سارا طاهری – مرضیه قیاسی، گروه دانشگاه: بعد از اتمام جنگ جهانی دوم، تعدادی از کشور‌ها برای توسعه صادرات و کمک به آزادسازی اقتصادی، ایده ایجاد مناطق آزاد را مطرح کردند. مناطقی که قرار شد تا سرمایه موتور رشد و توسعه اقتصادی یک کشور باشند و ایجاد اشتغال، توسعه صادرات، جذب و تشویق سرمایه‌های خارجی و ایجاد درآمد‌های مرزی را دنبال کنند. این مناطق در برخی از نقاط با توجه به ویژگی منحصر‌به‌فرد آن منطقه تأسیس شد تا باعث بهبود تعامل با کشور‌ها در حوزه‌های مختلف به‌ویژه حوزه اقتصادی شوند. دانشگاه آزاد هم در برخی از این مناطق واحد‌هایی دارد که می‌توانند در گام اول با فعالیت‌های پژوهشی به پیشرفت واحد کمک کرده و در گام دوم می‌توانند به‌عنوان یک پل ارتباطی در تعاملات خارجی عمل کنند. واحد بین‌الملل اروند، واحد بندانزلی، واحد چابهار و واحد بین‌الملل ماکو از جمله واحد‌هایی‌اند که در مناطق آزاد تجاری مستقر بوده و فعالیت‌های خود را نیز با توجه به ظرفیت آن منطقه پایه‌ریزی کرده‌اند. در این گزارش به اقدامات و تحولات اخیر این 4 واحد پرداخته‌ایم که از نظر می‌گذرانید.
راه‌اندازی طرح سرمایه‌گذاری گردشگری در واحد چابهار کلید خورد
دانشگاه آزاد واحد چابهار در پهنه منطقه آزاد قرار گرفته که این روز‌ها فعالیت‌هایی مانند راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، راه‌اندازی آزمایشگاه کنترل کیفیت و همچنین راه‌اندازی یک طرح سرمایه‌گذاری گردشگری در منطقه آزاد را با مشارکت سایر استان‌ها در برنامه دارد. شرکت شهرک‌های صنعتی در کنارک، دارای یک آزمایشگاه مواد غذایی است که با رایزنی‌های انجام‌شده این آزمایشگاه در اختیار واحد چابهار قرار گرفته است. به‌گفته فیصل میرکازهی‌ریگی، رئیس دانشگاه آزاد واحد چابهار آزمایشگاه واحد کنارک با یکی از آزمایشگاه‌های این واحد دانشگاهی به‌نوعی ادغام شده و فعالیت‌هایش گسترش یافته و درنهایت به آزمایشگاه کنترل کیفی تبدیل شده است. فرایند اداری آن درحال طی شدن است تا با اخذ مجوز‌های لازم فعالیت‌های آزمایشگاهی صنایع و شرکت‌ها در این آزمایشگاه انجام شود. قرار است یک طرح گردشگری نیز با همکاری واحد نیکشهر در واحد چابهار شروع شود. واحد نیکشهر در ۱۴۰ کیلومتری چابهار است و طی رایزنی‌های انجام‌شده با منطقه آزاد قرار است یک طرح گردشگری کلید بخورد. میرکازهی‌ریگی در این باره گفت: «از آنجا که منطقه آزاد به‌صورت سرمایه‌گذار در طرح‌ها فعالیت می‌کند، برای قالب این طرح درحال رایزنی‌ایم که یا بوم‌گردی یا هتل دریایی مانند هتل مارینا و ترنج در کیش باشد. منطقه آزاد قول این همکاری را داده و درخواست BP (طرح توجیهی) کرده است. قرار است زمینی در اختیار ما گذاشته شود که این زمین را با همکاری واحد نیکشهر به یک شرکت گردشگری تبدیل کنیم.»دانشگاه آزاد واحد چابهار، با صنعت فولاد مکران، پتروشیمی و اداره کل شیلات نیز تعاملات و طرح‌هایی دارد، به طور مثال سال گذشته با اداره کل شیلات، طرح پرورش میگو را انجام داده که به‌گفته میرکازهی حدود 30 تن میگو تولید و پرورش داده شده و در سردخانه در انتظار مشتری است تا وارد بازار شود. او توضیح داد: «دوره پرورش میگو از اسفند تا شهریورماه است و دانشگاه آزاد امسال همچون سال گذشته قصد فعالیت در این حوزه را با همکاری شیلات استان دارد. البته با توجه به استیجاری بودن مزرعه میگو سال گذشته، دانشگاه آزاد چابهار در نظر دارد یک مزرعه پرورش میگو خریداری کند که برای این کار باید مراحل اداری آن طی شود.»به‌گفته رئیس دانشگاه آزاد واحد چابهار سال گذشته در سایت پرورش میگو، برای تمام مزرعه‌داران مشکلی به‌وجود آمد و باعث شد محصول تولیدی آنان از حد انتظار کمتر شود. او گفت: «اما با توجه به طرح تجاری، محصول تولیدی تقریباً برابر با انتظارات ما بود اما می‌توان با تغییر غذادهی و فرمول‌های کارشناس پرورش میگو، تولید را افزایش داده و تا 35 تن نیز برسانیم.»این واحد دانشگاهی با فولاد مکران وارد تعامل و رایزنی شده است؛ مسئولان این دانشگاه در گام اول با فولاد مکران و پتروشیمی رایزنی و رشته و تخصص‌های موردنیازشان را احصا کرده‌اند. در گام دوم با سازمان مرکزی دانشگاه و استان رایزنی‌هایی انجام شده تا رشته‌های مهارتی موردنیاز فولاد مکران، پتروشیمی و صنایع چابهار را به لیست رشته‌های این واحد دانشگاهی اضافه کنند.میرکازهی در این باره توضیح داد: «درخواست کرده‌ایم رشته‌های فنی و مهارتی در مقطع کاردانی به سایر رشته‌ها اضافه شوند. در این طرح دانشجویان در دانشگاه به صورت آکادمیک تربیت و به صنایع تحویل داده می‌شوند، ازجمله این رشته‌ها می‌توان به رشته برق، مکانیک، پلیمر، پتروشیمی، معماری، مهندسی عمران و رشته‌های دیگر مانند بهداشت، محیط زیست و شیلات اشاره کرد که رشته شیلات، رشته‌ای است که پس از حدود 6 سال احیا شده است. قابل ذکر است در گذشته طرح پویشی نداشتیم و با تعاملات صورت‌گرفته در این ترم، برای اولین‌بار بالای 40 نفر از دانشجویان در این طرح شرکت کرده‌اند.»واحد چابهار در هفته وحدت یک همایش تقریب مذاهب تحت‌عنوان تجلیل از شخصیت‌های علمی- دانشگاهی را که رویکرد تقریبی دارند با همکاری منقطه آزاد برگزار کرد.
راه‌اندازی آزمایشگاه مشترک «همکار غذا و دارو» با منطقه آزاد ماکو
دانشگاه آزاد واحد بین‌المللی ماکو در سال 1374 با موافقت سازمان مرکزی دانشگاه به‌صورت مرکز دانشگاهی فعالیت خود را شروع و در سال تحصیلی 1380 از مرکز به واحد ارتقا پیدا کرد و حالا در آخرین اقدام خود در یک طرح ملی با منطقه آزاد ماکو اقدام به عقد قرارداد برای راه‌اندازی آزمایشگاه مشترک «همکار غذا و دارو» کرده تا به کمک این آزمایشگاه، بتوانند صادرات و واردات از این پایانه مرزی را بهبود ببخشند.
تمام الزامات ساختمانی و ساختاری، ازجمله استقرار و کالیبراسیون تجهیزات و همچنین آموزش نیرو‌ها و تأمین مواد موردنیاز برای این اقدام صورت گرفته است. زعفر قلی‌نژاد، رئیس مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان غربی درباره این آزمایشگاه به «فرهیختگان» گفت: «در حال حاضر برای اخذ مجوز‌های غذا و دارو و ایزو 17025 اقداماتی درحال انجام و در شرف صدور گواهی‌های مورد نیاز است.
در بررسی‌های مواد غذایی تست‌های میکروبی و شیمیایی مدنظر است. آزمایشگاه همکار مجهز به تجهیزات HPLT، GC و دستگاه جذب اتمی است. مجوز‌ها برای ارزیابی سموم و فلزات سنگین در شرف اخذند.»
یکی دیگر از طرح‌های واحد ماکو طرح برش و بسته‌بندی کاغذ است؛ اقدامات اولیه این طرح با صندوق پژوهش و فناوری سازمان مرکزی دانشگاه کلید خورده و قرار است در این طرح مواد خام کاغذ را وارد کنند و در دستگاهی بسته‌بندی و در کل واحدهای دانشگاهی توزیع شود. البته این دستگاه تازه قرار است خریداری شود.
صدرا علیپور، رئیس دانشگاه آزاد واحد ماکو درباره این طرح گفت: «سوددهی این طرح بسیار زیاد است و می‌توانیم برای تمامی واحدهای کشور کاغذ A4، A5 و A3 تهیه کنیم. از آنجا که در بازار فروش مشکلی نداریم، قصد داریم کارخانه‌ای را که به‌دلیل نداشتن بازار فروش ورشکست شده، با کمک صندوق پژوهش خریداری کنیم. جامعه هدف ما نیز واحدهای دانشگاه آزاد است. حدود یک‌سال است این طرح را پیگیری کرده‌ایم و به آخرین مراحل خود رسیده است. دکتر طهرانچی نیز در جریان این طرح قرار داشته و از آن استقبال زیادی کرده‌اند.»
یکی دیگر از طرح‌های واحد ماکو تأسیس یک مرکز تجاری با سرمایه‌گذار خارج از دانشگاه است که به تأیید سازمان مرکزی این دانشگاه رسیده و بسیاری از مراحل آن نیز انجام شده است. علیپور درباره این طرح نیز توضیح داد: «این طرح در بخش حقوقی سازمان مرکزی است تا قرارداد بسته شود. حدود 18 هزارمتر از زمین‌های خود را به سرمایه‌گذار داده‌ایم. این طرح در سه فاز مرکز تجاری، خدماتی و تفریحی انجام می‌شود و از دوسال پیش کلید خورده و الان در مرحله عقد قرار داد قرار داریم و تغیرکاربری نیز صورت گرفته است. این سرمایه‌گذاری حدود 1000میلیارد تومان است و آورده ما 18 هزار زمین است.»
راه‌اندازی یک بیمارستان خصوصی سومین اقداماتی است که توسط این واحد دانشگاهی کلید خورده است. علیپور درباره این طرح نیز توضیح داد: «با توجه به اینکه اینجا منطقه آزاد است، با حضور 10 نفر از پزشکان طرح یک بیمارستان خصوصی در واحد بررسی و تأیید شده و در شورای استان نیز مطرح و پس از دریافت تأییدیه‌های دیگر به سازمان می‌رود. در این بیمارستان می‌خواهند بحث کنسر در ماکو را دنبال کنند، یعنی همانطور که بیمارستان‌های شیراز در حوزه پیوند کبد زبان‌زدند، بیمارستان ماکو نیز قرار است در حوزه کنسر فعال شود. با توجه به اینکه در منطقه آزاد قرار داریم، امکان استفاده از فرودگاه وجود داشته و می‌توان دستگاه‌های تحریمی را وارد ایران کرد. این بیمارستان 110 تخت‌خوابه خواهد بود و قرار است به نام بیمارستان بهمن راه‌اندازی شود.»
جذب 7500 دانشجوی خارجی در واحد بین‌الملل اروند
دانشگاه آزاد واحد آبادان و خرمشهر از اول شهریور امسال ادغام شد و حالا به‌عنوان واحد بین‌الملل اروند شناخته می‌شود. در ابتدا فعالیت‌های اداری مربوط به این ادغام شامل استادان، کارکنان و دانشجویان انجام شد و در اولین گام آماده‌سازی فرایند کار برای پذیرش دانشجویان جدیدالورود انجام شد و امسال حدود 2400 دانشجوی جدیدالورود برای واحد اروند جذب شدند که این آمار به اضافه دانشجویان قبلی دو واحد خرمشهر و آبادان به حدود 7500 دانشجوی فعال در واحد اروند می‌رسد.
بخشی از فعالیت واحد اروند در حوزه بین‌الملل است. پرویز عسگری، رئیس دانشگاه آزاد واحد بین‌الملل اروند در این باره گفت: «پیگیری‌هایی را از طریق سازمان مرکزی و دانشگاه آزاد استان انجام داده تا بتوانیم هم در ابتدا در بعد داخلی از طریق واحد پیشتیبان (که واحد اهواز است، ) مکاتباتی را انجام داده تا در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری برای نیم‌سال دوم یا سال آینده دانشجو جذب کنیم. با دکتر آزادیان، رئیس مرکز سنجش، پذیرش و فارغ‌التحصیلی دانشگاه آزاد و دکتر چگینی دبیر استان رایزنی‌هایی انجام شده و آن‌ها قول داده‌اند تا جایی که در توان دارند کمک و همکاری‌ای در این حوزه دریغ نکنند.»رئیس دانشگاه آزاد واحد بین‌الملل اروند اضافه کرد: «بعد بیرونی جذب دانشجو از خارج از کشور است. همانطور که می‌دانید ما نقطه مرزی (هم در خرمشهر و هم آبادان) با کشور عراق داریم و فاصله دانشجوی عراقی تا دانشگاه ما حدود دوساعت است. اگر سازمان مرکزی و معاونت بین‌الملل دانشگاه در حل مشکلی که برای تأیید مدارک از طریق وزارت علوم عراق وجود دارد به ما کمک کنند و این مشکل حل شود، دانشجوی عراقی می‌تواند صبح در دانشگاه حضور پیدا کند و عصر به خانه خود بازگردد. البته ما امکانات خوابگاهی داریم و می‌توانیم آنان را اسکان دهیم اما با توجه به مرزی بودن ما اگر این مشکلات اولیه برطرف شود، می‌توانیم در جذب دانشجو قدم بزرگی برداریم. این موارد در بعد جذب دانشجو است و با حمایت استان و سازمان مرکزی در آینده‌ای نزدیک به نتیجه خواهند رسید.»بخش دیگری از اقدامات واحد بین‌الملل اروند، مربوط به درآمد‌های غیرشهریه‌ای است و مسئولان این دانشگاه درحال انجام فعالیت‌های برون‌سپاری‌اند. یک‌سری از امکانات و فضا‌ها در این دانشگاه وجود دارند که بلااستفاده مانده‌اند و می‌توان با جذب سرمایه‌گذار، از این فضا‌ها استفاده کرد، مثلاً ساختمان‌های نیمه‌ساز در این واحد وجود دارد که قرار است با رعایت ضوابط و مقررات دانشگاه تکمیل شوند و به کسب درآمد‌های غیرشهریه‌ای کمک کنند.
اولین مرکز تحقیقات خاک و بتن در بندر انزلی ایجاد می‌شود
منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی یکی از «مناطق آزاد هفت‌گانه» ایران است که در استان گیلان قرار دارد و دانشگاه آزاد بندرانزلی نیز در این منطقه گسترده شده است. راه‌اندازی مرکز تحقیقات خاک و بتن یکی از مهم‌ترین اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندرانزلی است که به زودی باید منتظر شنیدن خبر افتتاح آن باشیم. ایجاد یک دانشکده با عنوان ارتباطات حمل‌ونقل و لجستیک و برگزاری رویداد صدرا از دیگر اقدامات این واحد دانشگاهی است. آن‌طور که حسین صفری، سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندرانزلی گفته به‌تازگی رویداد صدرا را با همکاری منطقه آزاد و با حضور ۳۵ شرکت صنعتی و تولیدی برگزار کردیم. صنایعی مانند شرکت صنایع غذایی گوشتین، خزر منبع و هلدینگ ADP که با پنج شرکت مختلف صنعتی و تولیدی در این رویداد حضور داشتند.
برخی از دیگر اقدامات این واحد دانشگاهی در حوزه پژوهش متمرکز است. صفری در این باره گفت: «یکی دیگر از اقداماتمان در واحد بین‌المللی بندرانزلی در حوزه پژوهش این بود که یک طرح برون‌دانشگاهی با اداره بنادر و دریانوردی استان گیلان داشتیم. همچنین یک مرکز تحقیقات خاک و بتن درحال راه‌اندازی بوده و درحال گذراندن آخرین مراحل خود است. این مرکز به‌عنوان اولین مرکز تحقیقاتی در این واحد دانشگاهی محسوب خواهد شد، زیرا پیش از این هیچ مرکز تحقیقاتی با این عنوان در بندرانزلی وجود نداشته است.»
به گفته سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندرانزلی این مرکز تحقیقات تا پایان امسال راه‌اندازی خواهد شد.
صفری درخصوص اقدامات این واحد دانشگاهی در حوزه آموزشی گفت: «مجوز راه‌اندازی دانشکده ارتباطات حمل‌ونقل و لجستیک را اخذ کردیم. راه‌اندازی این دانشکده در راستای بحث مأموریت‌گرایی واحد بین‌المللی بندرانزلی است؛ با توجه به اینکه از لحاظ آمایشی در منطقه آزاد قرار گرفته‌ایم این دانشکده کاملاً در راستای مأموریت آمایشی واحد حدود یک هفته است کار خود را آغاز کرده.»
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندرانزلی اضافه کرد: «یک پروژه تحقیقاتی نیز با منطقه آزاد انزلی به‌صورت مشترک در راستای توسعه پایدار داریم که مذاکرات اولیه آن انجام شده است. این طرح مربوط به مسائل جرم و جرم‌شناسی در محدوده منطقه آزاد انزلی بوده که توسط عضو هیئت‌علمی گروه حقوق واحد بین‌المللی بندرانزلی ارائه شده است.»
