پانیذ رحیمی، خبرنگار: روز بیست‌و‌یکم مردادماه بود که لیست اعضای کابینه ۱۹نفره مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور دولت چهاردهم به مجلس ارسال شد. لیستی که دست‌کم هشت نفر از آنها اعضای احتمالی تیم اقتصادی دولت خواهند بود. «فرهیختگان» در راستای بررسی عملکرد این افراد، یعنی عبدالناصر همتی، فرزانه صادق‌مالواجرد، عباس علی‌آبادی، محسن پاک‌نژاد، احمد میدری، غلامرضا نوری‌قزلجه، محمد اتابک و سیدرضا صالحی‌امیری با مجید شاکری، وحید شقاقی‌شهری، امیرمحمد گلوانی، سیدمرتضی افقه، مقداد ضیاتبار، یوسف کاووسی و محمدطاهر رحیمی گفت‌وگو کرده است. کارشناسان معتقد بودند عبدالناصر همتی، احمد میدری و غلامرضا نوری‌قزلجه به‌لحاظ تحصیلات مرتبط، توان اجرایی و نگاه اقتصادی در وضعیت خوبی قرار دارند. به گفته اقتصاددانان کابینه مسعود پزشکیان محافظه‌کارانه بسته شده اما یک مشکل احتمالی آن، عدم‌حضور یک ژنرال اقتصادی است. با توجه به نظرات کارشناسان شاید بهتر می‌بود علی طیب‌نیا به‌جای مشاور، سمت اجرایی هماهنگ‌کننده می‌داشت. البته تعدادی از کارشناسان نگاه خیلی مثبتی به حضور محمدصادق اتابک در وزارت صمت نداشتند؛ این موضوع درباره گزینه پیشنهادی وزارت گردشگری نیز وجود دارد. فرزانه صادق و محسن پاک‌نژاد نیز از گزینه‌های وزارت مسکن، راه و شهرسازی و نفت برای کارشناسان اقتصادی گزینه‌هایی ناآشنا بودند و نسبت به قدرت هماهنگی و ایجاد اجماع توسط افراد در وزارتخانه‌های مذکور، کارشناسان تردید داشتند.
دولت ایده مرکزی ندارد
مجید شاکری، اقتصاددان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره اعضای اقتصادی کابینه دولت چهاردهم اظهار داشت: «به‌طورکلی اولین و مهم‌ترین ضعف کابینه که بعدا خودش را نشان خواهد داد، مساله هماهنگی است. وقتی از هماهنگی صحبت می‌کنیم معمولا افراد تصور می‌کنند صرفا اقتصاد مدنظر است؛ درنتیجه یک فرمانده اقتصادی باید حضور داشته باشد. این درحالی است که در دوره کنونی مابین اقتصاد، امنیت و سیاست خارجی هیچ مرز جدی وجود ندارد. اساسا به همین خاطر است که مبتنی‌بر تجربه، روس‌ها وسط جنگ اوکراین، وزیر دفاع خود را یک اقتصاددان می‌گذارند. در این دولت عملا هیچ کس نیست که این نقش را هم در سطح کلان (مابین امنیت، اقتصاد و سیاست خارجی) و هم در داخل اقتصاد ایفا کند. در ابتدا ایده این بود که علی طیب‌نیا نقش فرمانده اقتصادی را بازی می‌کند، اما او عملا ترجیح داد مسیری را برود که فرهاد رهبر در دولت سیزدهم رفت. این مشکل خود را نشان خواهد داد. اما فراتر از موضوع افراد و هماهنگ‌کننده‌ها، مساله، ایده است. ما در دولت سیزدهم محمد مخبر را به‌عنوان فرمانده داشتیم، اما به‌دلیل نبود ایده، علی‌رغم قدرت اجرایی، قدرت فرمانده به‌سرعت کاهش یافت. درنتیجه ما در این دولت هم مثل دولت سیزدهم مساله نبود ایده مرکزی را داریم و اساسا سوال میلیون دلاری در ادامه این دولت این است که چگونه می‌شود دولت را از یک کمپین به‌سمت یک ایده حکمرانی برد.»
الزامات موفقیت کابینه محافظه‌کار
او گفت: «از سوی دیگر کابینه به‌طور نسبی محافظه‌کارانه بسته شده، یعنی همه افرادی هستند که سابقه اجرایی در آن حوزه خاص را دارند، معمولا سطح سابقه در حد کارشناسی بوده و کابینه چه در انتصاب پورمحمدی و چه در نگه‌داشت احتمالی فرزین و چه در معرفی عبدالناصر همتی، دست فرمان نسبتا محافظه‌کارانه‌ای دارد. با توجه به شرایط پیش روی کشور، این موضوع ایرادی ندارد. با توجه به اتفاقاتی که از آذرماه به بعد برای کشور خواهد افتاد، انتظار نداریم یک فرد جوان یا خارج از بدنه بروکراتیک منصوب شود. اما این مساله غایب بودن امر توسعه مهم است. نیاز داریم چتری داشته باشیم که محل قدرتی باشد که نقش توسعه را ایفا کند. باید بخشی از نیروها و توان اقتصادی را به‌سمت توسعه باز تنظیم کند. درمجموع احتمالا برگشت علی طیب‌نیا در شرایط جدید سیاسی دولت در قالب معاون اقتصادی که چند ایده مهم توسعه‌ای داشته باشد؛ مثلا اینکه توان اعمال‌نظر در حوزه کنترل ترازنامه را داشته باشد یا پرونده مشخصی در حوزه سیاست خارجی به او سپرده شده باشد، احتمالا به نفع دولت است. در داخل کابینه به‌طور خاص امید دارم نمایندگان مجلس حتما به دو نفر رای بدهند؛ نفر اول عبدالناصر همتی است. به این دلیل که شما باید کسی را در تیم داشته باشید که تجربه فشار حداکثری را از سر گذرانده باشد؛ در این مورد شخصی بهتر از همتی نیست.»
نیاز به تغییر دست‌فرمان رفاهی
شاکری تصریح کرد: «فرد دوم احمد میدری است. اگر به‌دنبال این باشیم که از مدل خیر اجتماعی خارج‌شده قدیمی یارانه نقدی کوچ کنیم و به‌سمت یک سناریو رفاهی حرکت کنیم، کسی بهتر از احمد میدری را نداریم. با وجود اینکه درباره وی گفته می‌شود چرا در گذشته رویکرد سیاسی متفاوتی داشته است و امثالهم، خود وی اکنون از رویکرد سابقش هجرت کرده و مبتنی‌بر توافق‌سازی و حل مساله گام برمی‌دارد. با درنظر داشتن موضوع قبلی درباره اینکه دولت فاقد ایده مرکزی است، اگر فرض کنیم یک ایده مرکزی مثل عدالت‌ورزی یا دادخواهی یا چیزی شبیه به این در دولت باشد، قطعا میدری بهترین فرد برای نمایندگی این ایده است؛ چراکه هم از ابتدای کمپین انتخاباتی همراه مسعود پزشکیان بوده و هم فنی‌ترین اقتصاددان یا گرایش چپ در ایران است. امیدوارم به‌طور خاص نمایندگان مجلس به این حقایق توجه کنند.»
