مقامات جمهوری آذربایجان از معدود افرادی‌اند که در زمینه حمایت از رژیم‌صهیونیستی چندان تمایزی بین سیاست‌های اعلامی و اعمالی خود قائل نشده‌اند؛ چنانکه هیچ موضع شفاف و صریحی از حمایت باکو از نوار غزه وجود ندارد و در عین حال خطوط لوله انتقال انرژی به سرزمین‌های اشغالی همیشه فعال است. از طرف دیگر جمهوری آذربایجان یکی از بازیگران مهم منطقه و همچنین از عناصر مهم میان منازعات ایران و رژیم‌صهیونیستی است که به واسطه هم‌مرز بودن با ایران از یک سو و بودن در کنار اسرائیل به‌عنوان یک متحد استراتژیک از سوی دیگر نقش مهمی در تنش‌های موجود دارد. همچنین برقراری روابط گسترده با رژیم‌صهیونیستی در زمینه‌های مختلف اقتصادی، نظامی و امنیتی در تاریخ آذربایجان دیده می‌شود و این همکاری‌ها در حوزه‌های انرژی و تسلیحاتی خیلی مستحکم‌تر است. این گزاره‌ها در کنار یکدیگر نقش جمهوری آذربایجان را در تحولات منطقه مورد توجه قرار می‌دهد که برای بررسی آن با شعیب بهمن، کارشناس مسائل منطقه گفت‌وگو کرده‌ایم و در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید.
بهمن: آذربایجان روابط گسترده‌ای با رژیم‌صهیونیستی دارد
ارزیابی نوع روابط جمهوری آذربایجان با ایران و رژیم‌صهیونیستی کمک می‌کند تا فهم بهتری از سیاست‌های آذربایجان شکل بگیرد. شعیب بهمن با اشاره به اهمیت این موضوع تشریح کرد: «در سال‌های گذشته اساسا شاهد یک واگرایی از سوی باکو نسبت به ایران بوده‌ایم و در تمام فرایندهای سیاسی، امنیتی، نظامی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک عدم تمایل کاملا محرز و آشکار در بین سیاستمداران جمهوری آذربایجان نسبت به ایران وجود داشته است. نکته قابل توجه این است که جمهوری آذربایجان هرچه از ایران دور شده، ما‌به‌ازای آن در طرف دیگر به اسرائیل نزدیک شده است؛ به نحوی که امروز روابطی چندبعدی و درهم‌تنیده وجود دارد که می‌شود آن را در همه حوزه‌ها مشاهده کرد؛ مثلا امروز جمهوری آذربایجان تأمین‌کننده بیش از 40 درصد از نفت مصرفی رژیم‌صهیونیستی است و بیش از 70 درصد از تسلیحاتش را از اسرائیل خریداری می‌کند. وقتی چنین روابط گسترده‌ای در حوزه‌های نظامی و امنیتی وجود دارد، کاملا مشخص می‌شود که روابط در دیگر حوزه‌ها به چه نحوی است.»
علی‌اف در اوج جنگ روز استقلال اسرائیل را تبریک گفت
این کارشناس مسائل منطقه معتقد است اگر‌چه جمهوری آذربایجان تلاش می‌کند که به شکل مستقیم خودش را درگیر نکند اما قطعا طرف اسرائیل ایستاده است. او در این باره توضیح داد: «در اوج جنایت‌‌ها و نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی، دیدارهایی بین مقامات ارشد طرفین وجود داشته و آذربایجان مناسبت‌های مختلف مثل روز استقلال اسرائیل را که همه مسلمانان آن روز را روز نکبت می‌نامند، به نتانیاهو تبریک گفت. در حالی که اساسا اسرائیل روز استقلال ندارد و اصلا موضوعیت ندارد که در این کشمکش جنگ، علی‌اف این روز را به نتانیاهو تبریک بگوید. ضمنا هنوز هیچ محکومیتی از سوی جمهوری‌آذربایجان درباره جنایت‌های رژیم چه در غزه و چه در لبنان و چه حتی درباره اقدامات خصمانه رژیم در ایران مثل ترور شهید هنیه و حمله به ساختمان کنسولگری ایران در سوریه وجود نداشته است.»
آذربایجان به مقر اسرائیل تبدیل شده است
علی‌رغم تشدید تنش‌ها در منطقه و محکومیت رژیم‌صهیونیستی توسط کشورهای مختلف جهان، جمهوری‌آذربایجان چندان تمایلی به کاهش روابط خود با این رژیم ندارد. شعیب بهمن در ادامه از پابرجا بودن روابط مستحکم میان طرفین گفت و ادامه داد: «با وجود اینکه کاهش روابط کشورهای اسلامی با اسرائیل یک خواست عمومی میان همه مسلمان‌هاست و حتی در افکار عمومی جهانی هم این موضوع به صورت جدی مطرح می‌شود، جمهوری آذربایجان روابطش را به شکل گسترده با رژیم ادامه می‌دهد. این نشان می‌دهد که از نظر باکو روابط همچنان باید تداوم پیدا کند. نکته مهم اما آنجاست که اسرائیلی‌ها به جمهوری آذربایجان به مثابه جغرافیایی می‌نگرند که از طریق آن می‌توانند به ایران ضربه بزنند. در واقع از نظر اسرائیلی‌ها، همان‌طور که ایران در فلسطین و لبنان و سوریه نفوذ دارد، اسرائیلی‌ها هم به‌دنبال یک آسیب متقابل در پشت مرزهای ایران بوده‌اند که بتوانند این استراتژی ایران را متقابلا علیه خود جمهوری اسلامی ایران پیاده کنند. در این بین جمهوری‌آذربایجان به مقر رژیم‌صهیونیسیتی تبدیل شده و در سال‌های گذشته هم اسرائیلی‌ها بارها از مبدأ خاک جمهوری آذربایجان اقدامات خرابکارانه و تروریستی انجام داده‌اند. در نتیجه موضوع کاملا روشن و واضح است و همچنان جمهوری آذربایجان به صورت کامل روابطش را با اسرائیل ادامه می‌دهد و هیچ تمایلی هم به کاهش یا تجدیدنظر در آن ندارد.»
ایران و آذربایجان توافقنامه امنیتی دارند
بهمن در پاسخ به این سوال که در صورت گسترش آتش میان ایران و رژیم‌صهیونیستی، آذربایجان در کدام طرف نقش خود را تعریف خواهد کرد، گفت: «آذربایجان بازیگر تعیین‌کننده‌ای نیست که بخواهد وارد این موضوع شود. اسرائیلی‌ها بحث‌هایی را مطرح می‌کنند که اگر جنگی بخواهد اتفاق بیفتد، می‌توانند از خاک جمهوری آذربایجان علیه ایران استفاده کنند. منتها براساس تفاهمنامه امنیتی که بین ایران و جمهوری‌آذربایجان وجود دارد، دو طرف در سال‌های گذشته توافق کردند که خاک‌شان را در اختیار سایرین قرار ندهند که اقدامی علیه طرفین انجام شود. بنابراین یک مبنای حقوقی و توافق سیاسی بین ایران و جمهوری‌آذربایجان در این زمینه وجود دارد. در عین حال آذربایجان و هر کشور دیگری در منطقه می‌داند که اگر بخواهد خاکش را در اختیار اسرائیل قرار دهد تا علیه ایران اقدامی انجام دهد، حتما پاسخ مقتضی را دریافت خواهد کرد. بنابراین دولت باکو قطعا متوجه این موضوع است که اگر بخواهد چنین کاری کند، با چه عواقب و پیامد‌‌های خطرناکی ممکن است مواجه شود.»
آذربایجان؛ آشیانه پهپادهای اسرائیل
بهمن با تأکید بر اینکه جمهوری‌آذربایجان و رژیم‌صهیونیستی در حوزه‌های مختلف از جمله در حوزه‌های امنیتی روابط گسترده‌ای دارند گفت: «در سال‌های گذشته بارها تیم‌های خرابکاری و تروریستی اسرائیلی از مبدا خاک آذربایجان اقدامات ضد‌امنیتی انجام داده‌اند و حتی چندین‌بار پهپادهای اسرائیلی از مبدأ جمهوری‌آذربایجان وارد خاک ایران شده‌اند. بنابراین همه این موضوعات از قبل رصد شده و هوشمندی و هوشیاری کامل در ایران نسبت به این مسئله وجود دارد و جمهوری آذربایجان می‌داند که اگر دست از پا خطا کند، یک پاسخ خیلی جدی دریافت خواهد کرد. منتهی اینکه عقلانیت سیاسی در جمهوری آذربایجان به کدام سمت و سو برود که اسرائیلی‌ها بتوانند باکو را مجاب کنند یا فشارهای طرف‌های دیگر به چه نحوی باشد و جمهوری‌آذربایجان چه تصمیمی بگیرد، قاعدتا به عهده مقامات سیاسی این کشور است.»
