فرهیختگان: در حاشیه جلسه اخیر هیئت دولت، زاکانی خبر داد تا چند روز آینده قرار است دو رام تراموای برقی برای تست، وارد تهران شوند. دو روز گذشته نیز مجددا مهدی چمران در صحن علنی شورا این خبر را تکرار کرد و گفت قرار است تراموای برقی یا همان اتوبوس سه‌کابین برقی که هدیه یکی از شرکت‌های چینی است وارد تهران شود. اما ماجرای ترامواهای برقی نقل‌شده از زبان زاکانی و اتوبوس سه‌کابین مطرح‌شده از سوی رئیس شورای شهر چه بود؟
یکی از راه‌حل‌های باز کردن گره ترافیک تهران، تراموا است. چند سالی است که نام تراموا از دهان مسئولان شهری تهران شنیده می‌شود و البته پس از سفر مسئولان شهری این دوره از شهرداری تهران به چین، استفاده از تراموا برای برطرف کردن بخشی از مشکل ترافیک تهران، به‌طور جدی‌تری مطرح است. در طرح جامع حمل‌ونقل تهران که مصوب طرح ترافیک است، چند خط تراموا مطالعه، امکان‌سنجی و تصویب شده است. در این بین ناگفته نماند که ترامواها چند نوع دارند. یک نوع تراموای ریلی که نیاز به زیرساخت دارد و تقریبا در شهرهای پیشرفته روشی قدیمی به شمار می‌آید. نوع دیگر نیز تراموای چرخ لاستیکی است که شبیه به اتوبوس‌های سه‌کابین است و واگن‌های آن سرهم می‌شود. تفاوت جدی این نوع تراموا با نوع اول، این است که تراموای چرخ لاستیکی نیازی به زیرساخت ندارد و صرفه اقتصادی‌شان نیز از اتوبوس و مترو بیشتر است؛ چراکه اولا هزینه مترو را ندارد و مانند اتوبوس نیز آلودگی صوتی و هوا ندارد.
مزایای ترامواهای جدید چیست؟
تراموای چرخ لاستیکی تقریبا سیستم به‌روزتری نسبت به تراموای ریلی است و در شهرهای بزرگ چین و در نقاطی از دبی البته به‌طور پیشرفته‌تری نیز از آن استفاده می‌شود. طبق اطلاعاتی که شهرداری در اختیار «فرهیختگان» گذاشته است، در سفری که معاون حمل‌ونقل شهرداری و رئیس کمیسیون حمل‌ونقل به چین داشتند از این نوع تراموا بازدید کردند و عملکرد این نوع تراموا بررسی شد. این نوع ترامواها تقریبا هوشمند است و فناوری‌های روز را دارد. اما چرا تراموای چرخ لاستیکی بهتر از تراموای ریلی است؟ چراکه ساخت بستر تردد تراموای چرخ ریلی زمانبر و هزینه‌بر است و مناسب ترافیک تهران است. اما در عین حال ترامواهای چرخ لاستیکی قابلیت تردد در مسیرهای فعلی بیآرتی را دارند و نیازی به ریل‌کشی و زیرساخت ندارند.
یکی از ترامواها احتمالا برای خط امام حسین به تهرانپارس استفاده شود
نکته دیگر درباره تراموای وعده‌داده‌شده از سوی شهرداری این است که این دو دستگاه تراموایی که در راه تهران هستند، آزمایشی قرار است به تهران بیایند. شریک چینی دو دستگاه تراموای برقی در اختیار شهرداری تهران قرار داده و در صورت تایید عملکرد، سیستم تراموای برقی وارد تهران خواهد شد. از این دو دستگاه قرار است به‌صورت آزمایشی در خطوط بیآرتی استفاده شود و طبق اطلاع «فرهیختگان» یکی از دستگاه‌ها برای خط امام‌حسین به تهرانپارس استفاده خواهد شد.
شهرداری می‌گوید که پس از ورود این دو دستگاه تراموا کارشناسان و اعضای شورا عملکرد تراموای برقی را بررسی خواهند کرد و در صورت تایید عملکرد به سراغ مذاکرات تکمیلی با چین خواهند رفت.
هزینه تراموا کمتر از احداث مترو است
مطالعات به‌دست‌آمده در رابطه با تراموا نشان می‌دهد که هزینه و زمان احداث تراموا و روی کار آمدن آن کمتر از مترو است. درعین حال دوسوم ظرفیت حمل‌ونقل مترو را نیز همزمان دارد. در این میان اما همچنان مشخص نیست در صورت تایید عملکرد این نوع تراموای برقی، آیا سیستم تراموای ریلی باز هم به تهران خواهد آمد؟ در این میان البته با وجود درنظر گرفتن تراموا در طرح جامع ترافیک تهران، اما باز هم شورای شهر به دنبال این است که شهرداری باید طی تحقیقاتی نیاز تهران به تراموا را به شورا به‌طور شفاف ارائه کند. همچنین رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر در گفت‌وگوهای قبلی خود با «فرهیختگان» درباره پرهزینه بودن این روش حمل‌ونقلی گفته بود.
همچنان نه به تراموا؟
پیش از این نیز البته تشکری‌هاشمی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفته بود: «تاکیدی که من داشتم، این بود که برای توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی تهران نیازمند این هستیم که طرح جامع تهران و به دنبال آن طرح حمل‌ونقل، مطالعه و خروجی سیستم براساس تقاضای سفر تعریف شود. درنهایت هر نوع حمل‌ونقل و هر شبکه‌ای که قرار است پیش‌بینی شود، باید بر مبنای مطالعات طرح جامع باشد. این اولین نکته‌ای بود که بر آن تاکید داشتیم. همچنین کاری نبود که به صورت غیرکارشناسی و مطالعه‌نشده صورت بگیرد. با توجه به ظرفیتی که تراموا به وجود می‌آورد، ظرفیت مشابه شبکه اتوبوس‌های تندرو یا بیآرتی ما است. این دو شبکه به لحاظ ظرفیت و حمل‌ونقل بسیار مشابه هم هستند اما به لحاظ هزینه تفاوت بسیار زیادی دارند. شاید چندین برابر شبکه اتوبوسرانی تندرو است، حتی اگر بخواهیم اتوبوس‌ها را هم برقی کنیم باز هزینه‌ها چندبرابر است. بنابراین حتی اگر فرض بر این است که در خود حمل‌ونقل بخواهیم با ظرفیتی شبیه به اتوبوس و بیآرتی به دنبال جابه‌جایی مسافر باشیم باز هم با توجه به محدودیت منابع مادی و با توجه به عقب‌ماندگی‌های زیادی که داریم باید به سمت اتوبوس‌های تندرو برویم.»
تشکری‌هاشمی معتقد بود که تراموا اکنون اولویت توسعه حمل‌ونقل شهری نیست؛ «شما هر چقدر پول بدهید فوری برایتان اجرا می‌کنند. اولویت‌مان الان پرداخت بسیار هزینه‌های سنگین برای تراموایی است که ظرفیت مشابهی با بیآرتی دارد؟ طبیعتا این اولویت به‌نظر من وجود ندارد. ما در جلسه‌ای که با شهردار و معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران داشتیم، جمع‌بندی‌مان این شد که مطالعات طرح جامع آماده شود و این مطالعات سیر مراحل تکمیلش را طی کند. اگر در این مطالعات تایید شد، یعنی گام اول را طی کردند، پس از آن ما باید ببینیم اولویت‌هایمان چیست. اما اگر در مطالعات، طرح جامع تایید نشد، به خودی خود این موضوع از دستورکار خارج می‌شود.» او عنوان کرده بود: «تراموا یک روش حمل‌ونقلی بسیار پرهزینه است. در عین حال مشکلات و مسائل متعددی دارد که باید این موضوعات را کاملا بررسی کرد و بعد تصمیم گرفت. من به نظرم می‌رسد در حال حاضر ترامواهای سنتی که عمدتا در کشورهای اروپایی و در گذشته استفاده می‌شده، اولویت بالایی ندارند. همچنین می‌توانیم با فناوری‌های جدید روز، جای این را پر کنیم و نیز شیوه‌های سنتی خودمان مانند بی‌آرتی‌ها را اجرا کنیم.»
