ندا اظهری، مترجم: تا همین یک سال پیش، درست مانند بسیاری دیگر از نقاط جهان، سپتامبر آغاز سال تحصیلی در نوار غزه هم بود. اما این دومین سالی است که ده‌ها هزار دانشجوی آموزش عالی در این منطقه به دلیل جنگ قادر به ادامه تحصیل نیستند. سیستم آموزش عالی غزه نیز همگام با دیگر ناملایماتی که در یک سال گذشته ایجاد شده، تخریب شد اما به‌رغم ویرانی‌های گسترده، عده‌ای تلاش می‌کنند شانس ادامه تحصیل را در رشته‌های تحصیلی دانشگاهی برای دانشجویان این منطقه فراهم کنند. در‌حالی‌که این جنگ نابرابر در نوار غزه ادامه دارد، ارتش رژیم‌صهیونیستی به‌طور سیستماتیک به بیشتر مراکز آموزشی حمله کرده و هزاران دانشجو، معلم و استاد را به خاک و خون کشیده‌اند.
هدف‌گیری سیستماتیک و عمدی امکانات آموزشی
از زمان آغاز حملات وحشیانه رژیم‌صهیونیستی به نوار غزه در 7 اکتبر 2023، نیروهای دفاعی صهیونیست حملات متعددی به بیش از 200 مرکز آموزشی ازجمله دانشگاه‌ها در این منطقه انجام داده است. تا ژوئیه 2024، سازمان ملل اعلام کرده بود تمام 19 دانشگاه مستقر در غزه با تخریب 80 درصد از ساختمان‌های دانشگاه، کشته شدن 103 عضو دانشگاهی و آسیب‌دیدگی 90 هزار دانشجوی ثبت‌نام شده در آموزش عالی همراه بودند که دیگر قادر به ادامه تحصیل نبودند. «دفتر سازمان ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه» (UNOCHA) در ژوئن 2024 اعلام کرد 76 درصد از مدارس غزه به بازسازی کامل یا بازسازی اساسی نیاز دارند.
حجم خرابی‌های دانشگاه‌ها، مدارس و درمجموع مراکز آموزش عالی در این منطقه به حدی بالاست که حدود 1600 عضو دانشگاهی در نوار غزه معتقدند رژیم‌صهیونیستی، تسلیحات و زیرساخت‌های آموزش عالی غزه را هدف قرار داده است و با توجه به ویرانی‌هایی که در این بخش ایجاد شده، بعید به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت به چرخه بازگردد و دانشجویان بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند. درواقع با هدف قرار دادن این تأسیسات، مشخص است که ارتش رژیم‌صهیونیستی قصد دارد به وجود هر مکان آموزشی پایان دهد و هر چشم‌اندازی را برای جوانان فلسطینی، حتی پس از جنگ از بین ببرد. برخی مقامات آموزش عالی فلسطین معتقدند صهیونیست‌ها همچنین برای تبدیل بسیاری از دانشگاه‌ها در نوار غزه به پادگان‌های نظامی برای استقرار تانک‌ها و مکانی برای بازجویی و مقر موقت ارتش تلاش کرده و بعد از اتمام کار خود، آنها را تخریب می‌کنند. در این میان، ویرانی شدیدی که بسیاری از دانشگاه‌ها و سایر مؤسسات آموزشی را در معرض آن قرار داده، سوالی در مورد آینده دانشجویان و آموزش در غزه پس از پایان جنگ ایجاد می‌کند که پاسخ آن همچنان مبهم است. رئیس دانشکده زبان و ارتباطات در غزه بیان کرده است که جنگ ایجادشده، یک نسل کامل از دانشجویان در حوزه آموزش را نابود کرده است. با این اوضاع، بازسازی سیستم آموزشی در غزه غیرممکن نیست اما زمان زیادی برای این کار لازم است. درکل، آموزش نیاز به امنیت دارد در‌حالی‌که این امنیت در نوار غزه حکمفرما نیست و همین امر، تحصیل در دانشگاه‌های این منطقه را با چالش مواجه کرده است؛ چراکه اولویت دانشجویان در شرایط بمباران روزانه صهیونیست‌ها، جست‌وجو برای امنیت است نه تحصیل.
رامی عبدو، رئیس ناظر حقوق بشر اروپا- مدیترانه مستقر در ژنو نیز با اظهاراتی مشابه بیان کرده است که هدف قرار دادن مؤسسات آموزشی توسط ارتش رژیم‌صهیونیستی اقدامی سیستماتیک و عمدی است. هدف‌گیری شامل تمام مؤسسات آموزشی در نوار غزه بوده که بسیاری از آنها را ویران کرده است. هجوم رژیم‌صهیونیستی به نوار غزه و مورد هدف قرار دادن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، باعث ایجاد وقفه زمانی برای بازگشت دانشجویان به دانشگاه‌ها شده زیرا برخی از آنها مجبور به تغییر رشته‌های دانشگاهی خود می‌شوند و برخی دیگر نیز تصمیم می‌گیرند تحصیلات خود را نیمه‌کاره رها کنند.
کدام دانشگاه‌های غزه هدف صهیونیست‌ها شدند
دانشگاه الزهرا: دانشگاه الزهرا در غزه یکی از شاخص‌ترین دانشگاه‌های فلسطین به شمار می‌رود که 1500 دانشجوی دختر و پسر و نیز 600 عضو دانشگاهی و کارمند اداری را در خود جای داده است. این دانشگاه از 12 دانشکده تخصصی تشکیل شده که شامل 120 دوره آموزشی است که 80 دوره کارشناسی و 36 دانشکده کارشناسی‌ارشد اعطا می‌کنند. هیأت‌مدیره این دانشگاه تایید کرده است ساختمان‌های دانشگاه ازجمله مهم‌ترین مؤسسات آموزش عالی و پژوهش‌های علمی در نوار غزه و فلسطینند که در خلال حمله رژیم‌صهیونیستی به غزه متحمل خسارات سنگینی شده است. باوجوداین، شورا مصمم است پس از پایان جنگ، ساختمان‌ها، سالن‌ها و آزمایشگاه‌های دانشگاه را بازسازی کند.
دانشگاه اسلامی غزه: دانشگاه اسلامی غزه که یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های فلسطین است، پس از هدف قرار گرفتن توسط ارتش رژیم‌صهیونیستی متحمل خسارات فراوان و خسارات مادی شدیدی شده است. مدیریت دانشگاه عنوان کرده است که ساختمان دانشکده فناوری اطلاعات، ساختمان ریاست خدمات اجتماعی و آموزش مداوم و ساختمان دانشکده علوم دانشگاهی ازجمله کلیه تجهیزات و آزمایشگاه‌های آنها آسیب جدی دیده و بخش اعظمی از شیشه‌ها و نمای ساختمان‌های دانشگاه شکسته است. رژیم‌صهیونیستی این دانشگاه خاص را از زمان تأسیس در اواخر دهه 70 مورد هدف قرار داده و این روند در سال‌های بعد هم ادامه داشته است.
دانشگاه فلسطین: ارتش رژیم‌صهیونیستی در جریان جنگ مستمر در نوار غزه، تمام ساختمان‌های دانشگاه فلسطین را در شهر الزهرا در جنوب غزه تخریب کردند. مدیریت دانشگاه، با بیان اینکه پردیس‌ها و مراکز اصلی دانشگاهی، جزء امکانات آموزشی غیرنظامی محسوب می‌شوند، تخریب بخش مرکزی این دانشگاه در شهر الزهرا و پیش از آن، انهدام کامل شعبه «خان‌یونس» را تخلف و نقض آشکار قوانین، منشورها و هنجارهای بین‌المللی حامی مؤسسات آموزشی و دانشگاهی عنوان کرده است.
دانشگاه الاسرا غزه: ارتش رژیم‌صهیونیستی در یک سال گذشته دانشگاه الاسرا واقع در شهر الزهرا نوار غزه را مورد هجوم قرار داده و ساختمان اصلی آن را که دانشکده‌های تحصیلات تکمیلی در آن مستقر بود، بمباران کرد. همچنین آنها موزه ملی را در داخل این دانشگاه منفجر کردند که دارای مجوز از وزارت گردشگری و آثار باستانی بوده و اولین موزه در نوار غزه به شمار می‌رفت. در این موزه بیش از 3000 اثر باستانی کمیاب قرار داشت که قدمت آنها به دوران اسلامی و رومی بازمی‌گشت. ارتش همچنین ساختمان‌های اولین و تنها بیمارستان دانشگاهی در نوار غزه و بیمارستان دوم در فلسطین، ساختمان‌های آزمایشگاه‌های پزشکی و مهندسی، آزمایشگاه‌های پرستاری، استودیوی آموزش رسانه، دادگاه‌های آموزش دانشکده حقوق و نیز سالن‌های مربوط به تحصیلات تکمیلی را منفجر کرد. مرکز برگزاری دوره‌های تحصیلات متوسطه دانشگاهی در شمال غزه و مرکز آموزش‌های مداوم و حرفه‌آموزی واقع در غرب غزه در محله «الریمال» نیز مورد هدف حملات صهیونیست‌ها قرار گرفته و به تازگی به پناهگاه آوارگان تبدیل شده است.
دانشگاه آزاد اسلامی القدس- شعبه غزه: دانشگاه آزاد اسلامی القدس یکی از دانشگاه‌های آموزش رایگان در این منطقه است. شعبه‌هایی از آن نیز در بیت‌المقدس، نوار غزه و کرانه باختری حضور دارند. پنج شعبه دانشگاه آزاد اسلامی در نوار غزه‌اند و شعبه غزه در «الریمال» نخستین شعبه‌ای است که توسط دانشگاه در این مکان تأسیس شده است. صهیونیست‌ها در 22 جولای به این شعبه از دانشگاه آزاد اسلامی القدس هجوم بردند که در اثر آن، 22 نفر از جمله برخی از دانشجویان این دانشگاه شهید شدند و ساختمان دانشگاه نیز آسیب‌های جدی را متحمل شد. در روزهای گذشته نیز این دانشگاه سه بار به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مورد اصابت حملات صهیونیست‌ها قرار گرفت که باعث آواره شدن 60 کارمند دانشگاهی و خانواده‌های آنها و حدود 2500 دانشجو و خانواده‌‌شان شد. به دنبال تخریب بخش‌های وسیعی از این دانشگاه، 10 هزار دانشجوی این دانشگاه مجبور شدند تحصیلات خود را متوقف کنند.
