ندا اظهری، مترجم: عصر دانشگاه، دوره طلایی برای افراد است تا بتوانند اطلاعات موردنیاز خود را جمع‌آوری و مرحله بحرانی رشد را در زندگی سپری کنند. مشارکت یادگیری به عنوان یک شاخص اساسی برای کیفیت یادگیری دانشجویان، رضایت تحصیلی، عملکرد تحصیلی و تکمیل تحصیلی دانشجویان ارتباط زیادی داشته و این امر، تأثیر مثبتی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان و توسعه بلندمدت آینده آن‌ها دارد. این مؤلفه هم همانند ادامه تحصیلات عالی، ثبات مدل‌های یادگیری، بهبود چشم‌انداز شغلی، خودآگاهی مثبت و رفاه و علائم افسردگی کمتر، دارای اهمیت بالایی در تحصیلات دانشگاهی است. مشارکت یادگیری به حالت مثبت، متمرکز و کاملاً جذب‌شده دانشجویان در طول فرایند یادگیری اشاره دارد. این موضوع شامل راهبرد‌های شناختی است که دانشجویان در فعالیت‌های یادگیری به کار می‌گیرند. دانشجویانی که سطح بالایی از مشارکت یادگیری دارند، اشتیاق زیادی به یادگیری داشته و می‌توانند بر فرایند یادگیری تمرکز کنند. از این رو، در چهارچوب جامعه اطلاعاتی که به‌سرعت در حال تغییر است، چگونگی حفظ و بهبود مشارکت یادگیری دانشجویان به یک عامل اساسی تبدیل شده است که نیاز به توجه فوری در تحقیقات فعلی دارد. 

در مقاله‌ای که «نیچر» درباره تأثیر محیط کتابخانه‌ای روی تعاملات دانشجویی و مشارکت یادگیری دانشجویان منتشر کرده، به این اشاره شده که در یک دهه گذشته، مشارکت در فرایند یادگیری، توجه بالایی را از سوی محققان به خود جلب کرده است. این مشارکت عامل مهمی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان، مشارکت یادگیری در توسعه بلندمدت آینده و خلاقیت اجتماعی دانشجویان نقش بالایی خواهد داشت. مطالعات نشان می‌دهد سطح کلی مشارکت در یادگیری دانشجویان پایین است که همین امر کیفیت آموزشی را به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این میان اما تأثیر فضای کتابخانه دانشگاهی بر تعامل یادگیری دانشجویان به‌طورکلی بررسی نشده است. داده‌های موجود، عوامل مؤثر بر مشارکت یادگیری دانشجویان را از دیدگاه‌های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و اثربخشی عوامل فیزیولوژیکی فردی، پایداری یادگیری و عوامل محیطی را در فرایند مشارکت یادگیری پیدا کرده است. 

   افزایش تعامل دانشجویان و بالا رفتن امنیت روانی 

کتابخانه‌ها به دانشجویان این فرصت را می‌دهند که در فضایی خارج از کلاس درس، وقت بگذرانند و با یکدیگر دیدار کرده و گفت‌وگو‌های غیررسمی داشته باشند. چنین فضا‌هایی در دل دانشگاه افزایش یادگیری کاربران و تشویق یادگیری اجتماعی را به دنبال دارد. در این فضا می‌توان دانشجویان را حتی به گفت‌وگو‌های آزاد و یادگیری مشارکتی تشویق کرد و ارتباط بین دانشجویان خارج از کلاس را نیز ارتقا داد. علاوه بر این، کتابخانه‌ها همچنین فضا‌های یادگیری گروهی و نیز فضا‌های اشتراک‌گذاری یادگیری را فراهم می‌کنند که از ویژگی‌های اصلی برنامه‌ریزی کتابخانه‌ای محسوب می‌شود. در این میان یکی از محققان، نظریه ساخت‌گرایی را پیشنهاد می‌کند به این معنی که کتابخانه می‌تواند مکانی برای همزیستی با دیگران در محیط آموزشی، فرهنگی باشد. اول اینکه کتابخانه‌ها فضایی را برای غنی‌سازی نیاز‌های یادگیری اجتماعی دانشجویان فراهم می‌کنند. پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند دانشجویان می‌توانند در فضایی که در آن به یادگیری اجتماعی ترغیب شده‌اند به طور فعال‌تری در یادگیری شرکت کنند. دوم اینکه افزایش تعامل دانشجویان به ارتقای امنیت روانی دانشجویان کمک می‌کند. دانشجویان می‌توانند ذهنیت رشد خوبی را در یک محیط اجتماعی پیچیده حفظ کنند تا از تعامل یادگیری بهتر اطمینان حاصل کنند. درواقع، محیط کتابخانه‌های دانشگاهی به‌تنهایی بر تعامل یادگیری دانشجویان اثر نمی‌گذارد. موارد مؤثر بر مشارکت یادگیری دانشجویان تحت‌تأثیر عوامل چندبعدی است. تعامل دانشجویان ممکن است متغیر واسطه بین فضای کتابخانه و مشارکت یادگیری دانشجویان دانشگاهی باشد. اولویت‌های دانشگاه شامل ایجاد یک فضای کتابخانه‌ای جذاب است که مکانی را برای یادگیری دانشجویان فراهم کرده و آن‌ها را به اجتماعی شدن ترغیب می‌کند و به افزایش تعامل یادگیری کمک می‌کند. 

   دانشجویان رشته علوم مشارکت یادگیری بالاتری دارند

آمار‌های به‌دست‌آمده از متغیر‌ها نشان می‌دهد هنگام ارزیابی مشارکت یادگیری فردی میانگین کل نمره مشارکت یادگیری در دانشجویان رشته علوم و هنر‌های آزاد 14.794 بوده است. به طور خاص، دانشجویان رشته هنر‌های آزاد میانگین کل نمره 14.649 را دریافت کردند درحالی‌که دانشجویان رشته علوم دارای میانگین نمره 14.833 بودند. تمام متغیر‌ها حکایت از آن دارد که رشته‌های علوم میانگین نمرات بالاتری در مقایسه با دانشجویان رشته‌های هنرای آزاد نشان دادند. باوجوداین از منظر فضای کتابخانه‌ای میانگین نمره کلی کتابخانه‌ها برای درک این فضا 18.136 بوده است. در این بین، دانشجویان هنر‌های آزاد، میانگین نمره کلی 18.812 و دانشجویان علوم نیز میانگین نمره 17.961 را از آن خود کرده‌اند. تمام متغیر‌ها حاکی است دانشجویان هنر‌های آزاد در این زمینه نمرات بالاتری نسبت به دانشجویان علوم را به خود اختصاص داده‌اند. از نظر تعاملات دانشجویی، میانگین ارزش تعامل دانشجویی بالاتر از 3 و میانگین نمره کل برای تعاملات دانشجویی 12.742 در نظر گرفته شد. در این میان، نمره دانشجویان رشته هنر‌های آزاد نسبت به دانشجویان علوم کمی بالاتر است. در میان متغیر‌های بررسی‌شده دانشجویان سال‌اولی و تازه‌وارد در رشته هنر‌های آزاد و دانشجویان سال دوم رشته علوم، بیشترین تعاملات دانشجویی را بین سایر رشته‌های دانشگاهی به خود اختصاص دادند. تأثیر مستقیم و غیرمستقیم فضا‌های کتابخانه‌ای بر مشارکت یادگیری دانشجویان بسیار قابل‌توجه بوده است که در این میان نشان‌دهنده برخی متغیر‌های میانجی است. مشارکت یادگیری دانشجویان هنر‌های آزاد به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر فضای کتابخانه‌ای قرار گرفته و تعاملات دانشجویان با مقادیر تأثیر کل به ترتیب 329.215 بوده است. تأثیر مستقیم فضا‌های کتابخانه‌ای بر مشارکت یادگیری دانشجویان هنر‌های آزاد معنادار بوده و مقدار تأثیر آن 0.306 بوده است. در مقابل، تأثیر غیرمستقیم آن محدود است که نشان‌دهنده عدم تأثیر واسطه‌ای است. در عین حال، فضای کتابخانه‌ای تأثیر قابل‌توجهی بر تعاملات دانشجویی دانشجویان هنر‌های آزاد نداشته است به این معنی که فضای کتابخانه تأثیر مستقیم و مستقلی را بر تعامل یادگیری دانشجویان آزاد دارد. تأثیر مثبت مشارکت یادگیری دانشجویان هنر‌های آزاد باید با بهبود محیط کتابخانه‌ای حاصل شود که با تعامل دانشجویان و عوامل دیگر تداخلی نخواهد داشت. 

تعامل یادگیری رشته‌های علوم به‌طور مثبت تحت‌تأثیر فضا‌های کتابخانه‌ای و تعامل دانشجویان قرار گرفته است به‌طوری‌که مقادیر تأثیر کل آن به ترتیب 0.315 و 0.339 بوده است. تأثیر مستقیم و غیرمستقیم فضای کتابخانه‌ای بر مشارکت یادگیری دانشجویان معنادار است که بیانگر تأثیر واسطه‌ای جزئی در این فرایند بوده و ارزش تأثیر واسطه‌ای تعامل دانشجویان 0.87 بوده است. در عین حال فضای کتابخانه‌ای نیز به‌طور قابل‌توجهی بر تعامل دانشجویان تأثیر گذاشته و ارزش تأثیر آن 0.255 بوده که نشان می‌دهد رشته‌های علوم با بهبود تعاملات بین دانشجویان، باید به تأثیر مثبت این فضا بر تعامل یادگیری پی ببرند. 

   رشد اکوسیستم‌های اجتماعی در دانشگاه و بهبود مشارکت‌های دانشجویی

نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که در تعامل یادگیری دانشجویان چینی تفاوت‌هایی وجود دارد. مشارکت یادگیری دانشجویان رشته هنر‌های آزاد (علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم زیستی) در مقایسه با دانشجویان علوم کمتر است. بنابراین لازم است به تعامل یادگیری دانشجویان هنر‌های آزاد توجه ویژه‌ای شود. مطالعات حکایت از آن دارد فضای کتابخانه‌ای به‌طور قابل‌توجهی بر تعامل یادگیری دانشجویان و تعامل دانشجویان به عنوان متغیر میانجی فضای کتابخانه‌ای تأثیر می‌گذارد. مهم‌تر از آن، این است که محققان تغییراتی را در چگونگی تأثیر چنین فضا‌هایی بر تعامل یادگیری دانشجویان از تخصص‌های مختلف مشاهده کرده‌اند. تأثیر مستقیم فضای کتابخانه‌ای بر تعامل یادگیری رشته‌های هنر‌های آزاد قوی‌تر است درحالی‌که تأثیر فضای کتابخانه‌ای بر تعامل یادگیری دانشجویان علوم به‌شدت با تعامل دانشجویان مرتبط بوده است. ماحصل این مقاله ارائه پیشنهادهای تازه‌ای برای ساخت، بهبود و احیای فضا‌های کتابخانه‌ای حاضر است. اکوسیستم اجتماعی برای دانشجویان مانند فضای کتابخانه‌ای، تعامل دانشجویان و تعامل یادگیری بر یکدیگر تأثیر می‌گذارد. برای بهبود تعامل یادگیری دانشجویان با رشته‌های مختلف توصیه‌ها و روش‌های خاصی باید براساس ویژگی‌های دانشجویان رشته‌های علوم و هنر‌های آزاد ارائه شود. مقامات تصمیم‌گیرنده در دانشگاه باید به تعامل دانشجویانی توجه داشته باشند که بر دانشجویان علوم تأثیر گذاشته و فضا‌های کتابخانه‌ای را بهبود می‌بخشند. درواقع، می‌توان فرصت‌ها و حجم بالای تعاملات دانشجویان را برای افزایش تعامل یادگیری رشته‌های علوم افزایش داد. در عین حال، دانشگاه‌ها باید به محیط کتابخانه‌ای توجه بیشتری داشته باشند که به‌طور مستقیم بر تعامل یادگیری رشته‌های هنر‌های آزاد تأثیر می‌گذارد. به عبارتی برای بهبود تعامل یادگیری دانشجویان لازم است عوامل متعددی ازجمله فضا‌های کتابخانه‌ای، تعاملات دانشجویان، کیفیت و روش تدریس و سلامت جسمی و روانی دانشجویان در نظر گرفته شود. با فراهم کردن فضای یادگیری جامع و حمایتی برای دانشجویان می‌توان به آن‌ها کمک کرد تا به نتایج یادگیری بهتری دست یافته و رشد شخصی و حرفه‌ای خود را ارتقا دهند. بنابراین یافته‌های این تحقیق پیامد‌های عملی قابل‌توجهی برای شیوه‌های تدریس در آموزش عالی را به دنبال دارد.