ندا اظهری، مترجم: کارشناسان از مدت‌ها قبل با توجه به رشد صعودی و چشمگیر فناوری هوش مصنوعی در دنیا، اعلام کرده بودند که گرایش به حوزه‌های هوش مصنوعی به‌طور قابل توجهی در دنیا و به‌ویژه در منطقه سیلیکون‌ولی افزایش یافته است که بسیاری از غول‌های فناوری در آن مستقرند. به دنبال آن، مشخص شد کاهش سرمایه‌گذاری روی پروژه‌ها به دلیل گرایش بیشتر سرمایه‌گذاران روی پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی است و آنها ترجیح می‌دهند روی فناوری‌های نوظهوری سرمایه‌گذاری و ریسک کنند که آینده درخشانی پیش روی آنهاست. براساس تحلیل‌های جدید صورت گرفته، سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC)های آمریکایی به‌طور قابل توجهی بیشتر از سرمایه‌گذاران در سایر مناطق بر هوش مصنوعی تمرکز کرده‌اند. 

بیشترین سرمایه‌گذاری VCها روی هوش مصنوعی در آمریکا
به گزارش fastcompany، هوش مصنوعی به‌عنوان یک نیروی تحول‌آفرین در دنیا ظاهر شده است که صنایع، اقتصادها و جوامع را در دنیا شکل می‌دهد اما چگونگی سرمایه‌گذاری‌های VCها در این فناوری جدید در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. تخصیص منابع به تحقیق و توسعه و پیاده‌سازی هوش مصنوعی در سطح جهانی متفاوت است و منعکس‌کننده استراتژی‌ها، اولویت‌ها و چشم‌اندازهای متنوعی برای آینده است. به تازگی، تفاوت آشکاری بین میزان توجه عمومی به هوش مصنوعی و میزان سرمایه خطرپذیر جذب‌شده در این بخش مشاهده می‌شود. اما به‌رغم اخباری که این روزها حول محور هوش مصنوعی منتشر می‌شود، تنها حدود 20 درصد از تمام سرمایه‌های جذب‌شده بین ماه ژوئن تا آگوست امسال به حوزه هوش مصنوعی اختصاص داده است. اما زمانی که حرف از انتخاب VCها برای سرمایه‌گذاری در خارج از آمریکا به میان می‌آید، این اختلاف حتی بیشتر هم می‌شود. براساس گزارش Crunchbase (شرکتی که اطلاعات سرمایه‌گذاری و تامین مالی شرکت‌ها را ارائه می‌دهد)، تقریبا 27 درصد از سرمایه‌گذاران خطرپذیر آمریکا در مراحل اولیه (از سطح اولیه تا سری B) بین 15 جولای تا یک سپتامبر روی شرکت‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در این میان، سهم اروپا به کمتر از 20 درصد و چین به حدود 15 درصد می‌رسد که نسبت به سرمایه‌گذاری VCها در آمریکا سهم کمتری را شامل می‌شوند. 

سرمایه‌گذاری 4 هزار میلیارد دلاری آمریکا در یک دهه آینده
به گزارش weforum، شدت گرفتن سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی در آمریکا تحولات زیادی را در بخش‌های کلیدی مانند خودروهای خودران، مراقبت‌های بهداشتی و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات ‌تسریع کرده است. سرمایه‌گذاری‌های VC در زمینه هوش مصنوعی در پنج سال گذشته بالغ بر 290 میلیارد دلار بوده است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند رشد سالانه تولید ناخالص داخلی را 0.5 تا 1.5 درصد در یک دهه آینده افزایش دهد به‌طوری‌که از یک هزار و 200 میلیارد دلار به 3 هزار و 800 میلیارد دلار خواهد رسید. طرح خودروهای خودران آمریکا، سرمایه‌گذاری خصوصی را در تحقیق و توسعه، به‌ویژه از سوی فعالان اصلی فناوران داخلی مانند گوگل، تسلا و اوبر جذب می‌کند. از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ مراقبت‌های بهداشتی آمریکا و شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر در حال سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های تشخیص پزشکی مبتنی‌بر هوش مصنوعی و نظارت بر بیمار از راه دورند. سازمان غذا و داروی آمریکا همچنین برای تایید دستگاه‌های پزشکی مبتنی‌بر هوش مصنوعی است تا از این طریق بتواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و سرمایه‌گذاری بیشتر را در حوزه مراقبت‌های بهداشتی افزایش دهد. از سوی دیگر، دولت آمریکا استراتژی رایانش ابری فدرال را با هدف مدرن‌سازی و ایمن‌سازی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در سراسر کشور معرفی کرده است. هوش مصنوعی همچنین به‌عنوان یک ابزار کلیدی برای خودکارسازی وظایف مدیریت داده، بهینه‌سازی عملکرد شبکه و افزایش اقدامات امنیتی در حال ظهور است. پذیرش سیستم‌های ابری در آمریکا در حال افزایش است و به ابزارهای مدیریت زیرساخت پیشرفته مجهز به هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی تخصیص منابع و افزایش کارایی هزینه نیاز دارد. 

سرمایه‌گذاری 120 میلیارد دلاری چین در هوش مصنوعی
چین هم به‌عنوان یکی دیگر از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران VC روی فناوری هوش مصنوعی شناخته می‌شود. گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که بازار هوش مصنوعی تا سال 2025 از مرز 61 میلیارد دلار هم فراتر رود که گواهی بر گام‌های سریع این کشور در توسعه هوش مصنوعی است. داده‌های OECD نشان می‌دهد که VCها تقریبا 120 میلیارد دلار در اکوسیستم هوش مصنوعی چین سرمایه‌گذاری کرده‌اند که خودروهای خودران، حسگرهای رباتیک و سخت‌افزارهای IT بیشترین حوزه‌های سرمایه‌پذیر را در این حوزه از فناوری تشکیل می‌دهند. چین جایگاه خود را به‌عنوان یک رهبر جهانی در زمینه رباتیک و هوش مصنوعی از طریق برنامه‌های استراتژیکی چون «ساخت چین 2025» و نیز برنامه توسعه ملی هوش مصنوعی، مستحکم کرده است. با حمایت دولت، چین به بزرگ‌ترین بازار جهان در حوزه ربات‌های صنعتی تبدیل شده و با 52 درصد نصب ربات‌های جهانی، از آمریکا پیشی گرفته است. تخصص چینی‌ها روی ربات‌های خدماتی در بخش لجستیک، مراقبت‌های بهداشتی و کاربردهای مصرفی گسترش می‌یابد. این کشور 20 مرکز اصلی هوش مصنوعی را از طریق برنامه‌هایی چون «شهر قهرمان هوش مصنوعی» ایجاد کرده است. شرکت‌های چینی هوش مصنوعی در سطح جهانی گسترش یافته و قراردادهای بین‌المللی را برای نظارت، شهر هوشمند و راه‌حل‌های اتوماسیون منعقد کرده‌اند و نفوذ فزاینده چین را در چشم‌انداز جهانی رباتیک و هوش مصنوعی به نمایش می‌گذارند. چین همچنین سرمایه‌گذاری زیادی در خودروهای خودران و رباتیک انجام می‌دهد. استراتژی‌های چین بر ‌انگیزه این کشور برای رشد اقتصادی، رقابت‌پذیری و نوسازی صنعتی تاکید دارد. موضع پیشگیرانه چین در تنظیم اخلاق و الگوریتم‌های هوش مصنوعی منعکس‌کننده یک رویکرد جامع به حاکمیت هوش مصنوعی است. 

رشد هوش مصنوعی ژاپن با شکل‌گیری آژانس دیجیتال
ژاپن برای مقابله با جمعیت سالخورده و کاهش نیروی کار خود از هوش مصنوعی استقبال می‌کند که منجر به افزایش همکاری با استارتاپ‌های خارجی و شرکت‌های کوچک و متوسط می‌شود. انتظار می‌رود رشد حوزه‌های اتصال، اتوماسیون و شخصی‌سازی در این کشور باعث نوآوری و رشد اقتصادی شود. دولت ژاپن با ایجاد آژانس دیجیتال در سال 2021 درنظر دارد تسریع تحولات دیجیتال را در بخش‌های دولتی و خصوصی با پتانسیل افزودن 735 میلیارد دلار به اقتصاد این کشور تا سال 2030 در دستورکار خود قرار دهد.

سرمایه‌گذاری 17 میلیارد دلاری هند تا 2027
پیش‌بینی می‌شود بازار هوش مصنوعی هند تا سال 2027 به 17 میلیارد دلار برسد که با نرخ رشد سالانه 25 تا 35 درصدی بین سال‌های 2024 تا 2027 رشد خواهد کرد. این رشد ناشی از افزایش هزینه‌های فناوری‌های سازمانی، گسترش جذب استعدادهای هوش مصنوعی در کشور و افزایش سرمایه‌گذاری‌های هوش مصنوعی است. حدود 881 میلیون کاربر اینترنت در هند حضور دارند و حضور فناوری هوش مصنوعی در جنبه‌های مختلف استراتژی‌های بازار، تحولاتی را ایجاد کرده است.

آلمان و سودای تبدیل شدن به مرکز نوآوری AI
آلمان به‌سرعت درحال پیشرفت است و انتظار می‌رود به‌زودی به یکی از مراکز اصلی نوآوری هوش مصنوعی در دنیا تبدیل شود که توجه و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی را از غول‌های بزرگ فناوری آمریکا به خود جلب می‌کند. مایکروسافت برنامه‌های خود را برای تزریق سه‌میلیارد و 200 میلیون دلار به زیرساخت‌های هوش مصنوعی آلمان اعلام کرده که نشان‌دهنده تعهد آلمان به پیشرفت فناوری این کشور است. پیگیری اپل برای استارتاپ‌های هوش مصنوعی آلمان، جذابیت اکوسیستم هوش مصنوعی این کشور را برجسته می‌کند.

تفاوت گرایش سرمایه‌گذاران در دنیا برای سرمایه‌گذاری
به گزارش fastcompany، راندهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، چشم‌انداز کاملی از تمام سرمایه‌ای را ارائه نمی‌دهد که به‌سمت هوش مصنوعی سرازیر می‌شود. درواقع بخش اعظمی از سرمایه‌ای که به کمک توسعه هوش مصنوعی می‌آید، از جانب شرکت‌های بزرگی چون مایکروسافت، گوگل، انویدیا و سیلزفورس تأمین می‌شود. سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی در چین، از صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت‌حمایت دولت گرفته تا شرکت‌های تأسیس‌شده‌ای چون «تنسنت» و «علی بابا» بسیار مبهم است که نمی‌توان آن را به‌طور کامل به دست آورد؛ اما نقش سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در این اکوسیستم، اهمیت زیادی دارد و تفاوت در میزان توجهی که سرمایه‌گذاران خطرپذیر در مناطق مختلف به هوش مصنوعی دارند، بسیار معنادار است. به‌عنوان‌مثال سرمایه‌گذاران چینی بیش از سرمایه‌گذاران سایر کشورها روی استارتاپ‌های تولیدی سرمایه‌گذاران اروپایی طرفدار شرکت‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاران کارائیبی نیز بیش از دیگر سرمایه‌گذاران در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند. با توجه به آماری که برای سرمایه‌گذاری از 15 جولای تا دوره‌های سری B ارائه‌شده، احتمال افزایش سرمایه‌گذاری VCها در یک بخش خاص در مقایسه با میانگین جهانی وجود دارد.
طبق داده‌های اعلام‌شده 2 درصد از سرمایه‌گذاری در آسیا به‌استثنای چین روی استارتاپ‌های حوزه تجارت الکترونیکی، 2 درصد در حوزه لجستیک و یک درصد در حوزه آموزش است، در مقابل سهم سرمایه‌گذاری در چین در حوزه تولید 4.7 درصد، در حوزه رباتیک 4.5 درصد و در زمینه خودرو 3.6 درصد گزارش شده است. در این میان بیشترین سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها با 1.8 درصد روی حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است و بعد از آن، سهم 1.7 درصدی در حوزه‌های پایدار و 1.5 درصد روی امنیت سایبری را به خود اختصاص داده است. همچنین در منطقه آمریکای لاتین و کارائیب هم 3.2 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها روی حوزه‌های منابع انسانی و ارز دیجیتال و 3 درصد روی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها صورت می‌گیرد. در منطقه خاورمیانه و آفریقا 3.3 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها جذب حوزه فناوری‌های آموزشی و آموزش و 3.1 درصد نیز جذب نرم‌افزارها می‌شود. در منطقه استرالیا و نیوزیلند 5.4 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها در فناوری‌های کشاورزی، 3.3 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های درمانی و 2.7 سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های تحلیلی صرف می‌شود. در آمریکا هم 1.4 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها در بخش امنیتی و نرم‌افزارهای سازمانی و 1.3 درصد از سرمایه‌گذاری‌ها هم در حوزه یادگیری ماشینی صرف می‌شوند.

سرمایه‌گذاری‌ها باید بسته به اکوسیستم مدنظر انتخاب شوند
به‌طورقطع سرمایه‌گذاری VCها در چین نسبت به آفریقا متفاوت است، بنابراین باید انتظار داشت سرمایه‌گذاری‌هایی که در هرکدام از حوزه‌ها انجام می‌شود نیز متفاوت باشند اما این تصور که فناوری، فناوری است، موجودیتی یکپارچه و بی‌تفاوت نسبت به ویژگی‌های مکانی و فرهنگی ایجاد می‌کند که سرمایه‌گذاران را به‌اشتباه انداخته است. مدیر ارشد اجرایی شرکت سرمایه‌گذاری 500 Global عنوان کرده پیش‌تر این تصور وجود داشت که می‌توان برخی استارتاپ‌های معروف را با آگاهی از این موضوع گسترش داد که ممکن است تنها در اکوسیستم‌های خاصی پاسخگو باشند. به‌عنوان‌مثال اوبر در سال 2022 از پاکستان خارج شد و درعوض استارتاپ محلی و بومی Careem جایگزین آن شد که پیش از این هم عملکرد بهتری در اکوسیستم این کشور ایفا می‌کرد. درواقع می‌توان گفت نرم‌افزار حمل‌ونقلی که در آمریکا بسیار معروف و پربازده است، زمانی که در اکوسیستم متفاوتی قرار می‌گیرد، به دلیل تفاوت در ظرفیت‌های موجود، شاید نتواند تمام قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارد. به‌عبارتی سرمایه‌گذاران با انواع شرکت‌هایی هماهنگ می‌شوند که در کشورهای خود می‌توانند از آنها حمایت کنند و هوش مصنوعی مولد همیشه در بالای این فهرست قرار نمی‌گیرد. پس از آنکه کشورهایی چون باهاماس گام‌هایی را برای گنجاندن دارایی‌های دیجیتال در اقتصاد این کشور ترسیم کردند، کارائیب به بهشتی برای سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال تبدیل شد تا جایی که به شهروندان اجازه می‌دهد مالیات خود را به‌صورت رمزنگاری بپردازند. نقش چین به‌عنوان مرکز تولید علم جهان، سرمایه‌گذاران این کشور را به‌سمت‌وسویی سوق می‌دهد که تمایل بالایی به سرمایه‌گذاری روی حوزه‌های رباتیک داشته و از این فرصت‌های ایجادشده استفاده کنند. وسعت بالای زمین‌های کشاورزی در استرالیا و نیوزیلند سرمایه‌گذاران را تا حد زیادی به‌سمت سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های کشاورزی سوق می‌دهد. از سوی دیگر ترکیبی از تفاوت‌های فرهنگی، تاریخی و مقرراتی، اروپا را به کانون سرمایه‌گذاری در بخش آب‌وهوا تبدیل کرده است. این  به معنای پذیرش بیشتر فناوری‌های تجربی اما تغییردهنده و تأثیرگذار تلقی می‌شود که می‌تواند به سرمایه‌گذاری بیشتر، به‌عنوان‌مثال روی تولید سلول‌های سوختی هیدروژنی و سرمایه‌گذاری کمتر استارتاپ‌های نرم‌افزاری کربنی مانند نرم‌افزارهای بهره‌وری SaaS در دهه 2010 منجر شود که پیشرفت‌های نسبی آنها در مقایسه با شرکت‌های کنونی بازار شبهه‌هایی را ایجاد کرده است. با وجود این، سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر آمریکایی طی یک‌دهه اخیر غالب بوده‌اند. نسل بعدی این سرمایه‌گذاری‌ها به‌طورقطع مجموعه‌ای از استارتاپ‌های امروزی فعال در حوزه‌های هوش مصنوعی‌اند که معمولا کمتر به ایجاد فناوری‌های جدید و بیشتر به استقرار تغییریافته LLMهای تولیدشده توسط شرکت‌های «انتروپیک»، OpenAI و «متا» متکی خواهند بود. یک کارآفرین آمریکایی با در دست داشتن راه‌حلی تحول‌آفرین برای ایجاد تغییرات آب‌وهوایی ممکن است در خارج از کشور به‌دنبال کمک مالی به کشورهایی باشد که بیشتر به‌سمت سرمایه‌گذاری در چنین فضایی و شاید کشورهایی گرایش داشته باشند که با افزایش دما مورد تهدید قرار می‌گیرند.

گرایش‌ها و چالش‌های جهانی
همان‌طور که چشم‌انداز هوش مصنوعی همچنان درحال تکامل است، چند روند و چالش نیز درحال شکل‌گیری‌اند. اهمیت روزافزون حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها باعث تغییر به‌سمت توسعه و استقرار هوش مصنوعی مسئولانه‌تر شده است. نیاز به استعدادهای هوش مصنوعی باعث ایجاد رقابت جهانی برای استعدادهای برتر هوش مصنوعی شده است. اهمیت فزاینده اخلاق هوش مصنوعی باعث تمرکز بر توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی شفاف، قابل توضیح و منصفانه شده است. پازل سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی یک موضوع پیچیده و چندوجهی است که استراتژی‌ها، اولویت‌ها و چشم‌اندازهای متنوع کشورهای مختلف را منعکس می‌کند و با تحول این فناوری ضروری است کشورها استراتژی‌های خود را برای جذب سرمایه‌گذاری خصوصی تطبیق دهند.