زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: این اولین‌بار نبود که تصویری از خلبانی رئیس مجلس در رسانه‌ها منتشر می‌شد، این بار اما مقصد متفاوت بود. هواپیمای ایران به خلبانی رئیس مجلس در منطقه پروازممنوع در شرایط جنگی در بیروت به زمین نشست. خلبانی رئیس مجلس در آسمان بیروت در همان دقایق ابتدایی موردتوجه رسانه‌های عربی قرار گرفت. پیش‌ازاین سفر عباس عراقچی به بیروت، در میانه تهدید و حملات رژیم، هم واکنش‌های زیادی در رسانه‌های بین‌المللی داشت. این بار سفر رئیس مجلس به بیروت، از همان دقایق ابتدایی بازتاب زیادی در رسانه‌های بین‌المللی داشت. محمدباقر قالیباف بعد از دیدار با نخست‌وزیر و رئیس مجلس لبنان، به خیابان‌های جنگ‌زده بیروت رفت. تصویری که رسانه‌ها از این بازدید منتشر کردند، گویی شباهتی به حضور در یک منطقه تحت حمله و شرایط جنگی نداشت، خونسردی رئیس مجلس در بازدید از این منطقه آن هم حین گشت‌زنی پهپادهای رژیم‌صهیونیستی، بازتاب زیادی در رسانه‌های بین‌المللی پیدا کرد. آن هم درحالی‌که رژیم‌صهیونیستی هر روز اخبار و ادعاهایی در مورد هدف قراردادن مواضع ایران مطرح می‌کند. این حضور رئیس مجلس تصویر اقتدار و شجاعت ایرانیان را در میانه بحران و در یک منطقه جنگ‌زده نشان می‌دهد و البته پیام روشنی نیز در حمایت ایران از محور مقاومت دارد.
یک جنگ روانی موفق در میانه جنگ
سفر رئیس مجلس به بیروت، دومین سفر رسمی یک مقام سیاسی ایران به لبنان است. عباس عراقچی، وزیر خارجه نیز در شرایطی وارد بیروت شد که دقایقی پیش از آن فرودگاه لبنان هدف قرار گرفته بود و تصور این بود که مقامات رسمی ایران، تا آرام‌شدن شرایط وارد لبنان نخواهند شد؛ اما عراقچی وارد بیروت شد و با نخست‌وزیر لبنان دیدار کرد. اقدامی که این پیام را منتقل کرد ایران در کنار لبنان و مقاومت می‌ماند و البته تحت‌تأثیر تهدیدات رژیم‌صهیونیستی هم قرار نمی‌گیرد. سفر روز گذشته رئیس مجلس نیز در همین شرایط بحرانی صورت گرفت. رئیس مجلس در سفر خود، بر اعمال جنگ روانی بر دشمن نیز دقت ویژه‌ای داشت. خلبانی هواپیما، حضور در خیابان‌های بیروت، کنار خرابه‌های ناشی از حملات رژیم‌صهیونیستی و گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره با خبرنگاران و مردم ساکن لبنان، سفر رئیس مجلس را در رسانه‌های عربی موردتوجه ویژه قرارداد. درست در میانه جنگ روانی رژیم‌صهیونیستی علیه ایران و القای اینکه مقامات ایران از پاسخ احتمالی صهیونیست‌ها، هراس دارند. نوع حضور رئیس مجلس در لبنان این پیام را برای رژیم به همراه داشت که مقامات ایرانی حتی برای حضور در کشورهای دوست و همسایه آن هم در شرایطی که تحت حملات رژیم‌صهیونیستی قرار دارند، هراسی ندارند و تصویر شجاعانه‌ای را از ایران در میانه بحران به رسانه‌ها نشان داد.
پیام حمایت از مقاومت در میانه بحران
نکته دیگری که در مورد سفر رئیس مجلس موردتوجه قرار می‌گیرد این است که از ابتدای عملیات طوفان الاقصی، رژیم‌صهیونیستی فاصله انداختن میان کشورهای حامی محور مقاومت را کلید زد. صهیونیست‌ها در این مدت تلاش‌های زیادی برای فاصله انداختن میان ایران و محور مقاومت انجام دادند. ترور شهید هنیه در تهران یکی از این اقدامات در راستای تضعیف روابط ایران و مقاومت بود. بعد از ترور شهید سیدحسن نصرالله، رژیم تلاش کرد با به راه‌انداختن جنگ روانی، این‌طور القا کند که نفوذ و کوتاهی از جانب ایران، منجر به شهادت نصرالله شده تا بر روابط ایران و محور مقاومت سایه بیندازند. سفر دومین مقام رسمی ایران آن هم در میانه بحران در راستای تقویت روابط محور مقاومت صورت می‌گیرد. بازتاب این خبر در رسانه‌های عربی به‌روشنی این پیام را منتقل می‌کند ایران برخلاف فضاسازی رژیم‌صهیونیستی، کنار حزب‌الله لبنان قرار دارد و حتی در میانه بحران و درگیری نیز مقامات رسمی به این کشور سفر می‌کنند. یکی از اثرات مهم این سفر را می‌توان خنثی‌کردن تلاش‌های رژیم برای فاصله انداختن میان ایران و حزب‌الله لبنان دانست.
نمایش همدلی مقامات سیاسی در قلب بیروت
در شرایط بحرانی، تنها چیزی که می‌تواند یک کشور را آسیب‌پذیر کند، وجود چندصدایی و اختلاف میان مقامات و مسئولان آن است، اتفاقی که رژیم‌صهیونیستی در یک سال گذشته به بدترین شکل ممکن آن را تجربه کرد. در نقطه مقابل اما رسانه‌های وابسته به رژیم تلاش‌های زیادی برای القای چندصدایی در میان مقامات رسمی کشور انجام دادند. فضاسازی که در جریان سفر مسعود پزشکیان به نیویورک اتفاق افتاد، ازجمله این اقدامات بود. در این فضا سفر رئیس مجلس بعد از سفر وزیر خارجه این تصویر را نشان می‌دهد که میان مقامات رسمی ایران، در مورد مقاومت و حمایت از آرمان فلسطین، اتفاق‌نظر وجود دارد.
پیام همدلی ایران با دولت لبنان
تشدیدپیداکردن حملات رژیم‌صهیونیستی به لبنان و گسترده شدن آن از منطقه شیعه‌نشین ضاحیه به قلب بیروت، نشان می‌دهد رژیم تلاش دارد تا درون لبنان نارضایتی نسبت به حزب‌الله لبنان به وجود بیاورد تا در ادامه فشار افکار عمومی، دولت لبنان نیز حاضر شود تا بر مبنای خواست رژیم برای حذف حزب‌الله قدم بردارد. سفر مقامات ایران در این شرایط نیز واکنشی به اقدامات و حملات رژیم به شمار می‌رود. سیاسیون ایران در دیدار با مقامات رسمی لبنان علاوه‌بر رایزنی‌هایی که در مورد آتش‌بس انجام می‌دهند، حمایت خود از دولت لبنان را نشان می‌دهند. ابراز این حمایت به حامیان رژیم نیز این امکان را نمی‌دهد که بتوانند دولت لبنان را به پذیرش فشارهای رژیم‌صهیونیستی در مورد حزب‌الله سوق دهند.
محمدی‌سیرت: سفر قالیباف نمایش اقتدار سیاسی ایران در منطقه
برای بررسی ابعاد بیشتر سفر رئیس مجلس به لبنان با حسین محمدی‌سیرت، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن آن را ازنظر می‌گذرانید.
محمدی‌سیرت ابتدا به این موضوع اشاره کرد که این سفر در این شرایط بحرانی، اولویت و جایگاه مقاومت در ساختار سیاسی نظام حکمرانی ایران را نشان می‌دهد و گفت: «این سفر و سفر وزیر خارجه و امثال این اقدامات، اولویت و جایگاه دیپلماسی مقاومت را به‌خوبی نشان می‌دهد که ما در عالی‌ترین سطوح سیاسی کشور و با همه تهدیداتی که در منطقه وجود دارد و تهدیداتی که رژیم‌صهیونیستی اعلام می‌کند، ارتباط خود را چه در سطح نظامی و چه در سطح دیپلماتیک قطع نمی‌کنیم.» کارشناس مسائل بین‌الملل سفر رئیس مجلس به لبنان را نمایش اقتدار در سطح سیاسی دانست و ابراز داشت این سفر انسجام داخلی محور مقاومت را تقویت می‌کند و توضیح داد: «عملیات وعده صادق در هفته گذشته یک اقتدار نظامی بود اما این نوع سفرها و سفر وزیر خارجه و آقای قالیباف حکایت از اقتدار سیاسی دارد. اگر وعده صادق اقتدار نظامی را به نمایش می‌گذاشت، این سفر اقتدار سیاسی را نشان می‌دهد و اینکه ما بااقتدار و بدون واهمه وارد منطقه درگیری می‌شویم و دولت لبنان هم حضور سیاسی ما را میزبانی سیاسی می‌کند. نکته دیگر آنکه جابه‌جایی دولت یک اشتباه و خطای شناختی را در رژیم ایجاد کرد که شاید بتواند از جابه‌جایی دولت به‌عنوان شکاف سیاسی بهره ببرد و اقداماتی را انجام دهد و در این اشتباه شناختی، عملیات‌های تروریستی را طراحی کرد، مثل عملیات ترور اسماعیل هنیه و... اما این سفر و اقداماتی از این دست نشان می‌دهد برخلاف برداشت ناشیانه و ساده‌انگارانه رژیم، مسئله مقاومت موضوع وحدت و انسجام سیاسی در فضای داخلی کشور نیز است و طیف‌های مختلف سیاسی از منتهی‌الیه اصولگرایی تا منتهی‌الیه اصلاح‌طلبی اگر در هر موضوعی اختلاف‌نظر داشته باشند در موضوع مقاومت انسجام داخلی داشته و دارند.»
فرصت احیای دیپلماسی پارلمانی
محمدی‌سیرت به این موضوع اشاره کرد که سفرهای رئیس مجلس می‌تواند سیاست پارلمانی نظام حکمرانی را احیا کند، گفت: «رهبر انقلاب پیش از تشکیل دولت در دیداری که با نمایندگان مجلس داشتند، از دیپلماسی و نقش‌آفرینی پارلمانی در حوزه سیاست خارجی صحبت کردند و سناریوهای مختلفی مطرح شد. فکر می‌کنم این نوع کنش‌ها و تداومی که با سفر قبلی آقای قالیباف داشت و نتیجتا پرتحرک شدن دیپلماسی پارلمانی را نشان می‌دهد. این یکی از سرمایه‌های دیپلماسی پارلمانی ماست. این سفر یکی از جلوه‌‌های احیای دیپلماسی پارلمانی در جمهوری اسلامی بود و از این باب قابل‌تحسین است.»
نشان دادن صداقت ایران در حمایت از محور مقاومت، امر دیگری بود که این کارشناس بین‌الملل به آن اشاره کرد و توضیح داد: «مسئولان سیاسی ما در اوج خطر، وحشی‌گری و پیش‌بینی‌ناپذیری اقدامات رژیم‌صهیونیستی وارد شهری می‌شوند که بمب‌های چندتنی میزبان‌شان بودند. این نشان می‌دهد موضوع مقاومت و مسئله سیاست خارجی مقاومت برای ما باوری صادقانه است نه نمایش. یک دیپلمات و سیاستمدار در شرایط حساس معمولا تلاش می‌کند که ریسک نکند، اما از این باب که مسئله مقاومت آرمانی حقیقی است، طبیعتا بازیگران سیاسی در این فضا حضور پیدا می‌کنند. نکته دیگر حذف زائده‌های مندرس در گفتمان سیاسی کشور مبنی‌بر میدان و دیپلماسی است. در دهه گذشته رویکردی رومانتیک را در عرصه سیاست خارجی کشور شاهد بوده‌ایم که نگاهی کهنه و مندرس را تزریق می‌کرد، مبنی‌بر دوگانه‌سازی‌هایی مثل منافع ملی، منافع دیپلماتیک و دوگانه میدان و دیپلماسی. حضور آقای قالیباف و سفر او این گزاره را پررنگ می‌کند که این زائده‌های مندرس سیاسی در واقعیت عملکرد و اندیشه سیاسی جمهوری اسلامی معنایی ندارد و میدان و دیپلماسی دوگانه‌ای ندارند و مسیری است که هم جلوه میدانی و هم سیاسی دارد.»
سفر قالیباف یک عملیات روانی موفق علیه رژیم‌صهیونیستی
محمدی‌سیرت به این موضوع هم اشاره کرد که زمان و نوع حضور قالیباف هم محل توجه بود و گفت: «اینکه ایشان خودش هواپیما را خلبانی می‌کند و وارد یک شهر جنگ‌زده می‌شود، به نظر من نوعی عملیات روانی است و در شرایط فعلی از مهم‌ترین موضوعاتی که طرف برنده جنگ را مشخص می‌کند. این نوع حضور آقایان عراقچی و قالیباف از موضوعاتی است که رسانه باید از آن بهره جدی ببرد و تصویر طرف پیروز را شفاف نشان دهد و این عملیات روانی بسیار موفقی است. نکته دیگر این است که فرهنگ جهاد را نمی‌شود با معادلات سیاسی و دانش روابط بین‌الملل فهم کرد. فرهنگ جهاد با الگوهای رایج روابط بین‌الملل تفاوت‌های جدی دارد و کنش‌هایی از این دست را دانش روابط بین‌الملل سکولار فهم نمی‌کند. این سفر را می‌شود جلوه‌ای از کنشگری یک بازیگر معقول ارزشی در عرصه بین‌المللی دانست.»
کنشگری فعال ابزار بازدارندگی
محمدی‌سیرت در ادامه به این موضوع اشاره کرد که این سفرها ابزار بازدارندگی ماست و گفت: «این کنشگری فعال و مقتدرانه چه در عرصه نظامی و چه در عرصه سیاسی، ابزار بازدارندگی جدی ماست. قطعا جمهوری اسلامی در تله جنگ نخواهد افتاد و علاقه‌ای هم به درگیری با رژیم ضعیف در این قواره ندارد، من فکر می‌کنم کنش‌های فعال پیش‌دستانه و معقولی در این حوزه اعم از نظامی و سیاسی، سرمایه بازدارندگی نظام را بالا می‌برد و رژیم‌صهیونیستی در مقابل کنش‌های فعال ما موضع منفعل خواهد داشت و برعکس اگر ما منفعل باشیم او فعالانه رفتار می‌کند، بنابراین کنش‌هایی از این دست را می‌توان بخشی از سیاست بازدارندگی جمهوری اسلامی دانست.»
سفر رئیس‌مجلس، پیام دلگرم‌کننده به مقاومت
محمدی‌سیرت درباره اینکه این سفر می‌تواند چه پیامی برای رژیم و محور مقاومت داشته باشد نیز گفت: «پیام اولیه این سفر را می‌توان این امر دانست که جایگاه مقاومت در کشور ما جایگاه ویژه‌ای است. ما با محور مقاومت، نسبت فصلی، سیاسی و پراگماتیسمی نداریم، نسبت ما با مسئله مقاومت یک مسئله اولویت‌دار است و ما و محور مقاومت، همبستگی میدانی و معنایی داریم و این حداقل پیامی به میزبانان ما در منطقه یعنی حزب‌الله لبنان و فلسطین دارد. نوعی اعلام حمایت و بیان دلگرمی و پیام دلگرم‌کننده به آنهاست که ما در سخت‌ترین شرایط هم همراه شماییم و فراموش‌تان نمی‌کنیم. این از این باب یک پیام دلگرم‌کننده به محور مقاومت دارد. در طرف مقابل طبیعتا پیامی از اقتدار و آمادگی دارد، ما کاملا در حمایت از مسئله مقاومت آماده‌ایم و نه‌فقط در عرصه نظامی، در عرصه سیاسی هم ریسک‌پذیریم، برخلاف رژیم که در زیرزمین‌ها و پناهگاه‌های عجیب‌وغریب پناه گرفته‌اند، ما برای آرمان خودمان و مسئله فلسطین کاملا آماده‌ایم و فعالیم. دو پیام اینجا مطرح است یک پیام همدلانه و دلگرم‌کننده رهبر انقلاب به میزبانان محور مقاومت، یعنی لبنانی‌ها و فلسطینی‌ها و یک پیام دیگری به دشمن که ما حاضریم در حوزه‌های مختلف از مقاومت حمایت کنیم و تا پایان قصه هم هستیم.»
محمدی‌سیرت درباره اینکه اثر دیپلماتیک این سفر چه بود، توضیح داد: «به نظر می‌رسد دیدار ایشان با مقامات سیاسی لبنان تا حدی ثبات سیاسی دولت لبنان را تحکیم می‌کند و نوعی پشتوانه سیاسی محور مقاومت است. بالاخره در تحولات اخیر از چالش‌های مجموعه مقاومت این بوده که دولت لبنان تبدیل به پاشنه آشیل شود و به‌نوعی از پشت به حزب‌الله خنجر بزند یا تضعیف شود و در ادامه دوگانه معیشت و مقاومت مطرح شود. دیدار آقای قالیباف و پیام احتمالی ایشان بخشی از عقبه سیاسی محور مقاومت را تثبیت می‌کند که از این باب هم می‌تواند مهم باشد.»
