فاطمه بریمانی، خبرنگار گروه جهانشهر: چین سالهاست که در فضای تحکیم روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای منطقه خلیجفارس اقدامات قابل ملاحظهای صورت داده است. در همین راستا نیز تلاش کرده تا در کنار مذاکرات با اعضای شورای همکاری خلیحفارس، با هر یک از این کشورها نیز بهطور جداگانهای روابط حسنه ایجاد کند. بر همین اساس «لی چیانگ» نخستوزیر چین هفته گذشته طی سفری به منطقه خلیجفارس در ابوظبی و ریاض با سران امارات و عربستان سعودی درباره آخرین وضعیت روابط دوجانبه این کشورها با یکدیگر گفتوگو کردند. این سفر سومین دیدار چیانگ پس از همهگیری بیماری کووید19 از کشورهای عربی بوده است.
چین و امارات
امارات یکی از مهمترین شرکای تجاری چین در میان کشورهای عربی است. حجم مبادلات تجاری میان دو کشور در سال 2022 بالغ بر 81 میلیارد دلار بوده که این عدد 6 برابر روابط تجاری 14.6 میلیارد دلاری ایران و چین در همان سال است. طبق دادههای گمرکی چین، حجم مبادلات تجاری میان امارات و چین در سال 2023 به رقم 95 میلیارد دلار رسیده است. 60 درصد از تجارت چین با منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (با 400 شهر) از طریق بنادر توسعهیافته امارات انجام میشود؛ بنادری که این کشور را به هاب اقتصادی منطقه تبدیل کردهاند.
عربستان و چین از هم چه میخواهند؟
طی دو سال گذشته عربستان بارها از تمایلش به یک توافق طولانیمدت با چین صحبت کرده. مسأله حائز اهمیت محدودیتهایی است که به جهت چشمانداز 2030 برای عربستان در این تجارت وجود دارد. عربستان طرح 2030 را بهعنوان الگویی برای خود در نظر گرفته که طبق این طرح برقراری ارتباط با چین در زمینههای صنعتی میتواند به اقتصاد داخلی این کشور در کوتاهمدت آسیب جدی وارد کند. اما این کشور به دلایل سیاسی و اقتصادی دیگری از این محدودیتها چشمپوشی کرده و در تلاش است تا در جهت تحقق اولویتهای دیگرش، موانع را نادیده بگیرد. از آنجایی که پکن یکی از بزرگترین و اصلیترین واردکنندگان منابع انرژی است، تاکنون بسیار تلاش کرده تا روابط خود را با کشورهای شورای همکاری خلیجفارس تحکیم کند.
نگرانی از آمریکا و نتیجه انتخابات
طی سالهای اخیر در کنار تقویت رابطه پکن و ریاض، ارتباط میان چین و شورای همکاری خلیجفارس نیز بیشتر و جدیتر شده است. به همین دلیل طی سالهای اخیر اخبار متعددی از نگرانی ایالات متحده درباره رابطه چین و کشورهای خلیحفارس در رسانهها منتشر شده است. در همین رابطه رویترز گزارش کرده ایالات متحده طی سالهای اخیر بهطور فزایندهای برای جلوگیری از تقویت همکاری بین چین و کشورهای شورای همکاری خلیجفارس، به طرفین فشار وارد کرده است. همین امر نیز موجب نگرانی هرچه بیشتر چینیها شده است. پکن که طی سالهای اخیر به دستاوردهای شایانی در عرصه اقتصاد با کشورهای عربی نفتی و غیرنفتی رسیده، از بازگشت دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق و نامزد کنونی انتخابات، هراس دارد. دونالد ترامپ در سخنرانیهای انتخاباتی خود بارها درخصوص نگرانیهای آمریکا از گستردگی روابط چین و کشورهای عربی صحبت کرده است. دونالد ترامپ بعد از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۶ از تحریمها به نحوی که آشکارا با دولتهای قبلتر از او تفاوت داشت، استفاده کرد. موسسه حقوقی «گیبسون دان» سال ۲۰۲۱ گزارش داد طبق دادههای گردآوریشده توسط این موسسه، دولت ترامپ در دوران ۴ساله خود در کاخ سفید بیش از ۳۹۰۰ اقدام تحریمی مجزا علیه طرفهای مختلف انجام داده است. چین، روسیه و ایران، سه کشوری بودند که بیشترین تحریمها در دولت ترامپ علیه آنها اعمال شد. اکنون نیز چینیها به دلیل تاکید ترامپ درخصوص خطر روابط این کشور، از روی کار آمدن مجدد ترامپ در آمریکا هراسانند. در این میان باید توجه داشت کامالا هریس، معاون رئیسجمهور و دیگر نامزد انتخابات نیز بارها درخصوص چین نگرانیهایی را مطرح کرده است.
غرب از تب و تاب افتاده
«فارن افرز» به بهانه دیدار اخیر سران عربستان سعودی و چین گزارشی درباره چندقطبی شدن خاورمیانه و جایگاه آمریکا در این قطبها منتشر کرده است. در این گزارش به دو نکته در رابطه با رفتار واشنگتن درخصوص شرکایش اشاره شده است. در نکته اول آمده است واشنگتن همواره شرکای خود را دستکم گرفته و گمان نمیکند برخی کشورهای متحد بتوانند با دیگر کشورها بهویژه رقبای ایالات متحده وارد مذاکره شده و در زمینه قراردادهای تجاری و نفتی به نتایج قابل ملاحظهای دست یابند. نکته دوم نیز به این مساله اشاره کرده که ایالات متحده درخصوص سیاستهای خارجی خود همواره دچار آسیب «خودشیفتگی استراتژیک» است؛ به این معنا که آمریکا همواره خود را بالاتر از همه کشورها تلقی میکند و هیچگاه نیز از این اشتباه خود درس نگرفته است. بهطور مثال، سال 2015 دولت باراک اوباما از متحدان خود خواست تا با بانک سرمایهگذاری زیرساخت آسیایی به رهبری چین همکاری نداشته باشند اما حتی نزدیکترین متحدان این کشور نیز واکنش چندانی به خواست آمریکا نشان نداده و روابط خود را با چین ادامه دادند. رفتهرفته تعدد این اتفاقات موجب شد تا در میان تحلیلگران مساله کاهش نفوذ آمریکا و سرپیچی دولتهای متحد از خواست غرب مطرح شود. براساس مقاله مذکور، ارتباط میان چین و عربستان سعودی حاکی از تغییر نظام جهانی و کاهش نفوذ کشورهای غربی در سیاست متحدانشان است. جهان به سوی چندقطبی شدن پیش میرود و در این شرایط همه کشورها به دنبال ایجاد زمینهای بازی متعددی برای کنشگری هرچه بیشتر خود میگردند.
.gif?v=0)
