علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: وقتی توییت‌های یک شب مانده به جلسه رای اعتماد و تلاش‌ها برای رای نیاوردن چند گزینه پیشنهادی را مرور می‌کنیم و آمار ثبت‌نام کاندیداهایی که در مخالفت با چند وزیر ثبت‌نام کرده بودند را لحاظ می‌کنیم، رای آوردن کابینه دولت چهاردهم در مجلس دوازدهم بدون حتی یک وزیر ردشده، امری غیرمنتظره محسوب می‌شود. اتفاق غیرمنتظره‌ای که حتی در دولت سیزدهم به‌عنوان دولت همسو با مجلس یازدهم نیز رخ نداده بود. با این اتفاق، علاوه‌بر تکمیل پروژه وفاق ملی که رئیس‌جمهور کلید زده بود، عیار گروه‌های سیاسی مختلف به‌ویژه گروه‌هایی که صدای بلندتری در مخالف‌خوانی دارند بهتر مشخص شد. همسویی حداکثری مجلس با دولت اکنون باب بهانه‌جویی گروه‌های رادیکال اصلاح‌طلب را بسته و دستاویزی برای توجیه مسئولیت‌گریزی و کارنکردن باقی نگذاشته است. توپی که پزشکیان تا دیروز معتقد بود در زمین مجلس است، از امروز در زمین خودش قرار گرفته و اکنون نوبت دولت برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت 4 ساله خدمت است.
مجلس معنای وفاق را کامل کرد
یکی از گزاره‌هایی که پزشکیان و چهره‌های نزدیک به او بر آن تاکید داشتند این بود که وزرای پیشنهادشده با رویکرد وفاق ملی به مجلس معرفی شده‌اند. این رویکرد حتی تا لحظه رای اعتماد نیز ادامه داشت و پزشکیان در توییتی ضمن به کار بردن هشتگ «وفاق ملی»، تکمیل این پروژه را این‌گونه از نمایندگان مطالبه کرد. «توپ در زمین نمایندگان است»، امروز بزنگاه راستی‌آزمایی است. پزشکیان در بخشی از نطق روز گذشته خود نیز تلاشش برای رسیدن به وفاق ملی را مورد اشاره قرار داد و گفت: «در ذهن من ایده‌آل‌هایی برای وزرا بود ولی وقتی دیدم توافق نیست، کوتاه آمدم... برای وحدت، کوتاه می‌آیم... برخی‌ها که تفاهم نبود را وارد لیست نکردیم.» رئیس‌جمهور در ادامه مطالبه‌اش از نمایندگان برای تکمیل ایده وفاق را این‌گونه مطرح کرد: «وقتی با شما پیمان می‌بندیم، این پیمان دوطرفه است و نمی‌تواند یک‌طرفه باشد.» پزشکیان پس از آنکه نمایندگان به همه کابینه پیشنهادی رای مثبت دادند در توییت دیگری با گفتن جمله «وفاق برای ایران» تکمیل شدن پروژه وفاق را تایید کرد. درحالی‌که برخی گروه‌های سیاسی تا پیش از جلسه رای اعتماد به وزرا سعی داشتند با تزریق ناامیدی ایده وفاق رئیس‌جمهور را شکست‌خورده توصیف کنند، رویکرد تعاملی مجلس باعث شکست خوردن پروژه ایجاد نزاع بین مجلس و دولت شد و معنایی که از وفاق در فضای سیاسی پیچیده بود را تکمیل کرد، تا جایی که حتی آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات نیز که شب چهارشنبه معتقد به ناکام ماندن ایده وفاق ملی بود و آن را اعلام نیز کرده بود در توییت روز چهارشنبه خود رای اعتماد نمایندگان به وزرا را گامی مهم برای پیشبرد پروژه وفاق ملی دانست. این رویکرد مجلس باعث شد تا کسانی که برای مقصر جلوه دادن بهارستان در شکست ایده وفاق ملی طرح‌ریزی کرده بودند اکنون رویکرد تقابلی خود را خالی از استدلال دیده و بابی برای بهانه‌جویی و متهم کردن مجلس پیدا نکنند.
نقش پررنگ قالیباف در ایجاد همسویی بین مجلس و دولت
با توجه به فضایی که تا پیش از روز رای‌گیری بر مجلس حاکم و گزاره‌هایی که مبنی‌بر لب مرز بودن چند وزیر پیشنهادی مطرح می‌شد، این اتفاق که نمایندگان به صورت قاطعانه از همه وزرا حمایت کرده و مهر تایید بر حضور آنها در دولت بزنند امری غیرقابل پیش‌بینی بود. حتی اعضای فراکسیون انقلاب در یک رای‌گیری درون‌فراکسیونی به همتی وزیر پیشنهادی اقتصاد، ظفرقندی وزیر پیشنهادی بهداشت، میدری وزیر پیشنهادی کار و صالحی‌امیری وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی رای نداده بودند. تعداد نمایندگانی که طی 4 روز بررسی اعضای کابینه برای صحبت به‌عنوان موافقان و مخالفان وزرای پیشنهادی ثبت‌نام کرده بودند نیز نشان می‌داد محمدرضا صالحی‌امیری و ظفرقندی کار سختی برای ورود به کابینه داشته باشند. این اتفاق نیز افتاد اما به‌هرحال دو وزیر لب مرزی کابینه نیز میزان کافی آرا برای حضور در کابینه را به دست آوردند. تایید هر 19 وزیر پیشنهادی نشان می‌دهد رئیس مجلس حداکثر تلاش خود را برای از بین رفتن نزاع‌های احتمالی و جلب اعتماد نمایندگان به کار گرفته است. این همراهی را در برخی کنش‌هایی که رئیس مجلس در جلسات علنی داشت نیز می‌توان ردیابی کرد. رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به تذکر ابراهیم رضایی، نماینده مردم دشتستان رضایی درباره استعلام صلاحیت محمدرضا ظفرقندی، وزیر پیشنهادی بهداشت درمان و آموزش پزشکی تایید شدن همه وزرای پیشنهادی توسط نهادهای امنیتی را مورد اشاره قرار داد تا باب اتهامات امنیتی را بسته باشد. قالیباف در این‌باره گفت: «صلاحیت تمام ۱۹ وزیر معرفی شده از سوی دولت محترم به مجلس شورای اسلامی، در دستگاه‌های ذی‌ربط تایید شده است، به‌ویژه درباره برخی از موارد من نیز دو مرتبه پیگیری کردم.» قالیباف همچنین نسبت به انتشار بدون اجازه بروشورهایی علیه صالحی‌امیری توسط مالک شریعتی معترض شد و با ذکر نام به او تذکر داد. این اظهارات نشان می‌دهد رئیس مجلس برای اثرگذاری بر آرای نمایندگان و تکمیل پروسه وفاق ملی، حداکثر تلاش خود را به کار گرفته است. اثرگذاری قالیباف در رای اعتماد به وزرا باعث شد تا چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان از رویکرد او تقدیر کرده و حتی خود پزشکیان نیز با انتشار نامه‌ای از قالیباف بابت همراهی مسئولانه در انتخاب کابینه دولت برای ایران با هدف وفاق ملی تقدیر کند.
وزن گروه‌های خاص در مجلس مشخص شد
بعد از نتایج انتخابات مجلس در شهر تهران و قرار گرفتن چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری در صدر فهرست انتخاب‌شدگان، در فضای سیاسی برخی به دنبال دامن زدن به این گزاره بودند که اکثریت مجلس در دست چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری بوده و معادلات بهارستان از کانال آنها تعیین‌تکلیف می‌شود. این گزاره از زمان آغاز به کار مجلس دوازدهم تاکنون دو بار زیر سوال رفته است. در مرحله اول انتخاب محمدباقر قالیباف رقیب انتخاباتی جبهه پایداری به‌عنوان رئیس مجلس نشان داد که وزن معادلات مجلس آنقدرها هم به نفع پایداری سنگینی نمی‌کند. پس از تعیین رئیس مجلس و ترکیب هیات‌رئیسه دومین آزمونی که عیار قدرت گروه‌های سیاسی را مشخص می‌کرد رای اعتماد به وزرای دولت اصلاح‌طلب پزشکیان بود. وزرایی که سابقه سیاسی و اجرایی‌شان تقابل آنها با چهره‌های سختگیرتر مجلس به‌ویژه نمایندگان منتسب به جبهه پایداری را قطعی می‌کرد. این تقابل خیلی زود آغاز شد و برخی نمایندگان مدعی شدند معرفی برخی چهره‌ها به مجلس صرفا وقت تلف کردن است. در ادامه نیز تلاش‌ها برای موفق نشدن وزرای نشان‌دارتر در کسب رای اعتماد آغاز شد. حتی حمید رسایی در توییتی با قطعیت مدعی شد ظفرقندی و میدری از مجلس دوازدهم رای اعتماد نخواهند گرفت. انتخاب میدری به‌عنوان وزیر کار با 191 رای که تقریبا دوسوم نمایندگان حاضر در جلسه محسوب می‌شوند و نیز رای اعتماد 163 نماینده به ظفرقندی برای وزارت بهداشت نشان داد آنقدرها هم که رسایی امید داشته همه‌چیز قطعی نبوده است. این اتفاق بار دیگر نشان داد برای جهت‌دهی به تصمیمات بهارستان همچنان بیش از هر فرد و گروه دیگری باید روی چانه‌زنی‌ها با رئیس مجلس حساب باز کرد.
بهانه‌ای برای کار نکردن باقی نمی‌ماند
با انتشار فهرست کابینه پیشنهادی، برخی اصلاح‌طلبان سعی در هویت‌زدایی از آن داشته و با انتشار مطالبی تلاش می‌کردند کابینه دولت اصلاح‌طلب پزشکیان را به سایر گروه‌ها نسبت داده و از خود سلب مسئولیت کنند. این رویکرد به اصلاح‌طلبان کمک می‌کرد که اگر برخی وزرا عملکرد ضعیفی از خود نشان دادند آنها بتوانند همچون دولت روحانی با دولت پزشکیان نیز مرزبندی کرده و مسئولیت آن را گردن نگیرند. چنین مواجهه‌ای بیش از آنکه امید به تلاش و بهبود امور را به وجود بیاورد صحنه را برای کار نکردن و عدم پاسخگویی باز می‌کرد. این رویکرد درحالی توسط اصلاح‌طلبان کلید زده شد که مطابق ادعای محمدجواد ظریف، رئیس شورای انتقالی قدرت، 10 نفر از وزرای پیشنهادی توسط این شورا معرفی شده‌اند. در مورد 9 وزیر دیگر نیز باید گفت که غالب آنها توسط خود رئیس‌جمهور انتخاب شدند. حتی وزارت خارجه که با مشورت با نهادهای بالادستی ازجمله شخص رهبر انقلاب تعیین‌تکلیف می‌شود نیز به عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه در زمان ظریف سپرده شد. در مورد مومنی که اصلاح‌طلبان او را گزینه تحمیلی به پزشکیان می‌دانستند، محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان توضیح داد او انتخاب شخص پزشکیان بوده و رئیس‌جمهور چندمرتبه برای پذیرفتن این مسئولیت از او درخواست کرده است. با این وجود اصلاح‌طلبان تلاش خودشان برای هویت‌زدایی از کابینه پزشکیان را ادامه داده و حتی مدعی شدند که با رد شدن چند چهره نام‌ونشان‌دار اصلاح‌طلب، در مجلس ایده وفاق ملی رئیس‌جمهور به‌طور کامل شکست می‌خورد. حمایت روز چهارشنبه مجلس از گزینه‌های پیشنهادی دولت اما باب هرگونه بهانه‌جویی را بست و گزاره باز بودن فضا برای فعالیت دولت چهاردهم را تکمیل کرد. با این اقدام مجلس اکنون اصلاح‌طلبان باید به جای تزریق ناامیدی به افکار عمومی و ناکارآمد توصیف کردن دولت تازه متولد شده، تمام انرژی خود را صرف کمک کردن به دولتی کنند که با حمایت آنها در انتخابات پیروز شده و سوت بازی 4 ساله‌اش زده شده است. پس از پایان 4 سال این عملکرد دولت است که مردم را نسبت به تکرار آن راغب خواهد کرد و دیگر استفاده از این ادبیات که «نگذاشتند کار کنیم» کارکرد نخواهد داشت، به‌ویژه که خود اصلاح‌طلبان نیز ناچار شده‌اند زبان به تقدیر رویکرد همدلانه مجلس بگشایند و تکمیل ایده وفاق ملی از جانب آنها را تایید کنند.
