علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز: مقامات رژیم‌صهیونیستی دستور داده‌اند شهرک‌نشینان تصاویر مربوط به خرابی‌های سرزمین‌های اشغالی را منتشر نکنند. این خبر را روز گذشته پایگاه خبری المیادین به نقل از شهردار حیفا اعلام کرد. بر این اساس شهرداری حیفا خطاب به شهرک‌نشینان تاکید کرده که نباید تصاویر مواضعی که توسط موشک‌های حزب‌الله در این منطقه هدف قرار گرفته در فضای مجازی منتشر شود. همزمان با شهادت حدود ششصد لبنانی در نتیجه تجاوزهای اخیر رژیم به این کشور و گسترش نبرد میان رژیم‌صهیونیستی و حزب‌الله لبنان تبادل آتش میان دو طرف نیز شدت گرفته و منابع خبری طی روزهای اخیر از حمله حزب‌الله با صدها پرتابه به قلب تل‌آویو خبر داده‌اند. روز گذشته نیز حزب‌الله اعلام کرد یک موشک بالستیک قادر۱ را به مقر موساد در اطراف تل‌آویو شلیک کرده است. براساس بیانیه حزب‌الله این مقر، مسئول ترورهای اخیر در جنوب بیروت و همچنین انفجار پیجرها و تجهیزات بی‌سیم در لبنان بوده است. همه اینها در حالی است که همزمان با وسعت پیدا کردن جنگ میان طرفین، اخبار و اطلاعات و تصاویر مربوط به تلفات حزب‌الله توسط رسانه‌های رسمی و غیررسمی منتشر می‌شوند اما تاکنون این گزاره درباره رژیم صدق نکرده است. بازخوانی تحولات اخیر منطقه اما نشان می‌‌دهد این اولین بار نیست که رژیم‌صهیونیستی دست به اجرای چنین پروتکلی می‌زند و این فرآیند مسبوق به سابقه است.
رسانه در چنگال رژیم‌صهیونیستی
بدیهی است که یکی از اهداف این شکل از سانسور مربوط به جلوگیری از افشای نقاط ضعف است. با این حال اما در این باره اهداف مختلف دیگری نیز می‌تواند در میان باشد.
1- یکی از مهم‌ترین این موارد که رژیم را نیز با چالش مواجه کرده، مسائل امنیت داخلی و خارجی است. رژیم‌صهیونیستی به جهت درگیری در جبهه‌های مختلف، نگران است انتشار تصاویر خرابی‌ها و مناطق مورد حمله، اطلاعات استراتژیکی را به دشمنان ارائه دهد و بتواند نقشه‌های نظامی اسرائیل را برای حملات آینده افشا کند.
2- کابینه نتانیاهو همچنان با تظاهرات داخلی روبه‌رو است و انتشار تصاویر مربوط به خسارات حملات موشکی حزب‌الله می‌تواند این تظاهرات را تشدید کند. بنابراین کنترل افکار عمومی به‌وسیله جلوگیری از انتشار این تصاویر می‌تواند به کاهش فشارهای اجتماعی کمک کند.
3- از ابتدای حمله رژیم به ضایحه بیروت و جنوب لبنان، تصاویری تحت عنوان مهاجرت لبنانی‌ها به سمت شمال در رسانه‌های خارجی و به‌ویژه رسانه‌های اسرائیلی پمپاژ شد و شدت این شانتاژ خبری به هیچ عنوان با تصاویر مربوط به حمله گسترده لبنانی‌ها به مواضع رژیم‌صهیونیستی نبود. این تناقض در پوشش خبر صرفا نمایانگر هدف دیگری است که نتانیاهو تحت عنوان «کنترل روایت‌های رسانه‌ای» دنبال می‌کند. او تلاش می‌کند روایت و تفسیر رسانه‌ها درباره درگیری‌ها و عملیات‌های نظامی‌اش را تحت کنترل داشته باشد.
2 دهه سانسور
همان‌طور که اشاره شد اسرائیل در سال‌های گذشته سعی کرده با روش‌های مختلفی از انتشار تصاویر و اطلاعات مربوط به خسارات نظامی وارد شده به شهرک‌های اشغالی جلوگیری کند.
1- همکاری پلتفرم‌ها در سانسور: ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای اعمال محدودیت در فضای مجازی، همکاری با مالکان این پلتفرم‌هاست. در سال‌های گذشته شرکت‌های مختلفی اعم از فیسبوک (متا)، توییتر (x)، یوتیوب، اینستاگرام (متا)، گوگل و دیگر پلتفرم‌های محلی و منطقه‌ای با رژیم‌صهیونیستی در زمینه کنترل محتواها همکاری کرده‌اند. مقامات اسرائیلی حتی سعی کردند تیک‌تاک را هم که یکی از پلتفرم‌های تقریبا آزاد در دنیا محسوب می‌شود و در زمینه انتشار تصاویر مربوط به فلسطینیان در دنیا بسیار فعال عمل کرده است، به‌منظور کنترل محتوا تحت اختیار خود قرار دهند.
2- جنگ 33 روزه: در جنگ دوم لبنان که در ایران به جنگ 33 روزه معروف است (200۶)، خرابی‌هایی در لبنان و شمال سرزمین‌های اشغالی رخ داد که اسرائیل تلاش کرد تا رسانه‌ها را از پوشش کامل خرابی‌ها در مناطق اسرائیلی و لبنانی محروم کند. آنها تصاویر هوایی و زمینی از خرابی‌ها در مناطق تحت کنترل خود را سانسور کردند تا از تبلیغات منفی در رسانه‌های بین‌المللی جلوگیری کنند. از سوی دیگر خبرنگاران هم دسترسی آزادانه‌ای به بخش‌های آسیب دیده در سرزمین‌های اشغالی نداشتند و تحت نظارت دقیق نظامیان اسرائیلی بودند.
3- عملیات ستون دفاعی: در جریان عملیات «ستون دفاعی» در سال 2012، دولت اسرائیل از خبرنگاران داخلی و بین‌المللی خواست تا اطلاعات و تصاویر مربوط به مواضع آسیب‌دیده ارتش یا خسارات به ساختمان‌های اسرائیلی را منتشر نکنند. همچنین مقامات اسرائیلی دسترسی محدودی به خبرنگاران برای فعالیت در سرزمین‌های اشغالی داده و تصاویری را که خبرنگاران می‌خواستند منتشر کنند؛ کنترل می‌کردند.
4- نبرد غزه: در ماه می ۲۰۲۱، درگیری‌هایی بین معترضان فلسطینی و پلیس رژیم بر سر حکمی برنامه‌ریزی‌شده از طرف دادگاه عالی اسرائیل درخصوص بیرون راندن فلسطینیان از بیت‌المقدس شرقی درگرفت. این درگیری‌ها، که همزمان با شب قدر و روز اورشلیم بود، از پنجشنبه 16 اردیبهشت آغاز شده و بامداد جمعه ۳۱ اردیبهشت آتش‌بس بین طرف‌ها برقرار شد. در جریان این درگیری‌ها بین اسرائیل و حماس در نوار غزه، رسانه‌های محلی و بین‌المللی گزارش دادند اسرائیل تلاش کرد مانع از انتشار برخی تصاویر مربوط به خرابی‌های وسیع در غزه شود. با وجود حملات هوایی مکرر، اسرائیل تلاش داشت تا از پخش زنده گزارش‌ها یا تصاویر خرابی‌هایی که به‌ویژه غیرنظامیان را تحت تأثیر قرار داده بود، جلوگیری کند. برخی از اهالی رسانه بین‌المللی گزارش دادند اسرائیل به خبرنگاران دسترسی محدودی برای فعالیت و حضور در مناطق آسیب‌دیده در غزه داده یا مانع ورود آنها به مناطق حساس شده است.
5- عملیات طوفان الاقصی: عملیات طوفان الاقصی هم از همان ابتدای هفت اکتبر 2023 شامل سانسورهای شدید رژیم‌صهیونیستی شد و این رژیم اطلاعات مرتبط با حملات و خسارات جنگی را مخفی کرد. این نوع سانسور شامل کنترل بر گزارش‌های رسانه‌ای، تصاویر و ویدئوهای منتشرشده از تلفات، خرابی‌ها و ابعاد کامل جنگ بود.
کنترل شدید فضاهای مجازی منجر به این شد که روزانه تصاویر زیادی از خسارات وارد شده به نوار غزه منتشر شود و در عین حال کمترین اطلاعات درباره صدمات و خساراتی که صهیونیست‌ها متحمل شده‌اند، وجود داشته باشد. همچنین طی یک سال گذشته گزارش‌های زیادی از حملات سایبری به تأسیسات رژیم منتشر شد و منابع محلی نیز آن را تایید می‌کردند اما درنهایت سعی می‌شد آثار مخرب این عملیات‌ها -که حتی منجر به تعطیلی چندساعته فرودگاه تل‌آویو می‌شد- سانسور شود.
6- عملیات وعده صادق: عملیات وعده صادق با رمز یا رسول‌الله در بامداد ۲۵ فروردین 1403 با شلیک ده‌ها فروند موشک و پهپاد از ایران به سمت اسرائیل انجام گرفت که نخستین رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل محسوب می‌شود. در این عملیات حدود سیصد پرتابه به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک شد که «پایگاه هوایی نوآتیم» از اهداف عملیات موشکی و پهپادی ایران در پاسخ به حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران در دمشق بود. در این عملیات مناطق شمالی، جنوبی و شرق سرزمین‌های اشغالی و بخش اشغال شده بلندی‌های جولان نیز مورد هدف قرار گرفتند. همان زمان تصاویر واضحی از لنز دوربین فلسطینیان منتشر شد که حاکی از بی‌اثر بودن گنبدآهنین در مقابله با برخی از موشک‌های ایرانی بود. در عین حال صهیونیست‌ها اجازه انتشار تصاویر این عملیات را به شهرک‌نشینان و رسانه‌ها ندادند. از سوی دیگر آنها تصویر کودک آسیب‌دیده‌ای را تحت عنوان تلفات حمله ایران به اسرائیل منتشر و شانتاژ کردند.
7- حمله حزب‌الله به یگان 8200: اواخر شهریورماه بود که حزب‌الله لبنان اعلام کرد در عملیات روز اربعین و در پاسخ به ترور فرمانده شهید فؤاد شکر توسط اسرائیل، یگان 8200 را هدف قرار داده که بزرگ‌ترین یگان اطلاعاتی و شنودی اسرائیل است. منابع امنیتی اروپایی در گفت‌وگو با شبکه المیادین تاکید کردند حمله اخیر حزب‌الله به یگان 8200 در فلسطین اشغالی موفقیت بزرگی به ثمر رساند. طبق گفته این منابع، این حمله منجر به کشته و زخمی‌شدن تعدادی از صهیونیست‌ها شد. تعداد کشته‌شدگان به 22 نفر رسید و تعداد مجروحان 74 نفر اعلام شد. با این وجود اگر عبارت مربوط به این حمله را در اینترنت جست‌وجو کنید، کمتر دیتایی در این باره از سوی منابع اسرائیلی خواهید دید.
سانسورها محدود به اسرائیل نیست
این پروتکل شدید سانسور با واکنش‌های قابل توجه و معناداری روبه‌رو است. کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی، معمولا از اسرائیل حمایت سیاسی و نظامی می‌کنند و در قبال سانسور رسانه‌ای اسرائیل واکنش‌های ملایمی دارند. در مواردی که اسرائیل رسانه‌ها را محدود کرده است، این کشورها به‌طور مستقیم انتقادهای شدیدی علیه اسرائیل مطرح نکرده‌اند. ایالات متحده نیز به‌عنوان متحد اصلی اسرائیل تلاش می‌کند در موارد مربوط به درگیری‌های اسرائیل و فلسطینی‌ها، از انتقاد علنی نسبت به سیاست‌های اسرائیل اجتناب کند. با این حال گاهی اوقات، سیاستمداران یا نهادهای حقوق بشری غربی نسبت به محدودیت‌های رسانه‌ای اسرائیل ابراز نگرانی کرده‌اند. به‌عنوان مثال سازمان عفو بین‌الملل(Amnesty International) و دیدبان حقوق بشر(Human Rights Watch) مکررا سانسور و محدودیت‌های رسانه‌ای اسرائیل را محکوم کرده‌اند. این سازمان‌ها اقدامات اسرائیل را به‌عنوان تلاشی برای جلوگیری از شفاف‌سازی درباره جنایات جنگی یا سوءاستفاده از نیروی نظامی می‌دانند. سانسورهای اسرائیلی‌ها فقط محدود به داخل شهرک‌های اشغالی نیست. چنانچه عفو بین‌الملل نیز چندین گزارش منتشر کرده که در آن به جلوگیری از پوشش رسانه‌ای در نوار غزه و کرانه باختری اشاره کرده و اسرائیل را به نقض آزادی مطبوعات و حق دسترسی به اطلاعات متهم کرده است. همچنین دیدبان حقوق بشر، اسرائیل را به جلوگیری از انتشار اطلاعات درباره شرایط انسانی در مناطق تحت حمله متهم کرده و خواستار آزادی بیشتر رسانه‌ها در پوشش این درگیری‌ها شده است.
