انتشار خبر آکسیوس همزمان با بازدید گروسی از نطنز و فردو، نشان می‌داد صهیونیست‌ها به دنبال سایه انداختن بر رفتار شورای حکام و گزارش آژانس در مورد ایران هستند. این اقدام درکنار پیام‌های تهدید‌آمیز گروسی در مورد نظارت آژانس از برنامه هسته‌ای ایران قرار می‌گیرد که البته ایران نیز اعلام کرده هر اقدام تهدید‌آمیزی را پاسخ می‌دهد و به نظر می‌رسد یکی از آن اقدامات، کاهش تعهدات برجامی ایران خواهد بود. برای بررسی پاسخ ایران مقابل اقدام شورای حکام علیه ایران با مهدی خانعلی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
گروسی با پیام تند اروپا آمد و با واکنش قاطع ایران برگشت
پیام سفر گروسی به ایران ابلاغ این مسئله بود که آژانس می‌خواهد گزارشی علیه ایران صادر کند. مهدی خانعلی‌زاده درخصوص این موضوع گفت: «آژانس به صورت فصلی نشست دارد و در مورد موضوعات مختلف تصمیم می‌گیرد و فکر می‌کند و معمولاً در مورد پرونده‌های ویژه بحث میشود. دبیر کل در هرنشست موظف شده گزارشی را به شورای حکام یا همان تروئیکای اروپایی بدهد. چون در روز‌های آینده این نشست برگزار میشود، گروسی به ایران آمده بود که نسبت به اتفاقی که قرار است در نشست بیفتد، به ایران اطلاع دهد و حتی ایران را تحت فشار بگذارد. یعنی پیام حضور گروسی در کشورمان، ابلاغ این مسئله بود که می‌خواهند علیه شما قطعنامه صادر کنند و یک تهدید ضمنی علیه ایران باشد و آغاز تنش مجدد در مورد برنامه هسته‌ای ایران است که امتیاز بگیرند، اما ورودی که گروسی داشت با تشکیل دولت جدید در ایران همزمانی دارد. لزوماً حضور او ربطی به روی کار آمدن دولت جدید ندارد؛ حتی اگر دولت شهید رئیسی ادامه پیدا می‌کرد، گروسی به تهران سفر می‌کرد. درواقع بیشتر از اینکه این سفر مرتبط به دولت جدید ایران باشد، مرتبط با رویکرد جدید اروپا و دولت جدید آمریکاست. گروسی آمده بود واکنش تندی به ایران نشان دهد که با پاسخ جدی ایران هم روبه‌رو شد. یعنی آمده بود ابلاغ پیام تند به ایران کند و الان با ابلاغ پیام تند ایران به آژانس و تروئیکای اروپایی برمی‌گردد.»
حضور گروسی در فردو و نطنز برای نمایش دستاورد‌های ایران بود
خانعلی‌زاده به تهدید آژانس علیه ایران اشاره کرد و گفت: «گروسی پیش‌نویس قطعنامه شورای حکام را به ایران آورده بود که بگوید اگر اتفاق ویژه‌ای در زمینه دسترسی‌ها، تعهدات برجام اتفاق نیفتد، این قطعنامه علیه شما صادر میشود، به همین خاطر نیز تنش‌ها در فضای داخلی تند بود، حتی در نشست خبری هم واکنش تند طرفین را دیدیم و بازدیدی هم که گروسی از دو سایت فردو و نظنز داشت، برای نمایش دستاورد‌های ایران بود که الان ظرفیتش موجود است، اما به خاطر حسن‌نیت ایران و تلاش برای همکاری با آژانس همچنان فعال نشده است. یعنی به صورت بالقوه وجود دارد و بالفعل نشده است. اگر طرف اروپایی اقدام به صدور قطعنامه علیه ایران کند، آن ظرفیت‌های بالقوه هم فعال میشود.»
واکنش احتمالی ایرانبه صفر رساندن تعهدات برجامی
مهدی خانعلی‌زاده درخصوص اینکه واکنش ایران به اقدام تروئیکا چه خواهد بود نیز گفت: «ایران طبق ان‌پی‌تی یک سری تعهدات و یک‌سری امتیاز‌ها داده است. بعد از مذاکرات هسته‌ای به خاطر برجام و قبل‌تر از آن به خاطر همراهی و همکاری و نشان دادن نیت خیر ایران، اقدامات داوطلبانه توسط ایران انجام شده است. مثلاً غنی‌سازی تا 99 درصد طبق ان‌پی‌تی در ایران امکان‌پذیر است و جزء حقوق کشور‌های عضو است. ایران چنین کاری را انجام نداده بود. در مقطعی اقدام داوطلبانه و برای نمایش حسن‌نیت انجام داده و در برخی مقاطع هم در چهارچوب تعهد سیاسی که صورت گرفته بود، این اقدام را انجام داد. واکنش ایران احتمالاً این خواهد بود که تعهدات برجامی را تقریباً به صفر می‌رساند؛ یعنی هرچه بند در مورد صنعت هسته‌ای ایران، در مذاکرات سیاسی زده شده بوده برداشته میشود و دیگر اینکه ایران از تمام ظرفیت حقوقی که در ان‌پی‌تی وجود دارد، بهره‌مند میشود و محدودیتی برای افزایش غنی‌سازی وجود ندارد و همین‌طور نیازی به دسترسی دادن به بازرسان آژانس، ذیل تعهدات برجامی ندارد. ایران عضو عادی ان‌پی‌تی است و به عنوان عضو عادی ان‌پی‌تی رفتار می‌کند. اگر نیاز بود آژانس بازرسی کند باید درخواست بدهد، درخواست مورد تائید قرار می‌گیرد و بعد بازرسان اجازه حضور پیدا می‌کنند؛ چیزی که در تعهدات حسن‌نیتی ایران به این شکل بود که هرجا بازرسان آژانس می‌خواستند می‌آمدند و نیازی به اعلام از قبل نبود. چنین فرایندی متصور است و رئیس سازمان انرژی اتمی هم صراحتاً اعلام کرده که اگر در همان روز مطمئن شویم فرایند تصویب قطعنامه علیه ایران جدی است، همان موقع هم ظرفیت‌های غنی‌سازی و توسعه هسته‌ای را فعال می‌کنیم و همان زمان هم امکان بازرسی‌های آژانس را محدود می‌کنیم. یکی از دسترسی‌های فرا‌پروتکلی آژانس را می‌بندیم. یکی از مسائل دوربین‌هاست، دوربین‌هایی که در جریان پسا‌برجام در تأسیسات هسته‌ای ایران نصب شده بودند، یک دوره‌ای آنلاین بودند و به صورت زنده تصویر می‌دادند. از اسفند 99 به خاطر تخطی که آژانس از تعهدات خود داشت، تصویربرداری‌ها آفلاین شدند؛ تصاویر را ضبط می‌کردند و امکان دسترسی بازرسان آژانس به فیلم‌ها وجود داشت. شاید یکی از واکنش‌هایی که ایران می‌تواند انجام دهد و گزینه‌ای که روی میز است، خارج کردن کامل دسترسی دوربین‌هایی است که می‌تواند به آژانس امکان بازرسی صدرصدی دهد.»
تهدیدهای رسانه‌ای، سیاسی و فنی آژانس قطعات پازل برای تحت فشار قرار دادن ایران
خانعلی‌زاده به این موضوع اشاره کرد که اقدام گروسی در قالب یک پازل تهدید علیه ایران صورت گرفته و گفت: «گروسی صریحاً در نشست خبری گفت من نمی‌توانم کاری درباره واکنش نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران انجام دهم، تنها توصیه می‌کنم چنین اتفاقی نیفتد. یعنی یک تهدید ضمنی انجام داد و مشخص شد سفری که گروسی به تهران داشته، قرار بود یک پیوست تهدید هم داشته باشد که توسط آکسیوس و رسانه‌های آمریکایی، مطرح شده است؛ چراکه خبر از اساس دروغ بوده، بلکه زمینه‌سازی برای مشروعیت‌بخشی به این ماجرا بوده است. گروسی سیاست‌مدار پیچیده‌ای نیست و صرفا میشود گفت در فرایند‌های رسانه‌ای غرض و منظور خود را می‌رساند؛ باید منتظر ماند در نشست خبری که در وین انجام می‌دهد، مشخص کنیم چه می‌گوید اما خیلی صریح گفت که شرایط به سمت تنش می‌رود. با ادبیات تهدید‌آمیز صحبت کرد که اگر ایران پای کار خواسته‌های ما نیاید، امکان هرگونه درگیری و تنش و حتی به صورت ضمنی هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران هم وجود دارد. به‌نظر می‌رسد همه این رفتار‌ها قطعات یک پازل هستند؛ که رسانه‌ای، سیاسی و در ظاهر فنی هم از سوی آژانس صورت گرفته است.»
