سیدمهدی طالبی، پژوهشگر حوزه بین‌الملل: روز دوشنبه بود که روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز اعلام کرد جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا مجوز استفاده اوکراین از تسلیحات دوربرد ساخت این کشور علیه اهدافی در خاک روسیه را صادر کرده است. در همان روز، روزنامه فرانسوی لوفیگارو گزارش کرد انگلیس و فرانسه نیز بلافاصله پس از تصمیم آمریکا، چنین مجوزی را صادر کرده‌اند. با این‌حال آلمان به‌سرعت صدور مجوز مشابهی از سمت خود را تکذیب کرد. اعلام این خبر از طریق تریبون رسانه‌ای احتمالاً با هدف امکان تغییر کم‌حاشیه این تصمیم یا کاهش تبعات خود تصمیم، صورت گرفته است. با این وجود تنها یک روز بعد، در روز سه‌شنبه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به‌صورت مستقیم دستورات جدیدی درباره دکترین هسته‌ای جدید کشورش صادر کرد؛ اقدامی متفاوت با رئیس‌جمهور آمریکا، رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر انگلیس که حرکتشان را در لابه لای صفحات روزنامه پیچیدند. بر مبنای این سند که با عنوان «درباره تصویب اصول سیاست دولتی فدراسیون روسیه در زمینه بازدارندگی هسته‌ای» در پورتال رسمی حقوقی دولت روسیه منتشر شده است، حتی درصورتی‌که یک کشور غیرهسته‌ای با کمک تسلیحات «متعارف» کشوری هسته‌ای به خاک روسیه حمله کند، مسکو می‌تواند احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای علیه این کشور را مورد بررسی قرار دهد. به گزارش اسپوتنیک، طبق مفاد دکترین جدید تجاوز به فدراسیون روسیه و متحدانش توسط یک کشور غیرهسته‌ای با حمایت یک کشور هسته‌ای به عنوان یک حمله مشترک تلقی خواهد شد. به عبارتی دیگر استفاده اوکراین از موشک‌های آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی برای حمله به خاک روسیه به معنای حمله مشترک این کشورهاست و آن‌ها نمی‌توانند از تبعات این اقدام شانه خالی کنند. مسکو در سند جدید خود حملات پهپادی را نیز به دایره هشدار‌ها افزوده است. بر این اساس در صورت تهدید حیاتی برای حاکمیت که طی آن از هواپیما‌های بدون سرنشین، موشک‌های کروز و سایر پرتابه‌های هوایی به شکل گسترده برای حمله به خاک روسیه استفاده شود، امکان بهره‌گیری مسکو از تسلیحات هسته‌ای ایجاد می‌شود.
اهمیت موضوع
صدور مجوز استفاده از سلاح‌های دوربرد آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی علیه اهدافی در داخل خاک روسیه، موضوع ساده‌ای نیست. این مسئله می‌تواند منجر به آسیب جدی به دارایی‌های پدافند ارضی و جوّی روسیه شده و ورود به عمق این کشور را تسهیل کند. موشک‌های بالستیک تاکتیکی و کروز نقطه‌زن تحویلی به اوکراین می‌توانند مراکز فرماندهی، نقاط تجمع نظامیان، ذخایر سلاح و مهمات، تسلیحات خاص مانند محل پارک جنگنده‌ها و طیف وسیعی از اهداف را مورد حمله قرار دهند. این سلاح‌ها همچنین می‌توانند علیه رادار‌ها و لانچر‌های موشکی سامانه‌های پدافند هوایی به کارگرفته شوند. در این صورت و با از بین رفتن موانع ورود نیرو‌های زمینی و تجهیزات هوایی، فضای سرزمینی روسیه برای تاخت‌وتاز قوای دشمن گشوده می‌شود.
معنای سرعت عمل
روسیه تنها یک روز پس از صدور مجوز توسط آمریکا و دو کشور انگلیس و فرانسه، دکترین هسته‌ای خود را به‌روزرسانی کرد. این سرعت عمل نشان‌دهنده آمادگی و اراده مسکو برای مقابله با تنش‌آفرینی‌های غرب است. همچنین درحالی‌که غرب به شکل رسانه‌ای تصمیم خود را اعلام کرد، روس‌ها به شکل علنی و رسمی آن را منتشر کردند. جدیت روس‌ها در این زمینه حکایت از اراده و آمادگی بالای آن‌ها برای مقابله با دور جدید تنش‌آفرینی‌های غرب دارد.
تبعات نقض حریم سرزمینی یک قدرت هسته‌ای
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روز سه‌شنبه در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در برزیل، درباره تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرد «این تصمیمی کاملاً خوب بود.» به گزارش خبرگزاری فرانسه، مکرون در جریان مصاحبه‌ای اعلام کرد «درک می‌کنم که این تصمیم ناشی از تغییر خطرناکی بود که نباید آن را دست‌کم گرفت؛ یعنی همراهی نیرو‌های کره‌شمالی با روسیه و ورود آن‌ها به جایی که خاک اروپاست.»
به گزارش ایرنا، رئیس‌جمهور فرانسه مدعی شد روسیه تنها قدرتی است که با بسیج کردن نیرو‌های کره‌شمالی این مناقشه را تشدید می‌کند. رئیس‌جمهور فرانسه در ادامه درباره ورود کره‌شمالی به درگیری‌های شرق اروپا گفت: «این واقعاً تغییری ناگهانی در جنگ بود که منجر به اتخاذ این تصمیم از سوی آمریکا شد.» مکرون ورود کره‌شمالی به جنگ در اروپا را دلیل تصمیم هم‌زمان سه قدرت غربی برای صدور مجوز استفاده از تسلیحات پیشرفته ساخت این کشور‌ها برای حمله به خاک روسیه عنوان کرده است. این درحالی است که ورود این نیرو‌ها به جنگ دارای ویژگی‌های خاصی است. نخست آنکه این تصمیم زمانی اتخاذ شد که نیرو‌های اوکراین چند ماه قبل با عبور از خطوط قرمز موجود در رابطه با قدرت‌های هسته‌ای با ورود به خاک اصلی روسیه و تصرف بخشی‌هایی از استان کورسک این کشور، تنش‌آفرینی جدیدی را آغاز کردند. از سوی دیگر، نیرو‌های نظامی کره‌شمالی که به جنگ وارد شده‌اند، در خاک اوکراین حضور نداشته و در داخل استان کورسک که بخشی از خاک روسیه است، با نظامیان اوکراینی درگیر شده‌اند.
راهکار‌های روسیه فراتر از دکترین هسته‌ای
روسیه ورای تصمیماتش برای دکترین هسته‌ای جدید، راهکار‌های مختلفی برای پاسخ به این وضعیت دارد که در ادامه آمده‌اند:
1. افزایش تسلیح متحدان
یکی از راه‌های مؤثر پیش روی روسیه، افزایش میزان تسلیح متحدان روسیه به لحاظ کمّی و کیفی است. روس‌ها پیش از این با استقرار سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در بلاروس چنین اقداماتی را انجام داده‌اند. روس‌ها در قبال کره‌شمالی نیز از این وضعیت پیروی کرده و درحال انتقال تجربیات خود در زمینه‌های هسته‌ای و موشکی به این کشورند. اگر روسیه تصمیم بگیرد سلاح‌های غیراستراتژیک خود را هم در اختیار متحدان و کشور‌های مخالف غرب قرار دهد، با ایجاد تغییر در موازنه قوا می‌تواند ضربه‌ای اساسی به این مجموعه وارد آورد.
2. استفاده غیرمستقیم از سلاح‌های روسی علیه غرب
تحویل سلاح‌های روسیه به دشمنان غرب که درحال درگیری مستقیم با این مجموعه‌اند یکی دیگر از روش‌های مؤثر مدنظر مسکو است. اگر روس‌ها تصمیم بگیرند کشوری مانند یمن را به تسلیحات ضد هوایی، ضد کشتی و تهاجمی مجهز کنند این کشور که درحال نبرد مستقیم با آمریکا و انگلیس است، می‌تواند ضربات دردناک‌تری به این کشور‌ها وارد آورد. در این صورت ناوگان دریایی کشور‌های غربی مجبور به عقب‌نشینی از مناطق وسیعی در دریای سرخ و اقیانوس هند می‌شوند.
نکات
درباره تحولات جدید روی‌داده میان روسیه و غرب نکاتی وجود دارد که در ادامه آمده‌اند.
1. درباره آغاز دور جدیدی از سیاست‌های غرب برای یورش به دشمنان نباید تردیدی داشت. این سیاست مختص اروپا یا یکی از دو حزب آمریکا نیست، بلکه به‌صورت هماهنگ درحال اجراست. آن‌ها تاکنون روسیه و محور مقاومت را درگیر جنگ کرده و تلاش‌هایی برای افزایش التهاب در شرق آسیا علیه چین داشته‌اند.
تهران در هماهنگی با دیگر کشور‌هایی که در مرکز هدف‌گیری سیاست یورشگرانه غربند باید آمادگی‌های خود را افزایش دهد.
اقدامات مختلف و متناقضی که توسط غرب و توسط دولت‌های مختلف عضو آن پیگیری می‌شوند، فریب‌آمیز و برای ایجاد اختلال ادراکی و خرید زمان صورت می‌گیرند؛ نشان دادن در باغ سبز توسط اروپا و سپس عقب‌نشینی از این اقدام و فعال شدن در زمینه اسنپ‌بک، حکایت از این رویه دارد.
2. غرب درحال نبرد با قدرت‌های شرقی از طریق سکو‌های خود است. این مجموعه با روسیه از طریق اوکراین و با محور مقاومت از طریق رژیم‌صهیونیستی می‌جنگند. هدف غرب از این شیوه نبرد فرسایش دشمنان به شکل مستقیم و در شرایطی است که توان اصلی غرب بیرون درگیری‌ها سالم باقی مانده است. غرب درصدد بهره‌گیری از این توان بیرون مانده از درگیری‌ها، در زمان فرسایش جدی دشمنانش است تا به‌عنوان نیروی سوم برای فیصله‌بخشی وارد ماجرا شود. به نظر می‌رسد راهکار نافرجام گذاشتن این نقشه، تشدید ضربات به سکو‌های غربی و ایجاد تلفات و آسیب مستقیم به دارایی‌های این مجموعه است.
هشدار
ادامه این مسیر توسط غرب به افزایش شدید همگرایی میان مخالفان این مجموعه منجر می‌شود. پیوستن کره‌شمالی به درگیری‌ها در کورسک یکی از این نمونه‌هاست. اگر در جلسه شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، کشور‌های غربی تصمیمی بگیرند که تهاجم و تلاشی برای قتل عام مردم ایران تفسیر شود، اروپا باید در جداره قاره سبز با نیرو‌های وابسته به محور مقاومت درگیر شده و در غرب آسیا تسلیحات روسیه را در حال فرود روی متحدان و دارایی‌هایش مشاهده کند.
محور مقاومت تنها در اضلاع غیرایرانی خود دارای صد‌ها هزار نیروی مسلح است، حتی با وجود درگیری‌های کنونی در غرب آسیا، به دلیل ماهیت جنگ، بسیاری از آن‌ها وارد تنش‌ها نشده‌اند و می‌توانند به‌سرعت به مناطق درگیری اعزام شوند.
حضور مستقیم زمینی این نیرو‌ها به همراه تسلیحات پهپادی‌شان، نفس اروپا را خواهد برید. بعید است درصورت درگیری اروپا با گروه‌های مقاومتی در خاک اوکراین، دارایی‌های این قاره در غرب آسیا از گزند حملات چندگانه در امان بمانند.
یکی از تبعات جدی و فوری این مسئله، کشیده شدن آتش به سمت قبرس است که پیش از این هشدار‌های آن از سوی مقاومت لبنان اعلام شده بود. رسیدن آتش به قبرس و حملات علیه خطوط کشتیرانی غرب در دریای مدیترانه، واکنشی متعادل و متقابل به اسنپ‌بک خواهد بود.
استفاده از اسنپ‌بک همچنین می‌تواند به تغییر دکترین هسته‌ای توسط یمن بینجامد؛ کشوری که با سرعتی خارق‌العاده دست به ساخت انواع سلاح‌های پیشرفته از جمله حامل‌های بالستیک و کروز هسته‌ای زده است؛ قاعدتاً کشوری که توانمندی موشکی را به‌سرعت فراگرفته باشد، می‌تواند به‌سرعت فناوری هسته‌ای خود را نیز توسعه دهد.
نصب و استقرار کلاهک‌های نامتعارف از جمله آغشته به مواد هسته‌ای روی سلاح‌های دوربرد یمنی می‌تواند معنای متفاوتی به توازن قوای جهانی بدهد؛ به ویژه در زمانی که این کشور انحصار کنترل و نظارت بر دریا‌ها را در منطقه از دستان غرب خارج کرده است.
