سیدمهدی طالبی، پژوهشگر حوزه بین‌الملل: قطری‌ها نقش مهمی در میانجیگری‌های منطقه دارند. این نقش تا جایی مهم تلقی می‌شود که در برهه‌ای گفته شد با تشدید تنش‌ها، دوحه در حوزه هسته‌ای هم تلاش کرده نقشی واسطه‌ای ایفا کند. با توجه به ماهیت تحرکات قطر، هرگونه سفر مقامات این کشور، به ویژه در میانه تنش‌ها، دارای ابعاد قابل‌توجهی است.
دیروز چهارشنبه (30 آبان) محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر وارد تهران شد تا با مقامات ایرانی گفت‌وگو کند. او بعد از ظهر روز گذشته به ترتیب با سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه و سپس مسعود پزشکیان، رئیس جمهور دیدار و گفت‌وگو کرد.
خبر این سفر، تنها یک روز پیش از انجام آن در روز سه‌شنبه به‌شکل رسمی اعلام شده بود؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد این سفر براساس تحولات در جریان، صورت گرفته که نیازمند برنامه‌ریزی یک سفر فوری بوده است.
درخصوص ایران، امروز دو موضوع در جریان وجود دارد که یکی بحث آتش‌بس میان رژیم‌صهیونیستی با غزه و لبنان و موضوع دیگر، احتمال صدور قطعنامه توسط شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی است.
رسانه‌ها اعلام کرده‌اند این مقام ارشد قطری به دعوت عراقچی به تهران سفر کرده است.
در دیدار وزرای خارجه دو کشور، طرفین با اشاره به لزوم پایان دادن به نسل‌کشی در غزه و توقف تجاوز‌های رژیم‌صهیونیستی علیه لبنان، گسترش رایزنی‌ها و بسیج همه ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای جلوگیری از گسترش ناامنی در منطقه را مورد تأکید قرار دادند. سیدعباس عراقچی و شیخ محمد بن عبدالرحمن گسترش همکاری‌های دو کشور را نیز بررسی کردند.
در جریان دومین دیدار نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر در تهران، رئیس‌جمهور با اشاره به توافقات و تفاهمات حاصل‌شده در سفر اخیر خود به قطر گفت: «باید به روند اجرای توافقات صورت‌گرفته در این سفر سرعت ببخشیم. ما بر روابط گسترده‌تر و عمیق‌تر با کشور دوست و همسایه قطر تأکید داریم.»
به گزارش ایسنا، پزشکیان در ادامه افزود: «جمهوری اسلامی ایران به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و به توافقات خود پایبند خواهد بود و امیدوارم توافقات فیمابین به طور کامل پیاده و اجرایی شود. »
رئیس‌جمهور همچنین بر ایده خود مبنی‌بر وحدت در جهان اسلام اشاره کرد و گفت: «تمایل قلبی ما این است که با برادران مسلمانمان ارتباطات صمیمی داشته باشیم و به جهانیان نشان دهیم کشور‌های مسلمان می‌توانند با هم و درکنار هم و با حفظ حرمت همدیگر، در صلح و آرامش زندگی و تجربیات خود را با هم تبادل کنند.» پزشکیان در پایان خواستار سفر امیر قطر به ایران شد.
وزیر امور خارجه قطر نیز در این دیدار با ابراز علاقه‌مندی کشورش برای گسترش روابط با ایران، اعلام کرد: «طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده امیدواریم در اوایل سال آینده امیر قطر به ایران سفر کند.»
او در ادامه با اشاره به اهتمام دولت کشورش برای اجرایی شدن سریع توافقات بین دو کشور، گفت: «در ماه‌های گذشته شاهد تغییراتی در هیئت‌وزیران قطر بوده‌ایم و در ترکیب جدید دولت یک منصب جدید به نام وزیر تجارت خارجی منصوب شده که یکی از اولویت‌هایش اجرایی کردن توافقات با جمهوری اسلامی ایران است.»
نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر تأکید کرد دوحه به‌دنبال گسترش روابط و ایجاد یک بنای مستحکم در مناسبات دو کشور است و امیر قطر همواره بر این موضوع تأکید دارد. او در این راستا قطر را یک هم‌پیمان قوی و مورد اعتماد برای ایران دانست. محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی با اشاره به تحولات منطقه اظهار داشت: «قطر در موضوعات منطقه‌ای همواره تلاش کرده که در تماس با ایران به تبادل دیدگاه‌ها بپردازد.»
آل‌ثانی با تمجید از نگاه رئیس‌جمهور در اتحاد جهان اسلام از حمایت کشورش از این ایده خبر داد و ابراز امیدواری کرد: «کشور بزرگ و قدرتمند ایران می‌تواند ایده وحدت جهان اسلام را اجرایی کند.»
برنامه‌ریزی فوری سفر نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر به تهران و رایزنی‌های فشرده یک روزه او، نشان می‌دهد مسائل بسیار مهمی فراتر از روابط دو کشور در جریان این دیدار‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
تعدادی از ناظران با توجه به تشدید تنش‌ها در پرونده هسته‌ای، وزیر خارجه قطر را پیام‌آور آمریکایی‌ها در این زمینه دانسته و عده‌ای دیگر نیز براساس نقش سنتی قطر و تحولات مرتبط با جنگ لبنان و غزه، این سفر را با درگیری‌های منطقه‌ای مرتبط می‌دانند.
برای بررسی ابعاد این سفر با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس و تحلیلگر مسائل منطقه گفت‌وگو کرده‌ایم. او معتقد است گفتوگوهای مقامات ارشد دو کشور می‌تواند در موضوعات مهم منطقه‌ای ازجمله موضوع آتش‌بس عادلانه و به‌طورکلی صلح و امنیت منطقه مؤثر واقع شود. در ادامه متن این گفت‌وگو را از نظر می‌گذرانید.
روز چهارشنبه (30 آبان) «محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی»، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر در جریان سفر خود به تهران، با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. موضوع این دیدار بر چه مسئله‌ای متمرکز بوده است؟ با توجه به هم‌زمانی این سفر با نشست فصلی شورای حکام، برخی آن را با مسئله هسته‌ای مرتبط دانسته‌اند.
روابط دو کشور ایران و قطر روابطی صمیمی و طولانی است. این دو کشور در تحولات منطقه و در تحولات نظام بین‌الملل در گذشته، حال و آینده نقش قابل توجهی را ایفا کرده و می‌کنند. در واقع تعمیق روابط و گفتوگوهای دوجانبه می‌تواند بر امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیر‌گذار باشد. بر این اساس باید توجه داشته باشیم که هردو کشور به عنوان حامیان بخشی از مقاومت در طول سال‌های گذشته فعالیت‌های نزدیکی را با یکدیگر داشته‌اند.
در حال حاضر هم که در بخشی‌هایی از منطقه، از جمله در غزه و لبنان، آتش‌افروزی‌های رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکایی‌ها به چشم می‌خورد، قطعاً گفتوگوهای مقامات ارشد دو کشور می‌تواند در موضوعات مهم منطقه‌ای از جمله موضوع آتش‌بس عادلانه و به طور کلی صلح و امنیت منطقه مؤثر واقع شود.
پس می‌توان گفت این دیدار با موضوع هسته‌ای مرتبط نبوده است؟
باید توجه داشته باشیم که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی معمولاً با شاخص‌هایی مورد شناسایی قرار می‌گیرند. آنچه که درباره نقش قطر در حوزه انرژی و موضوعات منطقه‌ای مرتبط با مقاومت مطرح می‌شود، قطعاً نسبت به موارد دیگر شاخص‌تر و قابل اعتمادتر است.
بر اساس آنچه اشاره کردید، نقش و پیام قطر به احتمال فراوان با موضوع غزه و آتش‌بس احتمالی در منطقه مرتبط است. با توجه به مطرح شدن آتش‌بس، سؤالاتی در این خصوص ایجاد می‌شود. در روزهای اخیر شاهد سفر «آموس هوکشتاین» فرستاده ویژه آمریکا در امور لبنان، به بیروت و دیدارش با «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان بودیم. هوکشتاین قرار است سفری به تل‌آویو نیز داشته باشد. با توجه به این تحولات، موضوع آتش‌بس در چه وضعیتی قرار دارد؟ آیا رژیم صهیونیستی پذیرفته گام‌هایی واقعی را برای آتش‌بس بردارد؟ به هرحال نتانیاهو و دولت وی در بیش از یک‌سال اخیر اراده‌ای برای آتش‌بس نداشته و اغلب کارشکنی کرده‌اند. آیا در این نوبت نتانیاهو با توجه به فشارهای مقاومت و حمله موشکی اخیر لبنانی‌ها به تل‌آویو حاضر به قبول آتش‌بس می‌شود؟
واقعیتی وجود دارد. آتش‌بس در مقطع کنونی قطعاً به معنای شکست همه جانبه رژیم صهیونیستی و آمریکا است. در شرایطی که در طول 14 ماه گذشته که ماشین جنگی رژیم در مقابل صبر، تحمل و مقاومت مردم غزه و لبنان به گل نشسته، مطرح کردن موضوع آتش‌بس به مفهوم ایجاد معبری برای فرار رژیم صهیونیستی است.
هیچ یک از افراد مؤثر در منطقه که منتسب به مقاومت هستند، موضوع آتش‌بس را فراموش نمی‌کنند و این موضوع به عنوان یک دغدغه همیشگی در طول یک‌سال گذشته برای آن‌ها مطرح بوده و به دنبال آن حرکت کرده‌اند. اما در شرایط کنونی طرح صلح آمریکا و آتش‌بس آمریکایی در منطقه به مفهوم پذیرش آتش‌بس در زیر آتش بمباران سرزمین‌های اشغالی توسط مقاومت است؛ چرا که راهبرد ناجوانمردانه و فتنه‌انگیز رژیم صهیونیستی در تحمیل راهبرد خود به نتیجه نخواهد رسید.
نگاه مقاومت به شرایط آتش‌بس مطرح شده چیست؟
مقاومت واسطه‌گری یا میانجی‌گری هرجریان، هرتفکر و هر مقامی را برای رسیدن به آتش‌بس و صلح پایدار می‌پذیرد؛ بنابراین سفر وزیر خارجه قطر نیز در این رابطه می‌تواند مؤثر باشد؛ اما آنچه که مشخص است بیان آتش‌بس در شرایط کنونی و به ویژه در چهارچوب طرح صلح آمریکایی‌ها مورد پذیرش نخواهد بود. بحث آتش‌بس و صلح به عنوان یک موضوع قطعی برای مقاومت مطرح است؛ اما نه هر آتش‌بسی که رژیم بتواند از آن در زمان فشار مقاومت، استفاده کند.
