلیارد و 500 میلیون دلار در رده دوم جای گرفته است. مدلهای اختصاصی برای استفاده شرکتی مقرون بهصرفهترند. هزینه یکمیلیون توکن (دارایی دیجیتال) در 18 ماه گذشته از 36 دلار به 0.25 دلار کاهش یافته است. با مقایسه مدلهای عملکردیتر (GPT-4 در مقابل GPT-4o) قیمت این توکن حدوداً 10 برابر بهبود یافته است.
71 درصد سرمایهگذاری هوش مصنوعی دنیا در دست آمریکا
با توجه به مطالعات گستردهای که در حوزه هوش مصنوعی انجام میشود، آمریکا بهسرعت در زمینه تأمین بودجههای لازم در هوش مصنوعی نسبت به سایر کشورها فاصله گرفته است. به این ترتیب، استارتاپهای آمریکایی در حال حاضر 71 درصد از کل سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی دنیا را از آن خود کردهاند. این درحالی است که آمریکا در چهار سال گذشته جایگاه ویژهای در این حوزه نداشته است اما سهم آسیا که در سال 2023 حدود 70 درصد از سرمایهگذاری هوش مصنوعی را در دست داشت، در سال جاری تنها به 13 درصد رسیده که با 57 درصد کاهش روبهرو شده و به نظر میرسد آمریکا گوی سبقت را از آسیا در سرمایهگذاری هوش مصنوعی ربوده است. در سال جاری سهم اروپا 14 درصد بوده است و مابقی کشورها نیز 3 درصد را از آن خود کردهاند. با توجه به اینکه بیشترین استعدادهای فعال در حوزه هوش مصنوعی در آمریکا متمرکز شدهاند، همین امر شکاف نوآورانه قابلتوجهی را بین آمریکا و سایر نقاط جهان ایجاد کرده، بهطوریکه 43 درصد سهم شرکتهای هوش مصنوعی به آمریکا تعلق دارد؛ در حالی که این سهم برای چین تنها 9 درصد، برای انگلیس 7 درصد، برای هند و کانادا نیز هرکدام 4 درصد است.
چین تنها قدرت جهانی است که با سلطه آمریکا در فناوریهای LLM با آمریکا به ویژه در سیستمهای منبع باز رقابت میکند. غولهای فناوری چین همزمان مدلهای پیشرفته را توسعه داده و روی سیستمهایی با عملکرد مشابه سرمایهگذاری میکنند. هشتکشور شامل بلژیک، برزیل، ایتالیا، استرالیا، نروژ، هند، سوئیس و کره جنوبی از نظر رشد سرمایهگذاری روی هوش مصنوعی و رشد تعداد کارکنان از آمریکا پیشیگرفتهاند. استارتاپهای هوش مصنوعی ممکن است با رقابت کمتری در بازارهای خانگی مواجه شوند و قوانین دادههای محلی را بهتر درک کنند که این نشاندهنده فرصتهای مشارکتی برای شرکتهای بینالمللی است که بهدنبال توسعه بیشترند. سرمایهگذاری بلژیک روی هوش مصنوعی در سال 2023- 2022 حدود 21 میلیون دلاری بود که این میزان در سال
2024- 2023 با میانگین رشد سالانه 25 درصدی به 141 میلیون دلار رسید. نرخ تغییر این سرمایهگذاری 571 بوده است. دومین کشور از نظر میزان رشد، برزیل است که نرخ سرمایهگذاری آن در سال 2023- 2022 حدود 34 میلیون دلار و در سال 2024- 2023 حدود 194 میلیون دلار بود که میانگین رشد سالانه آن 19 درصد بود و نرخ تغییر سرمایهگذاری آن نیز به 471 درصد رسید.
رشد چشمگیر استفاده از هوش مصنوعی در بررسی علائم بیمار
یکی از شاخههایی که هوش مصنوعی در این سالها توانسته نقش بسزایی ایفا کند، حوزه مراقبتهای بهداشتی و علوم زیستی بهویژه در بحثهای تشخیصی و درمانی است و به نظر میرسد در سالی که پیش رو داریم، این فناوری بتواند دریچههای تازهای را در این بخش ایجاد کند.
شرکتهایی که از هوش مصنوعی برای ارزیابی دقیق علائم بیمار استفاده میکنند، درحال افزایشند. این شرکتها در سال 2023 تنها یک معامله انجام دادند اما در سال 2024 تاکنون، شاهد هجوم سرمایهگذاریها و خرید سهام توسط همتایان صنعتی خود بودهاند. هوش مصنوعی همچنین تشخیص زودهنگام بیماری را گاهی پیش از ظاهر شدن علائم، امکانپذیر میکند. راهحلهای آزمایش و غربالگری مبتنیبر هوش مصنوعی به مدیریت بیماری کمک میکند تا در سراسر تخصصها فعالتر شود. در برخی موارد، هوش مصنوعی به ارائهکنندگان خدمات بهداشتی کمک میکند تا مجموعههای دادههای موجود را در کل جمعیت بیماران تجزیه و تحلیلی کرده و افراد در معرض خطر را شناسایی کنند.
سقف سرمایهگذاری 135 میلیون دلاری روشهای درمانی RNA در آمریکا
بازار روشهای درمانی RNA از سال 2016 شروع به کار کرده است. این درمانها، ژنهای خاصی را هدف قرار میدهند تا جهشهای بیماریزا را غیرفعال یا پروتئینهای موردنظر را تولید کنند. روشهای درمانی RNA، پروتئینهایی را که غیرقابل تشخیص برای داروها هستند، مورد هدف قرار میدهند که در اختلالات ژنتیکی، سرطان، بیماریهای قلبی و عروقی و... یافت میشوند. سه رویکرد پیشرو، از نوامبر 2023 حدود 80 درصد از روشهای درمانی RNA درحال توسعه را تشکیل میدهند. استارتاپهای فناوری زیستی، مکان و چگونگی ارائه درمانها را برای هدف قرار دادن انواع بیماریها گسترش میدهند. فرصتهای سرمایهگذاری در بازار RNAi/ASO در برترین استارتاپها متعلق به شرکت آمریکایی City Therapeutics با رقمی حدود 135 میلیون دلار در مرحله نخست سرمایهگذاری و پس از آن شرکت آمریکایی Leal Therapeutics با رقم 45 میلیون دلار در مرحله نخست قرار گرفته است.
استفاده از رباتهای خودکار برای جبران کمبود کادر درمان
صنعت مراقبتهای بهداشتی آمریکا در میان جمعیتی که به سرعت در حال پیر شدن است، با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه است. پیشبینی میشود این کشور تا سال 2030 با کمبود بیش از 139 هزار پزشک و 63 هزار پرستار مواجه شود. پیشگامان حوزه مراقبتهای بهداشتی به عنوان راه حل این مشکل به دنبال حوزه رباتیک پیشرفتهاند. در این میان، حوزههای حمایتهای مراقبتی، عملیاتهای بیمارستانی و لجستیک، اتوماسیون آزمایشگاهی و ارائه مراقبتهای از راه دور باید مورد توجه قرار گیرند. شرکت استارتاپی Human In Motion Robotics که در زمینه تولید اسکلتهای خارجی به منظور توانبخشی و کمک حرکتی فعالیت میکند، در آخرین دور سرمایهگذاری خود در سری A حدود 10 میلیون دلار سرمایهگذاری کرده است. شرکت دیگر، Diligent Robotics فعال در حوزه عملیاتهای بیمارستانی، پیشگام در تعامل یکپارچه انسان و ربات است که در دور آخر سرمایهگذاری در سری C حدود 44 میلیون دلار سرمایهگذاری کرده است.
مصرف برق مرکز داده تا 2026 معادل کل مصرف انرژی در ژاپن
آنچه با پیشرفت فناوری نمایان میشود، این است که مراکز داده قدیمی قادر به برآوردن نیازها برای تأمین تقاضای هوش مصنوعی نیستند. شرکتهای آمریکایی برای ساخت مرکز کلانداده با هزینههای زیرساختی هوش مصنوعی یک هزار میلیارد دلاری آمادهاند. هرچه رشد تقاضا سریعتر اتفاق بیفتد، شرکتها در مدت زمان سریعتری روی راهاندازی مراکز داده سرمایهگذاری میکنند. غولهای فناوری به نوآوران پیشرو در حوزه انرژی تبدیل میشوند تا از فعالیت هوش مصنوعی حمایت کنند. مصرف برق مرکز داده تا سال 2026 بیش از دوبرابر خواهد شد بهطوریکه از 460 تراوات ساعت در سال 2022 به بیش از 1000 تراوات ساعت در سال 2026 خواهد رسید که معادل مصرف کل انرژی در ژاپن است. بهرهوری انرژی یک اولویت به شمار میرود و فرصتهایی را در ساخت پردازندهها و فناوریهای خنککننده جدید ایجاد میکند. انتظار میرود تا سال 2026، حدود 38 درصد از شرکتها از خنککنندههای مایع در راهاندازی مراکز داده خود استفاده کنند. این رقم در سال 2024 تنها 20 درصد است. بیشتر فروشندگان خنککنندههای مایع طی دو سال گذشته تا 20 درصد افزایش یافتهاند.
34 درصد مدیران مالی از هوش مصنوعی استفاده میکنند
با توجه به دیجیتالی شدن دنیای امروز و ورود رمزارزها به معاملات، حوزه خدمات مالی از اهمیت بالایی برخوردار شده و در این گزارش در چهار بخش مورد ارزیابی قرار گرفته است. «مورگان استنلی»، غول بانکی دنیا برای بهرهوری بیشتر کار مشاوران، با استفاده از دوبرابری از هوش مصنوعی، زمان لازم را برای هرمشتری احیا کرد. او که در حوزه مدیریت مالی فعالیت میکند، با ایجاد یکپارچگی عمیقتر با هوش مصنوعی به عنوان مثال همکاری با شرکت OpenAI، در سهماهه سوم سال 2024، در کسب درآمد خالص رکورددار شد بهطوریکه با کسب میانگین رشد سالیانه 14 درصدی، درآمدی بالغ بر 7 میلیارد و 300 میلیون دلار را از آن خود کرد.
در هر حال، به رغم تمام مزایایی که هوش مصنوعی میتواند برای مدیران مالی به همراه داشته باشد، اما آنها نسبت به استفاده از هوش مصنوعی محتاطند. برنامههای هوش مصنوعی شرکتهای مالی بزرگ به دلیل نگرانی از مقررات و حریم خصوصی دادهها و نیز کمبود دانش و مهارتهای فنی با مشکل مواجه شده است. در این میان، 62 درصد از این شرکتها با فقدان راهبردهای تنظیمگری به عنوان مانع اصلی برای پذیرش هوش مصنوعی دستوپنجه نرم میکنند. حدود نیمی از مدیران مالی (45 درصد) هنوز مشغول یادگیری هوش مصنوعیاند درحالیکه یکسوم دیگر (34 درصد)، این فناوری را به صورت تدریجی پیادهسازی میکنند.
جلب اعتماد کاربران کلید اصلی موفقیت غولهای فناوری
عوامل هوش مصنوعی، ابزارهای کاربردی برای درک محیط به واسطه حسگرهایند که با استفاده از حسگرهای مختلف روی محیط اثر میگذارند. این عوامل هوش مصنوعی در تمام چشمانداز نرمافزاری ظهور میکنند اما کاربرد آنها محدود است تا زمانی که بتوانند به طور یکپارچه تراکنشها را انجام دهند. در این میان، شرکتهای خصوصی که زیرساختهای عوامل هوش مصنوعی را ایجاد میکنند، در حال گسترشند. زیرساختهای پرداخت جاری نیز صرف نظر از رباتها، برای کاربری انسانها طراحی شدهاند بهطوریکه امروزه پرداختهای آنلاین جریان دارد. در این میان، رمزارز به عنوان نخستین مسیر پرداخت مبتنی بر هوش مصنوعی شکل گرفت. شرکتهای اولیه فعال در این حوزه مانند Skyfire و Coinbase، تراکنشهای بین عاملی را هدف قرار میدهند تا تأیید هویت انسانی موردنیاز حسابهای بانکی و کارتهای اعتباری را به دست آورند. غولهای فناوری، تجارت عوامل هوش مصنوعی را برای آینده متصور میشوند اما جلب اعتماد کاربران کلیدی اصلی در این بین به شمار میرود. مدیرعامل گوگل در مراسم Google I/O 2024 (می2024)، نرمافزار Gemini را به نمایش گذاشت. همچنین گوگل، کامپیوتری را مورد بررسی قرار میدهد که از عوامل مؤثر برای مدیریت دادههای شخصی مانند دادههای کارتهای اعتباری تا انجام وظایف استفاده میکند. از سوی دیگر، از نگاه آمازون، عوامل هوش مصنوعی در نقشه راهی شامل عوامل خرید خودکار هوش مصنوعی حضور دارند. لایه اعتماد عامل هوش مصنوعی به عنوان اولین فرصت بزرگ بازار نمایان میشود.
استارتاپهای بلاکچین دومین رتبه در تجاریسازی
«استیبل کویین» (سکه پایدار) به عنوان نوعی ارز دیجیتال نقطه درخشانی است که با خرید یک میلیارد و 100 میلیون دلاری پلتفرم پرداخت Bridge متعلق به «استیبل کویین» مشخص شده است. جدایی Bridge، بزرگترین خرید ارز دیجیتال به حساب میآید. استارتاپهای فعال در حوزه بلاکچین که در حال جمعآوری بودجه هستند، در تجاری کردن محصولات خود پشت سر استارتاپهای هوش مصنوعی قرار میگیرند که نشان میدهد شرکتها نباید بازار را در اولویت خود قرار دهند.
کاهش 44 درصدی ارزشگذاری فینتک در 3 سال
در تمام VCها، ارزشگذاری خروج (فرایندی که صاحب یا سرمایهگذاران یک استارتاپ، تمام یا بخشی از سهم مالکیت خود از شرکت را به شرکای دیگر یا بنیانگذاران میفروشد) به ازای هر کارمند از سال 2021 کاهش یافته است. میانگین ارزشگذاری M&A (ادغام و اکتساب) با پشتوانه VC برای هر کارمند از یک میلیون و 700 هزار دلار در سال 2021 به یک میلیون و 300 هزار دلار در سال 2024 کاهش یافته است. این مسئله تنها باعث اصلاح بازار نمیشود بلکه فناوریهای مختلفی را تحتتأثیر قرار میدهد. ارزشگذاریهای فینتک به ویژه از نظر تعداد کارمندان در فضای سخت جمعآوری سرمایه مطابقت ندارد. علاوه براین، ارزشگذاریهای خروج استارتاپهای حوزه فینتک به طور قابل توجهی از اوج خود در سال 2021 کاهش یافتهاند. در سال 2024 با استراتژیهای خروج قدرتمندی مانند خرید Bridge توسط Stripe، نشانههایی از بازگشت در حوزه فینتک دیده میشود. مبلغ این ارزشگذاری در سال 2021 چیزی بالغ بر 146 میلیون دلار بود که در سال 2024 به 81 میلیون دلار رسید که کاهش بیش از 44 درصدی را نشان میدهد.
کمک محاسبات فضایی به تأسیس استارتاپهای فعال
راهاندازی Apple Vision در سال 2024 به دنبال تجربههای فراگیری که در حوزه محاسبات فضایی داشتهاند، واکنشهای زیادی به دنبال داشت. اپل به لطف دستیابی به فناوریهای توانمندکنندهای چون واقعیت افزوده، دید کامپیوتری و تشخیص تصور توانسته در قابلیتهای محاسبات فضایی جایگاه خوبی کسب کند. بررسیهای صورت گرفته در کنفرانس Earnings call نشان میدهد محاسبات فضایی رشد بالایی پیدا کرده است درحالیکه بیش از نیمی از Fortune 100 (شامل 100 شرکت دولتی و خصوصی آمریکا برحسب درآمد) واحدهای شرکت Apple Vision Pro را خریداری کردهاند.
5 برابر شدن پرتابهای فضایی در آمریکا
تعداد پرتابهای فضایی در آمریکا طی پنج سال گذشته حدوداً 5 برابر شده بهطوریکه از 4 پرتاب در سال 2010 به 131 پرتاب در سال 2024 رسیده است. علت آن بیش از هرچیز میتواند پیشرفتهای SpaceX به ارزش 200 میلیارد دلار باشد که 7برابر تعداد پرتابهای مجاز به عنوان رقبای آن است، درحالیکه هزینه دستیابی آمریکا به مدار از سال 2008 تا 8برابر کمتر شده بهطوریکه از 12 هزار و 600 دلار به 1500 دلار به ازای هرکیلوگرم رسیده است. انتظار میرود SpaceX این هزینهها را برای موشک استارشیپی که قرار است در آینده به مدار پرتاب کند کاهش دهد به گونهای که برای ارسال یک کیلوگرم محموله به مدار حدود 500 دلار هزینه خواهد کرد. تعداد اشیائی که در سالهای اخیر از آمریکا به سمت فضا ارسال شدهاند، رشد چشمگیری داشته بهطوریکه فاصله زیادی بین آمریکا، انگلیس، چین و روسیه به عنوان پیشگامان فضایی جهان دیده میشود. تنها در سال 2023 قریب به 1935 شیء مختلف به فضا پرتاب شد که 73 درصد از کل اشیاء پرتاب شده از سایر کشورها به فضا را دربر میگرفت. بیشتر این اشیاء پرتاب شده متعلق به استارلینک (منظومه ماهوارهای برای برقراری اینترنت ماهوارهای) بوده است.