سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: بحث فناوری و نوآوری برای دانشگاه آزاد حوزه‌ای فرمایشی نیست، بلکه موضوعی جدی و حیاتی است. باور مسئولان این دانشگاه این است که برای ایجاد «تحول» در دانشگاه باید در مسیر فناوری و نوآوری حرکت کرد. دکتر طهرانچی، رئیس این دانشگاه پیش‌تر در سخنان خود اعلام کرده بود برای «شتاب» در حرکت دانشگاه «تغییر ریل» ضروری است. او معتقد است باید ریل‌گذاری‌ها را تغییر داد و الگوهای ذهنی حاکم بر دانشگاه آزاد را عوض کرد. به همین دلیل از سال 1398 ریل‌گذاری دانشگاه به‌سمت دانشگاهی فناور تغییر کرد و تمام دانشگاه‌های آزاد استان‌ها نیز تلاش کردند تا در همین مسیر حرکت کنند. اگر بگوییم اکوسیستم نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد استان تهران در میان سایر استان‌ها توانسته در این مدت گامی بلند در مسیر دانشگاه نسل‌های سوم و چهارم بردارد، پربیراه نگفته‌ایم. دانشگاه آزاد استان تهران با بیش از سیصد هزار دانشجو در بیست واحد دانشگاهی به‌عنوان یکی از قطب‌‌های مهم نوآوری و فناوری در کشور شناخته می‌شود. اکوسیستم فناوری و نوآوری استان تهران با حضور شانزده مرکز رشد و هشت سرای نوآوری، 198 هسته فناور، 201 واحد فناور، 66 شرکت دانش‌بنیان، 660 محصول (331 محصول دارای مجوز) در فضایی به مساحت 63هزار متربع با هدف شناسایی و حمایت از ایده‌ها و محصولات خلاقانه و فناورانه استادان، دانشجویان و همکاران واحدهای دانشگاهی استان ساماندهی و عملیاتی شده است. مسئولان دانشگاه آزاد استان تهران با ایجاد بستری مناسب برای فعالیت فناوران و کارآفرینان، به آنها کمک می‌کنند ایده‌های خود را به مرحله اجرا برسانند و محصولات و خدمات فناورانه‌شان را به بازار عرضه کنند.
آن‌طور که جلال حیدربیگی، مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و بازار فناوری دانشگاه آزاد استان تهران به «فرهیختگان» گفته در استان تهران طرح‌های فناورانه بزرگی مصوب شده یا درحال پیگیری است؛ پروژه‌هایی که به‌گفته او با استفاده از قانون جهش تولید دانش‌بنیان و مبحث اعتبار مالیاتی در واحدهای دانشگاهی استان درحال برنامه‌ریزی و اجراست. عقد تفاهمنامه همکاری با مجموعه‌های ایلیااستیل، ایران‌تایر، ایران‌خودرو و تعدادی از مجموعه‌های فناور و صنعتی ازجمله این طرح‌هاست. حیدربیگی می‌گوید بنا داریم بنابر قانون جهش تولید دانش‌بنیان، با مالیات شرکت‌ها در واحدهای دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی، مراکز رشد و سراها و با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان فناوران و اعضای هیأت‌علمی متخصص استان این مهم را در سال مالی جدید به انجام برسانیم. در این گزارش در گفت‌وگو با ایمان عطارزاده، معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد استان تهران به گفت‌وگو نشستیم و به جزئیات اکوسیستم فناوری و نوآوری در استان پرداختیم .
فعالیت 16 مرکز رشد در سطح واحدهای استان تهران
یکی از المان‌های اکوسیستم فناوری و نوآوری در دانشگاه آزاد مراکز رشد و سراهای نوآوری‌اند که دو ضلع این اکوسیستم را کامل می‌کنند. آن‌طور که عطارزاده گفت واحدهای دانشگاه آزاد استان تهران دارای شانزده مرکز رشدند؛ مراکزی که در سه سطح یک، دو و سه طبقه‌بندی شده‌اند. طبق آخرین ارزشیابی انجام‌شده، واحدهای تهران شمال، تهران جنوب، تهران غرب، رودهن، دماوند، پردیس و اسلامشهر جزء سطح یک مراکز رشد، واحدهای علوم پزشکی، ورامین، یادگار امام(ره) در سطح دو مراکز رشد و واحدهای پرند و رباط‌کریم، شهرقدس، تهران مرکزی و تهران شرق در سطح سه مراکز رشد قرار گرفتند. واحدهای فیروزکوه و شهریار نیز به‌صورت مراکز اقماری پردیس و شهرقدس درحال فعالیتند، بنابراین تمام واحدهای دانشگاهی دارای مراکز رشد فعالند. به‌گفته عطارزاده در واحد فرشتگان نیز یک مرکز رشد ویژه دانشجویان ناشنوا درحال راه‌اندازی است. معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد استان تهران گفت: «ضمنا سراهای نوآوری نیز در واحدهای تهران غرب، دماوند، پردیس، علوم پزشکی، تهران شرق، شهر قدس و ورامین راه‌اندازی شده‌اند.»
درآمد 42 میلیاردی از محل فعالیت‌های فناورانه
از بحث تعداد مراکز رشد و سراهای نوآوری که عبور کنیم، بحث درآمدزایی از مهم‌ترین مباحثی است که در حوزه فناوری مطرح می‌شود. به‌گفته عطارزاده واحدهای استان تهران از محل فعالیت‌های فناورانه مراکز رشد و سراهای نوآوری درآمد 42 میلیاردی کسب کرده‌اند. او گفت: «با سیاست‌های ابلاغی و فعالیت‌های مطلوب واحدهای دانشگاهی استان، میزان درآمدهای فناورانه استان نسبت به سال مالی منتهی به شهریور 1402 با رشد هفت‌برابر در شهریور 1403 به 42 میلیارد تومان رسید. در حوزه خدمات و فعالیت‌های فناورانه با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در سال جدید مالی رشد بیشتری را شاهد خواهیم بود.»
رشد قابل‌توجه جذب تعداد هسته‌ها و واحدهای فناور
میزان جذب هسته‌ها و واحدهای فناور در دانشگاه آزاد استان تهران در راستای اهداف و راهکنش‌های بسته‌کاری توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی در دانشگاه آزاد استان تهران رشد قابل‌توجهی داشته است تا جایی که به‌گفته عطارزاده عدد هسته‌های فناور به عدد 198 رسیده و واحدهای فناور به عدد 201 واحد رسیده است. او در این باره گفت: «یکی از اهداف اصلی برنامه‌ریزی‌شده مطابق سند راهکنش، ترویج، فرهنگ‌سازی و کارآفرینی در سطح واحدهای استان است که با برگزاری رویدادها، نشست‌های فناورانه موضوعی، ایده‌آراها و ایده‌شوها، استارتاپ ویکند و سایر رویداد‌های فناورانه و با هدف ایجاد فرهنگ کارآفرینی، توانسته‌ایم به رشد قابل‌توجهی در تعداد هسته‌ها و واحدهای فناور جدید نسبت به سال قبل برسیم.»
66 شرکت دانش‌بنیان در زیست‌بوم فناوری استان تهران
شرکت‌های دانش‌بنیان همان‌طور که از نام‌شان مشخص است به فعالیت‌هایی می‌پردازند که در راستای نیازهای جامعه‌اند و دروازه ورود علم به صنعت تلقی می‌شوند. وجود این شرکت‌ها در ایران از زمانی اهمیت بیشتری پیدا کرد که متولیان بخش‌های مختلف صنعتی تفاوت فاحش بین رشد علم و صنعت را احساس کردند؛ تفاوتی که حاصل عدم‌استفاده از دانش و فناوری تولیدشده در پژوهشگاه‌ها در عرصه تولید و صنعت بود. در همین راستا دانشگاه آزاد نیز تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان را بیشتر از گذشته دنبال می‌کند. معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد استان تهران گفت: «در راستای کیفی‌سازی فعالیت‌های فناورانه و با هدف ارتقای سطح خدمات، فناوری‌ها با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در حال حاضر تعداد 66 شرکت دانش‌بنیان در مراکز رشد و سراهای نوآوری واحدهای دانشگاهی استان مستقرند که نسبت به سال قبل رشد قابل‌توجهی داشته‌اند.» به‌گفته او 98 محصول با TRL9 در این شرکت‌ها تولید و تجاری‌سازی شده‌اند.
رشد 1.5 برابری محصولات
عطارزاده درباره محصولاتی که در اکوسیستم فناوری دانشگاه آزاد استان تهران تولید شده‌اند، گفت: «در حال حاضر 660 محصول در سه گروه نمونه اولیه، نیمه‌صنعتی، صنعتی و تجاری‌سازی شده درمجموع مراکز رشد و سراهای نوآوری تولید می‌شوند. در همه واحدها و شرکت‌های فناور محصولات تولیدی را با سیاست کیفی‌سازی فعالیت‌های فناورانه و با اخذ مجوز‌های لازم برای محصولات بدون‌مجوز، توسعه محصول، توسعه بازار، توسعه بازار صادراتی و افزایش بهره‌وری حوزه تجاری‌سازی در برنامه سال پیش رو داریم.»
رشد 4 برابری زیرساخت‌های فناورانه استان تهران
یکی از اهداف اصلی که سال گذشته در دانشگاه آزاد استان تهران پیگیری شد بحث توسعه زیرساخت‌های فیزیکی در واحدهای این دانشگاه بود. به‌گفته عطارزاده در همین راستا میزان زیرساخت‌های فیزیکی واحدهای دانشگاهی با رشد چهار برابری از 17 هزار مترمربع به 63 هزار مترمربع رسید.
اشتغال بیش از 1400 نفر در زیست‌بوم فناوری و نوآوری استان
این روزها مردم دیگر به دانشگاه آموزشی نمره نمی‌دهند و به‌گفته دکتر طهرانچی مردم دیگر دانشگاهی را که به فکر آینده و اشتغال فرزندان‌‌شان نباشد، نمی‌خواهند. به همین دلیل است که دانشگاه آزاد به‌صورت جدی به بحث اشتغالزایی نیز ورود کرده و تلاش دارد دانش‌آموختگانی تربیت کند که بعد از فارغ‌التحصیلی بتوانند در صنایع مختلف مشغول به کار شوند. هدفی که در دانشگاه آزاد استان تهران هم پیگیری می‌شود. عطارزاده گفت: «در حال حاضر 1400 نفر از اعضای هیأت‌علمی و دانشجویان به‌عنوان اعضای هیأت‌مدیره یا کارمندان شرکت‌های مستقر در مراکز رشد و سراهای نوآوری در مجموعه زیست‌بوم فناوری استان تهران مشغول به فعالیتند. یکی از اهداف برنامه‌ریزی‌شده سال جدید افزایش میزان حضور دانشجویان فعال واحدهای دانشگاهی در این فضاهاست.» آن‌طور که او گفته در دانشگاه آزاد استان تهران تلاش می‌شود حداقل یک درصد دانشجویان فعال واحدهای دانشگاهی در زیرساخت‌های فناورانه استان حضور فعال داشته باشند. او افزود: «این مهم یکی از برنامه‌های حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و بازار فناوری استان تهران است که با مجموعه اقدامات طراحی‌شده در سال جدید به آن خواهیم رسید.» معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد استان تهران در پایان توضیح داد: «کیفی‌سازی فعالیت‌های فناورانه شعار اصلی سال جدید حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و بازار فناوری استان است، تبدیل هسته‌ها به واحد فناور، تبدیل واحد به شرکت دانش‌بنیان، تجاری‌سازی محصولات تولیدی، فرهنگ‌سازی و ترویج کارآفرینی و فناوری و راه‌اندازی زیرساخت‌های مجازی فناوری از مهم‌ترین اهداف پیش روی این حوزه است.»
