میراحمدرضا مشرف، پژوهشگر مسائل بین الملل: درحالی‌که تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران به شکلی بسیار محدود و کنترل‌شده انجام گرفت- که البته انتقادات شدید در داخل این رژیم و تمسخر کشورهای جهان و به‌ویژه اعراب را درپی داشت- بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی بین‌المللی به‌دنبال درک این موضوعند که آیا جمهوری اسلامی به این تهاجم پاسخ خواهد داد یا خیر؟ در همین ارتباط روزنامه ایندین‌اکسپرس هند روز گذشته یادداشتی به قلم آنجو گوپتا، یکی از تحلیلگران برجسته و از مقامات سابق امنیتی هند منتشر کرد که می‌تواند به‌لحاظ نحوه ارتباط‌دهی این مسئله با انتخابات قریب‌الوقوع ریاست‌جمهوری در آمریکا، درخور توجه و تأمل باشد.
پاسخ محدود اسرائیل به حملات ایران
پس از ترور [شهید] سیدحسن نصرالله در ماه سپتامبر، متخصصان و کارشناسان اسرائیلی شروع به بحث در مورد اقدامات تلافی‌جویانه فوری ایران کردند. ایران از زمان عملیات اطلاعاتی ماه جولای اسرائیل در به [شهادت] رساندن [شهید] اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران، از اقدام به پاسخ خودداری کرده بود. در اول اکتبر ایران 200 موشک بالستیک را به‌سوی اهدافی در اسرائیل پرتاب کرد و توانست تعدادی پایگاه نظامی را هدف قرار دهد. اسرائیل پس از هفته‌ها ژست‌گیری و مشورت، سرانجام در ساعات ابتدایی 26 اکتبر با انجام حملات هوایی به ایران پاسخ داد. در عرض یک‌ساعت یا بیشتر پس از اعلام حملات اسرائیل به مراکز نظامی در تهران، ایلام و خوزستان، فرماندهی دفاعی ایران ادعا کرد که همه حملات به شکلی موفق رهگیری و مقابله شده و صرفاً خسارات محدودی برجای‌مانده است. در حال حاضر به نظر می‌رسد ادعاهای ایران توسط رسانه‌های اجتماعی و همچنین پوشش رسانه‌ای همه طرف‌ها مورد تأیید قرار گرفته است. اگرچه حمله اسرائیل به اهداف نظامی ممکن است جنبه نمادین نداشته باشد، اما دامنه آن محدود بود و پس از هفته‌ها هشدار جدی به ایران انجام گرفت. بدین‌ترتیب به نظر می‌رسد برقراری بازدارندگی مجدد با ایران، آن هم برای مصرف داخلی و ژست‌های بین‌المللی، هدف اصلی این تهاجم بوده است نه ایجاد خسارت قابل‌توجه و تشدید درگیری. بااین‌حال دور اخیر تقابل میان ایران و اسرائیل چرخه خطرناک‌تری به خود گرفته است.
آمریکا تصمیم به مداخله ندارد
انتظار می‌رود جنگ غزه جبهه‌های جنگی زیادی را برای اسرائیل در منطقه و دربرابر متحدان ایران همچون حزب‌الله، [انصارالله یمن] حوثی‌ها و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه باز کند. اگر چه آمریکا به‌عنوان نزدیک‌ترین متحد اسرائیل در خاورمیانه، محکم پشت سر تل‌آویو ایستاده است، اما از سوی دیگر این اطمینان را هم به‌وجود آورده که در حمایت از اسرائیل وارد جنگ با ایران نخواهد شد. در چهارچوب پیشرفت طبیعی تداوم جنگ در غزه و جنگ با حزب‌الله، اسرائیل و ایران از ماه آوریل که تل‌آویو به کنسولگری ایران در دمشق حمله کرد و ژنرال‌های ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به [شهادت] رساند، تبادلات مستقیمی با یکدیگر داشته‌اند. دو هفته بعد از این وقایع ایران با هشدار قبلی، اسرائیل را هدف حملات موشکی و پهپادی بی‌سابقه‌ای قرار داد و توانست به چند پایگاه آسیب وارد کند. با مداخله فعال و پشت‌صحنه ایالات متحده، اسرائیل با حمله‌ای نمادین به ایران تلافی کرد؛ حمله‌ای که به شکلی مبالغه‌آمیز در رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان یک حمله هوایی جدی توصیف شد، درحالی‌که چنین ادعایی حتی از سوی اسرائیل هم مطرح نشد. گفت‌وگوها و دیپلماسی بین ایران و آمریکا، اولین دور تبادلات مستقیم بین دو رقیب را خنثی کرد.
پیام صریح ایران به نامزدهای انتخابات آمریکا
اما برخلاف تبادلات ماه آوریل، این بار ایران بلافاصله و آشکارا اسرائیل را تهدید به مجازات کرده است؛ تهدیدی که می‌تواند قبل یا درست بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و به‌منظور مقید کردن رئیس‌جمهور جدید این کشور عملی شود. کارشناسان ایرانی خاطرنشان کرده‌اند اگر ایالات‌متحده در تهاجم علیه ایران مشارکتی داشته باشد، پایگاه‌ها و سربازان آمریکایی در خاک اعراب با مشکلات جدی در حوزه حفاظتی مواجه خواهند شد. علاوه بر این ایران می‌تواند با مسدود کردن مسیرهای تامین انرژی و مختل کردن سیستم عرضه جهانی، دست به یک حمله اقتصادی بزند.
به نظر می‌رسد موضع تهاجمی غیرمعمول ایران، آن هم دربرابر مواجهه با تهاجم محدود اسرائیل، آمادگی برای سناریوی بازگشت ترامپ به کاخ سفید است. ترامپ در گردهمایی‌های خود آشکارا از اسرائیل خواسته سایت‌های هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد. درعین‌حال به فرمان او بود که در سال 1399، ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده ارشد سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران در جریان حمله پهپادی آمریکا در بغداد ترور شد. ایالات‌متحده [در ادعایی] او را به حمله به پایگاه‌ها و نیروهای نظامی خود در عراق متهم کرده بود. این ترور به جنجالی سیاسی در عراق منجر و باعث شد مذاکرات برای خروج همه نیروهای آمریکایی از عراق آغاز شود. مذاکرات عراق و آمریکا در ماه‌های اخیر سرعت گرفته است. با ادامه تهدید بقایای داعش در عراق و سوریه، بعید است که ایالات‌متحده به اقدامی مشابه با دسامبر سال 2011، یعنی خروج تمام نیروهای خود از این کشور مبادرت کند. تاکنون و تحت حاکمیت دولت بایدن در آمریکا، دیپلماسی بین ایالات‌متحده و ایران موفق شده از حملات شبه‌نظامیان محلی مورد حمایت ایران به پایگاه‌های ایالات متحده جلوگیری کند، موضوعی که در مهار و شکست داعش نیز بسیار تأثیرگذار بوده است.
بنابراین به نظر می‌رسد پویایی در خاورمیانه تحت‌تأثیر انتخابات در ایالات متحده قرار دارد، به‌خصوص در شرایطی که رقابت برای حضور در کاخ سفید به شکل تنگاتنگی دنبال می‌شود. تهدید ایران به اقدامات تلافی‌جویانه علیه اسرائیل ممکن است دیر یا زود به عنوان بخشی از استراتژی ایران برای مقابله با احتمال شکست گفت‌وگو و دیپلماسی بین ایران و دولت جدید آمریکا تحقق یابد. خاورمیانه هرگز تا این حد برای رفاه و امنیت جهانی خطرناک ظاهر نشده است.
