محمد قربانی، منتقد: بسیاری معتقدند اولین فیلم کودک، فیلم «آبپاشی باغبان» از برادران لومیر -مخترعین سینما- است. به این ترتیب شاید بتوان ریشه سینمای کودک و نوجوان را در اولین روزهای تولد سینما جست‌وجو کرد. امروز هم پس از گذشت بیش از یک قرن از تولد سینما، فیلم‌های کودک و نوجوان از مهم‌ترین و سودآورترین آثار سینمایی‌اند. حتی به جرئت می‌توان درباره انیمیشن‌هایی که در سینماهای شرق و غرب ساخته می‌شود این ادعا را داشت که در دوران افول انواع ژانرهای سینمایی، کماکان در اوج هستند و حرف تازه دارند. غیر از سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت اهمیت رسانه‌ای سینمای کودک و نوجوان در عصر حاضر بیش از پیش است. کودک و نوجوان امروزی کمتر از گذشته کتاب می‌خواند، بیش از پیش از آموزش دولتی و سیستماتیک فاصله گرفته و توسط سرگرمی‌ها و رسانه‌های گوناگون محاصره شده است. از طرفی با توجه به شرایط تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی ایران سینمای کودک و نوجوان اهمیت و حساسیتی مضاعف دارد. سینمای کودک و نوجوان در ایران فرازونشیب‌های بسیاری داشته است، اما اغلب صاحب‌نظران دوره طلایی سینمای دفاع مقدس را دهه‌های۶۰ و ۷۰ معرفی می‌کنند. سال‌هایی که دغدغه‌های فرهنگی و تربیتی سیاستگذاران و خانواده‌ها پررنگ بود و از طرفی هنوز نسل جدید انیمیشن‌ها و فیلم‌های کودک و نوجوان هالیوودی و شرقی، بازار را قرق نکرده بودند. از دهه ۸۰ و متاثر از سینمای جشنواره‌ای-اجتماعی شکل‌گرفته در آن سال‌ها به دنبال موفقیت امثال اصغر فرهادی در جشنواره‌های خارجی و رنگ باختن سیاست‌های تربیتی سیاستگذاران فرهنگی، سینمای شبه‌اجتماعی و کمدی عرصه را بر همه انواع فیلم دیگر تنگ کردند. یکی از قربانیان این دوگانه کاذب، سینمای کودک و نوجوان بود.
درحالی‌که سینمای کودک و نوحوان جهان به لحاظ کیفی و اقتصادی در حال گسترش است، سینمای کودک و نوجوان ما در این سال‌ها آب رفته است و به نظر می‌رسد سیاستگذاری مشخصی در این زمینه وجود ندارد. ما در سال‌های اخیر غافل از خطرات فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی سپردن کودکان و نوجوانان‌مان به محصولات خارجی، دل‌خوش کرده‌ایم به یک جشنواره کودک و نوجوان بلاتکلیف و چند فیلم و سریالی که معمولا ارگان‌ها در سال تولید می‌کنند. فیلم‌هایی که حتی در سطح تعریف سینمای کودک دچار مشکلند. حتی اگر همه فیلم‌های «درباره کودکان و نوجوانان» و فیلم‌های «با حضور کودکان و نوجوانان» را در پوشه سینمای کودک و نوجوان قرار دهیم تولیدات سینمای ایران در این زمینه چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ کمی، غائله را به محصولات خارجی باخته‌اند. بی‌توجهی به سینمای کودک و نوجوان هیچ توجیهی ندارد. گذشته از اهمیت تربیتی، فرهنگی و استراتژیک سینمای کودک و نوجوان که بر کسی پوشیده نیست، توجه به سینمای کودک و نوجوان حتی می‌تواند به چرخیدن چرخ اقتصادی سینمای ایران کمک کند. در سال‌های اخیر «گیشه» رمز توجیه نابودی همه گونه‌های سینمایی به نفع سینمای ژانر نکبت و سینمای کمدی بوده است. ادعایی که با وجود ۱۰ میلیون دانش‌آموز که همگی می‌توانند مخاطب سینمای کودکان و نوجوانان باشند، نمی‌تواند توجیه مناسبی برای کنار گذاشتن سینمای کودک و نوجوان باشد. در عصر حاضر هیچ کشور و قدرتی که ادعای تمدنی دارد، به‌راحتی از سینمای کودک و نوجوان نمی‌گذرد و عنان تربیت حسی و فرهنگی آینده‌سازانش را به دست اجنبی نمی‌دهد. بی‌توجهی به سینمای کودک و نوجوان به‌سرعت می‌تواند آسیب‌های فرهنگی جدی‌ای را برای ما به همراه داشته باشد و برای جلوگیری از این آسیب این حوزه نیازمند سیاستگذاری دقیق با پشتوانه تحقیقات و مطالعات متعدد در حوزه کودک و نوجوان است. پیرو اهمیت سینمای کودک و نوجوان، در این پرونده نگاهی به سینمای کودک و نوجوان سال‌های اخیر ایران و جشنواره فیلم کودک و نوجوان داشته‌ایم.
