سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: شاید شنیده باشید که برخی از معروف‌ترین افراد در حوزه فناوری مثل بیل گیتس یا لری الیسون و استیو جابز، به روش تجربی و عملی از نردبان موفقیت بالا رفته و به اوج رسیده‌اند. درواقع مهارت‌های آن‌ها تفاوت ایجاد کرد، نه مدرک. اما آیا این به آن معناست که باید از تلاش برای گرفتن مدرک دست برداریم؟ سال‌هاست بسیاری از شرکت‌ها، صنایع و مؤسسات بزرگ از نبود نیروهای کاربلد و توانمند گلایه‌مندند و می‌گویند دانشگاه‌ها نتوانسته‌اند نیروی متخصص تربیت کنند و فقط به ارائه یک‌سری دروس تئوری بسنده کرده و دانشجویانی فارغ‌التحصیل می‌کنند که تنها با یک مدرک دانشگاهی و بدون تبحر وارد بازار کار می‌شوند و توقع دارند با همان یک مدرک بتوانند به اصطلاح پشت‌میزنشین شوند. از سوی دیگر سال‌هاست دانشجویان مختلف دغدغههای مربوط به عدم وجود شغل متناسب با رشته تحصیلی و ناکارآمدی دروس دانشگاهی را مطرح می‌کنند و به نظر می‌رسد نبود یک پل ارتباطی میان صنعت و دانشگاه موجب بروز مسائل مختلفی شده که می‌توان با ایجاد تفاهم و همراهی بهتر آن‌ها را مرتفع کرد. پلی که دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد کرده است. «رویداد صدرا» همان پلی است که دانشگاه برای ارتباط با صنایع ایجاد کرده است. رویدادی که مخفف «صنعت، دانشگاه، راه اشتغال» است و دانشجویان و صاحبان شرکت‌ها و صنایع را در یک نمایشگاه رودرروی همدیگر قرار می‌دهد. این رویداد از دی‌ماه 1401 با هدف معرفی دانشجویان به صنعت و بازار کار، به واحدهای دانشگاهی ابلاغ شد و حالا تمام واحدهای دانشگاه آزاد هر سال بخشی از انرژی خود را صرف برگزاری آن می‌کنند.
واحد مستقل نجف‌آباد را می‌توان آغازگر این طرح در دانشگاه آزاد دانست. ایده رویداد صنعت، دانشگاه، راه اشتغال (صدرا) در سال ۱۳۹۷ در این واحد دانشگاهی و با هدف توجه ویژه به تقویت مهارت‌آموزی دانشجویان شکل گرفت. دوره دوم و سوم رویداد صدرا به ترتیب در اسفند ماه ۱۴۰۱ و آبان ماه ۱۴۰۲ و دوره چهارم رویداد نیز در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ و به صورت موضوعی ویژه رشته‌های شغلی مرتبط با علوم انسانی، حقوق و هنر، معماری و شهرسازی برگزار شد. بنابراین تاکنون چهار رویداد در این دانشگاه برگزار شده است. دیروز 15 آبان هم پنجمین رویداد آن در سالن شهید حججی آغاز به کار کرد و تا امروز (چهارشنبه 16 آبان) نیز ادامه دارد.
صدور بین 1800 تا 2 هزار نفر معرفی‌نامه به صنعت در هر رویداد
فرید نعیمی، رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «در ادامه صدراهای قبلی که در سال‌های گذشته برگزار شده، امسال به صدرای پنجم با مخفف صدرا5 رسیدیم تا اهمیت مهارت‌آموزی برای دانشجویان را تببین کنیم.»
او با بیان این که صدرا مخفف صنعت، دانشگاه، راه اشتغال است اضافه کرد: «در حاشیه شورای دانشگاه سال گذشته که در نجف‌آباد برگزار شد این طرح سراسری و در قالب بخشنامه به کل کشور ابلاغ شد و ما نیز در راستای اجرای آن دستورالعمل، معمولا هر سال دومرتبه رویداد صدرا را برگزار می‌کنیم. در این رویداد صنایعی که به دنبال کشف نیروهای جوانی هستند که می‌توانند بخشی از نظام مسائل آن‌ها را حل کنند، حضور پیدا می‌کنند. رویداد صدرا5 با حضور 100 شرکت و هزار فرصت شغلی در حال برگزاری است که این شرکت‌ها در قالب یک نمایشگاه با دانشجویان مصاحبه به صورت رودررو آشنا شدند.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد گفت: «آن دسته از دانشجویانی که مهارت دارند در این شرکت‌ها جذب می‌شوند و دانشجویانی که در این نمایشگاه شرکت می‌کنند عملا خود را برای صدراهای بعدی آماده می‌کنند تا بتوانند برای خود یک فرصت شغلی ایجاد کنند. اصولا صدرا یک حلقه واسطه است برای دانشجویی که اعتماد به نفس لازم برای اینکه بتوانند خود را به صنعت معرفی کنند، ندارند. از سوی دیگر این نمایشگاه به صنعت که توانایی پیدا کردن نیروی کارآمد ندارد، کمک می‌کند.»
او با تأکید بر اینکه صدرا یک پل و حلقه واسطی بین این دو زیست‌بوم است و دانشگاه این نقش را برای خود ایفا می‌کند اظهار کرد: «امسال در صدرای5 شاهد یک اتفاق دیگر یا به بیان دیگر نوآوری دیگر نیز بودیم. در مراسم افتتاحیه از یکی از کارآفرینان سرشناس کشور و استان اصفهان که بنیان‌گذار و کارآفرین تأسیس سیتی‌سنتر و شهرک سلامت استان اصفهان است دعوت کردیم تا در نمایشگاه حضور پیدا کرد. اتفاقی که با استقبال و علاقه بسیار دانشجویان در مراسم افتتاحیه روبه‌رو شد. »
نعیمی با بیان اینکه بیش از 1500 دانشجو در این رویداد شرکت کردند اظهار کرد: «در طی دو روز میزبان دانشجویان و شرکت‌ها در این رویدادیم. فراموش نکنیم قبل از اینکه به این آمار و ارقام برسیم باید برای دانشجو فرهنگ‌سازی کرده و به آن‌ها جهت‌دهی کنیم تا از ترم دوم تا ترم چهارم مهارت‌هایی را که در هر رشته وجود دارد را فراگرفته تا بتوانند فرصت‌های شغلی آینده را کسب کنند. به نظرم ماهیت صدرا و اولین پیامی که به دانشجو مخابره می‌کند این است: «مدرک تحصیلی نمی‌تواند تو را در آینده نجات دهد و باید مهارت‌ها را فرابگیری.»
او تصریح کرد: «همانطور که گفتم ما هر سال دو بار این رویداد را برگزار می‌کنیم؛ در سال‌های گذشته یعنی در رویداد صدرا یک تا چهار، در هر رویداد بین 1800 تا 2 هزار نفر معرفی‌نامه به صنعت برای آن‌ها صادر شده است. اما نکته بسیار مهم که باید در ادامه به آن پرداخته شود این است که دوام و مدت زمان همکاری دانشجو با صنعت مورد نظر باید تحت مطالعه قرار بگیرد. عوامل بسیار زیادی مؤثرند که باعث دوام همکاری می‌شوند. در برخی از جاها ممکن است این همکاری کوتاه مدت باشد زیرا یا دانشجو نمی‌تواند انتظارات صنعت را برقرار کند و یا برعکس صنعت نمی‌تواند شرایط ایدئالی را برای دانشجو مهیا کند. بنابراین آماری که ارائه دادم، آمار معرفی دانشجو به صنعت است اما ادامه کار تابع بسیاری از موضوعات دیگر است.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد با تأکید بر اینکه این آمار مربوط به آمار دعوت‌های رسمی دانشگاه به صنعت است خاطرنشان کرد: «ممکن است در این مسیر خود دانشجو ارتباطاتی گرفته و جذب شرکت شود. قاعدتاً نمی‌توان گفت چه تعداد جذب صنایع شده‌اند چون شرکت‌ها و صنایع با خود دانشجو قرارداد بسته و ارتباط دانشجو با همان صنعت شکل می‌گیرد و در اینجا دانشگاه فقط پل ارتباطی است و ما در جریان تعداد قراردادهای منعقد شده بین دانشجویان و صنایع نیستیم.»
بیش از 2 هزار نفر به صنعت معرفی کردیم
او ادامه داد: «اما برآورد من و بر اساس اطلاعاتی که در سامانه صدرا وجود دارد می‌توان گفت در مجموع تمام صدراها بیش از 2 هزار نفر به صنعت معرفی شده‌اند و اشتغال آن در بازه زمانی متفاوت شکل گرفته است. به طور مثال یک دانشجو فقط یک سال در صنعت مورد نظر مشغول به کار بوده اما دانشجوی دیگر بیش از 3 سال در آن صنعت یا مجموعه خاص فعالیت و همکاری کرده است. چون این اطلاعات و ارتباطات ایجاد شده ثبت نمی‌شود، نمی‌توان عدد دقیقی از میزان اشغال دانشجویان ارائه داد. »
نعیمی با بیان اینکه در سامانه آموزشیار درسی به نام پویش را تعریف می‌کنیم، توضیح داد: «دانشجویانی که قرار است این درس را بگیرند، قرارداد خود را از سوی دانشگاه شکل می‌دهند. اما در اینجا نکته‌ای وجود دارد؛ درواقع ما ابزاری برای آنکه صنعت را مکلف کنیم تا با دانشجو همکاری کند، نداریم و به همین دلیل این آمار تخمینی است و آمار 2 هزار نفری که اعلام کردم بخشی از آن مربوط به قراردادهایی است که با دانشگاه منعقد شده و بخشی دیگر را نیز بر اساس تجربه در میدان اعلام کردم. »
رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد در ادامه گفت: «تفاوتی که صدرای امسال با سال‌های گذشته داشت این است که پلتفرم صدرا طراحی شد و نرم‌افزار و وب‌سایت آن را با مجموعه پارک و علم و فناوری دانشگاه آماده کردیم. امسال گفتیم شرکت‌ها باید نیازهای خود را در این پلتفرم ثبت کنند. تا امروز 1300 فرصت شغلی در این سامانه ثبت شده و از سوی دیگر دانشجویان رزومه‌های خود را برای این شرکت‌ها ارسال می‌کنند. لذا باید ببینم در جمع بندی به چه عددی می‌رسیم.»
او با بیان اینکه دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد 31 هزار دانشجو جمعیت دارد، اضافه کرد: «امروز در مراسم افتتاحیه 1500 نفر شرکت کردند. برآورد می‌کنم در روز اول بیش از 8 هزار نفر در این نمایشگاه شرکت کرده و از آن بازدید کنند. از آنجایی که در دانشگاه روزی 10 هزار دانشجو تردد می‌کنند بنابراین پیش‌بینی می‌کنم در این دو روز حداقل 10 تا 16 هزار نفر بازدیدکننده داشته باشیم.»
صدرا در شبکه استادان برای دانشجویان تبیین شود
نعیمی در پاسخ به این سوال که چرا همه دانشجویان مخاطب صدرا نشدند، عنوان کرد: «یک مشکل اساسی در واحدهای دانشگاهی داریم؛ تصور برخی از واحدها از برگزاری رویداد صدرا تنها برگزاری یک نمایشگاه است اما باید بدانیم این تنها نمایشگاه نیست و عملا صدرا محل اتصال بین دانشجو و صنعت است. این موضوع باید توسط استادان در کلاس‌های درس تببین شود. ما می‌گوییم درست است که رویداد تنها در دو روز برگزار می‌شود اما همکارانمان در شبکه استادان در کلاس‌های درسی خود این رویداد را تببین می‌کنند. درواقع هر استادی بر اساس یک برنامه که برای او مشخص شده ابتدا در کلاس درس خود مهارت‌آموزی را تببین می‌کند و بعد از آن به بچه‌ها ارجاع داده و می‌گوید در 15 و 16 آبان از این رویداد بازدید کنید.»
او اضافه کرد: «این درحالی است که در بسیاری از واحدها برگزاری رویداد را مانند یک نمایشگاه عادی می‌دانند و فکر می‌کنند فقط باید در آن شرکت کرد، درحالی‌که اینگونه نیست و پروسه‌ای قبل از آن وجود دارد. معتقدم باید از طریق شبکه مویرگی استادان در کلاس‌های درسی، موضوع را برای دانشجو تبیین کرد تا دانشجو با پای خود به نمایشگاه آمده و از آن بازدید کند. شاید در واحد نجف‌آباد اتفاقی که می‌افتد این است که شبکه استادان در کلاس‌های درسی به صورت ویژه روی این موضوع کار می‌کنند.»
رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد تصریح کرد: «متأسفانه از آنجایی که سالن ما ظرفیت بیش از 100 غرفه و شرکت را ندارد همیشه تعداد شرکت‌ها همان عدد ثابت است. اگر فضای بزرگ‌تری داشتیم و می‌توانستیم در مقیاس بزرگ‌تر نمایشگاه را برگزار کنیم تعداد شرکت‌ها به بیش از دو برابر افزایش پیدا می‌کرد. این غرفه‌ها برای صنعت با هزینه است. یعنی ما از صنعت پول گرفته و در رویداد شرکت می‌کنند.»
شرکت‌ها در هر رویداد تغییر می‌کنند
نعیمی در پاسخ به این سؤال که آیا عنوان شرکت‌ها در نمایشگاه اول تا پنجم تغییر کرده و کدام شرکت‌ها در تمام رویدادها حضور داشته‌اند، توضیح داد: «90 درصد شرکت‌ها در هر رویداد صدرا تغییر می‌کنند. به عبارت دیگر ما همیشه با یک شرکت خاص کار نکرده‌ایم و هر دوره با شرکت‌های متفاوت دیگری کار می‌کنیم. علت نیز سیاست خود دانشگاه است زیرا می‌خواهیم چهر‌های متفاوتی از صنایع را به دانشجو نشان دهیم. »
او بیان کرد: «100 شرکت عدد کمی است و اگر این شرکت‌ها تکرار شوند دانشجویان فکر می‌کنند فقط همین تعداد شرکت، اقدام به استخدام دانشجو می‌کنند؛ بنابراین تغییر آن‌ها باعث می‌شود که دانشجو متوجه شود فرصت‌های شغلی بسیار بیشتر است و باید بتواند صنعت مورد نظر خود را پیدا کند. از آنجایی که صنعت برای حضور در نمایشگاه هزینه پرداخت کرده و داخل نمایشگاه حضور پیدا می‌کند حتما امتیازاتی را نیز در نظر گرفته است. »
رئیس دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد تأکید کرد: «پیش از این یک سامانه با عنوان «فن یار» برای صدرا وجود داشت که تبدیل به سامانه صدرا شد که قرار است چند ماه آینده در دانشگاه رونمایی و افتتاح شود. شرکت‌ها می‌توانند نیاز خود را در این سامانه ثبت کنند و دانشجویان با مراجعه به این سامانه با نیازهای شغلی صنایع آشنا شده، شغل مورد نظر خود را پیدا کرده، رزومه خود را بارگذاری کرده و در نهایت در نمایشگاه همدیگر را ملاقات کرده و تصمیم می‌گیرند که آیا همکاری را ادامه دهند یا خیر. »
تغییر نگاه دانشجو به سمت آموزش‌های مهارتی
نعیمی در خصوص خواسته‌های صنایع نیز صحبت به میان آورد و گفت: «بیشترین نیاز و درخواست از سوی صنعت، درخواست تغییر سرفصل آموزشی و تغییر دروس به سمت مهارتی است. به عبارت بهتر یکی از دغدغههای صنعت این است که خطاب به دانشگاه می‌گویند شما دروسی را به بچه‌ها آموزش می‌دهید که در میدان عمل کارکرد ندارد. دغدغه دیگر آن‌ها این است که می‌گویند دانشجو پیش من آمده و به او آموزش می‌دهم اما بعد از مهارت‌آموزی و آشنا شدن با شغل مورد نظر، من را رها می‌کند. از لحاظ قانونی دست ما بسته است و زیرساخت‌هایی وجود ندارد تا بتوانیم از دانشجو در این خصوص تعهد بگیریم. در اینجا بن‌بست وجود دارد. البته صدرا نباید ادعا کند من شغل ایجاد می‌کنم. معتقدم صدرا در یک حرکت تحولی نگاه دانشجو را به سمت آموزش‌های مهارتی تغییر می‌دهد.»
