علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: اسامی وزرای پیشنهادی دولت مسعود پزشکیان، نهمین رئیس‌جمهور ایران روز یکشنبه 21 مرداد برای بررسی در مجلس و اخذ رأی اعتماد از نمایندگان به خانه ملت داده شد. مطابق آنچه که سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی اعلام کرده، قرار است از شنبه 27 مرداد به‌صورت سه‌شیفته جلسات رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی پزشکیان برگزار شود تا وزارتخانه‌های 19گانه، مستأجران جدید خود را بشناسند. فارغ از معرفی فرد به فرد اعضای کابینه، مطرح کردن برخی نکات در مورد میانگین سنی، مدرک تحصیلی غالب و وابستگی اعضای کابینه به دولت‌های پیشین جالب توجه است که در ادامه مورد اشاره قرار می‌گیرد.
5 نفر از دولت روحانی آمدند
با بررسی اسامی و وزرای پیشنهادی درمی‌یابیم از بین 19 نفر معرفی شده، 5 نفر در دولت روحانی مسئولیت عالی داشته‌اند. سیدعباس صالحی، سیدعباس عراقچی، عبدالناصر همتی و حسین سیمایی‌صراف به ترتیب در جایگاه وزیر فرهنگ و ارشاد، معاون سیاسی وزیر خارجه، رئیس کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت در دولت‌های روحانی ایفای نقش کرده‌اند و سیدرضا صالحی‌امیری وزارت ورزش و وزارت فرهنگ را مدتی در دولت روحانی مدیریت کرده. البته ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی با دوام‌ترین مسئولیت صالحی‌امیری در این دولت بوده است.
از دولت رئیسی 3 نفر باقی ماندند
آنطور که از فهرست ارائه‌شده مشهود است پزشکیان بنا دارد 3 نفر از وزرای دولت سیزدهم را نیز در کابینه حفظ کند. امین‌حسین رحیمی و سیداسماعیل خطیب برای حفظ سمت فعلی خود در وزارتخانه‌های دادگستری و اطلاعات پیشنهاد شده‌اند و عباس علی‌آبادی، وزیر فعلی صمت نیز برای تصدی وزارت نیرو پیشنهاد شده است. به این 3 نفر می‌توان با ارفاق علیرضا کاظمی را نیز اضافه کرد. او که در ابتدای دولت سیزدهم تا زمان رای اعتماد به یوسف نوری به عنوان سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش انتخاب شده بود، در دولت چهاردهم برای تصدی همین وزارتخانه پیشنهاد شده است.
جوان‌ترین عضو کابینه 47 سال و پیرترین 66 سال سن دارد
میانگین سنی کابینه دولت چهاردهم 59 سال و 7 ماه است. این عدد نشان می‌دهد دولت چهاردهم پیرترین دولت مستقر از ابتدای انقلاب اسلامی محسوب می‌شود. پس از دولت پزشکیان، دولت روحانی با 58 و دولت سیدابراهیم رئیسی با 52 سال سن قرار دارند. سیدستار هاشمی و فرزانه صادق با 47 سال سن به‌عنوان جوان‌ترین و عبدالناصر همتی با 66 سال مسن‌ترین، اعضای کابینه دولت چهاردهم خواهند بود. فرزانه صادق‌مالواجرد تنها عضو خانم کابینه پیشنهادی دولت چهاردهم است که قرار است مدیریت وزارت راه و شهرسازی را برعهده بگیرد.
حقوق‌خوانده‌ها بیشترین سهم را از کابینه دارند
در بین 19 وزیر معرفی شده به مجلس 4 نفر مدرک کارشناسی ارشد و 13 نفر مدرک دکتری دارند. سیداسماعیل خطیب، وزیر پیشنهادی اطلاعات در حوزه علمیه تحصیل کرده و عزیز نصیرزاده نیز فارغ‌التحصیل خلبانی است. از بین وزرای پیشنهادی 3 نفر در رشته حقوق و 2 نفر در رشته اقتصاد تحصیل کرده‌اند. 4 نفر مدیریت و 4 نفر نیز مهندسی خوانده‌اند. رشته‌های فلسفه، علوم سیاسی، پزشکی و معماری نیز هرکدام یک نماینده در کابینه دولت دارند.
وزرای پیشنهاد اهل کدام استان‌ها هستند
در بین استان‌های کشور، تهران با 5 نماینده بیشترین سهم را از کابینه 19نفره پزشکیان دارد. پس از تهران خراسان رضوی با 3 وزیر جایگاه دوم را دارد. استان‌های همدان، مازندران و آذربایجان شرقی نیز هریک 2 نماینده در کابینه پزشکیان دارند. 5 وزیر باقی‌مانده نیز متولد استان‌های اصفهان، خوزستان، گیلان، خراسان جنوبی و کهگیلویه‌وبویراحمد هستند.
2 فرمانده نظامی و 2 نماینده مجلس هم در کابینه پیشنهادی هستند
همانطور که وزرای دفاع دولت دوازدهم و سیزدهم از امرای ارتش بوده‌اند، امیر نصیرزاده وزیر پیشنهادی دفاع نیز از فرماندهان ارتش است. نصیرزاده هم‌اکنون به عنوان جانشین رئیس ستادکل نیروهای مسلح مشغول به خدمت است. سردار اسکندر مؤمنی، وزیر پیشنهادی کشور هم از فرماندهان فراجاست که هم‌اکنون دبیری ستاد مبارزه با مواد مخدر را به‌عهده دارد. احمد دنیامالی و غلامرضا نوری‌قزلجه نیز 2 نماینده‌ای هستند که قرار است از بهارستان راهی پاستور شوند. دنیا مالی که علاوه بر حوزه‌های زیرساختی در حوزه ورزش نیز دارای سابقه اجرایی بوده و ریاست فدراسیون قایقرانی را برعهده داشته به عنوان وزیر ورزش و جوانان پیشنهاد شده و نوری‌قزلجه نیز با مدرک مدیریت کشاورزی و سابقه قائم‌مقامی وزارت جهاد کشاورزی برای تصدی همین وزارتخانه کاندیدا شده است.
اصلاح‌طلبان رئیس‌جمهور مورد حمایت خود را تخریب می‌کنند
درحالی‌که دولت پزشکیان هنوز آغاز به فعالیت نکرده، توپخانه اصلاح‌طلبان علیه دولت چهاردهم فعال شده است. عباس عبدی قبل از اینکه فهرستی رسمیت یافته باشد نخستین انتقادات صریح به سمت کابینه دولت پزشکیان را شلیک کرد و مشاور عالی رئیس‌جمهور را این‌گونه هدف قرار داد: «اگر علی‌آبادی برای نیرو معرفی شود به واسطه حمایت کامل مشاور عالی آقای رئیس‌جمهور است و مسئولیت وضعیت آینده برق را آقای مشاور پیشاپیش از طریق این حمایت پذیرفته‌اند.» عبدی درحالی به تندی به دولت پزشکیان حمله می‌کند که در ابتدای همین مطلب جمله‌ای متناقض را به کار گرفته و مدعی می‌شود درباره انتخاب وزرا حساسیت زیادی ندارد. عباس عبدی درحالی به دلیل باب میل نبودن انتخاب‌های رئیس‌جمهور به او حمله می‌کند که خود عضو شورای راهبری انتقال قدرت بوده است. شورایی که از ابتدا با هدف کمک به رئیس‌جمهور به عنوان بازوی مشورتی تشکیل شد. حالا اما فردی که به اسم کمک در این شورا حاضر بوده نظرات رئیس‌جمهور را برنمی‌تابد. محمود صادقی، نماینده مجلس دهم نیز شعارهای انتخاباتی پزشکیان را این‌گونه مورد تمسخر قرار می‌دهد: «قرار بود صدای بی‌صدایان باشید. خودتان هم بی‌صدا شدید؟»
جبهه اصلاحات ايران در نامه‌اى خطاب به رئيس‌جمهور با بيان اينكه اخبار نگران‌کننده‌ای از چینش هيأت دولت به گوش می‌رسد، در ظاهری دلسوزانه می‌نویسد: «در مرحله اول شکل‌گیری هيأت دولت اجازه ندهید، ویژه گزینی‌ها و روندهای ناصواب موجب حذف شایستگان و ناامیدی مردم از انتخاب خود شود که حتی تا روز رأی‌گیری برای آمدن پاى صندوق و رأی دادن به شما تردید داشتند.» درحالی که این جبهه سعی دارد در پشت عباراتی انتقادی «حذف شایسته‌گزینی و ناامیدی مردم» نیت سهم‌خواهانه خود را پنهان کند سخنگوی این جبهه با معیارهای جناحی که برای معرفی اعضای کابینه ارائه می‌دهد، نیت سهم خواهانه پشت پرده را این‌گونه به تصویر می‌کشد: «در آستانه معرفی کابینه دولت چهاردهم به مجلس، اخبار نگران‌کننده‌ای درباره برخی اسامی به‌گوش می‌رسد. برخی از آنها نه نسبتی با اصلاحات دارند و نه حتی به رویکرد اعتدالی نزدیک هستند. برخی دیگر هم اساسا به ضدیت با هر تغییر و اصلاحی شهره هستند.» روز گذشته نیز پروانه سلحشوری پس از منتشر شدن فهرست اسامی این‌گونه پزشکیان را مورد عتاب و خطاب قرار می‌دهد: «پزشکیان در اولین امتحان به جز در مواردی معدود، نمره مردودی گرفت. کابینه‌ای که نه براساس شایستگی و تخصص و مشورت کارگروه‌ها و شورای راهبری، بلکه با سهم‌خواهی و دخالت آشکار این و آن شکل گرفت.»
انتقادهای قبل از شروع دولت بوی خیرخواهی نمی‌دهد
اگرچه باب انتقاد به دولت بسته نیست اما این توقع می‌رود گروه‌های سیاسی برای قضاوت آن کمی زمان به دولت بدهند. اینکه اعضای شورای انتقالی قدرت، خود در صف اول منتقدان قرار بگیرند این تصویر را نمایان می‌کند که آنها به جای موفقیت دولت، موفقیت جناحی در کسب سهم حداکثری از کابینه را هدف قرار داده و حال که این توقع برآورده نشده برای تخریب دولت به خط شده‌اند. این رویکرد که قبل از تاسیس دولت، تخریب آن آغاز شود رویکردی غیراخلاقی را نمایان می‌کند که از آن بوی خیرخواهی نمی‌توان برداشت کرد. برخی اصلاح‌طلبان درحالی به زبان کنایه سعی در این‌همانی اعضای کابینه پیشنهادی با دولت سیزدهم دارند که از بین 19 وزیر پیشنهادشده تنها 3 وزیر سابقه فعالیت در این دولت را دارند. 5 وزیر نیز در دولت روحانی مسئولیت داشته‌اند. دولتی که در هر دو دوره حمایت اصلاح‌طلبان را در انتخابات داشت.
مسئولیت‌گریز‌ها مرزبندی را شروع کرده‌اند
نخستین بار آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات بود که با توییتی سعی در سلب مسئولیت از این جبهه در تعیین کابینه داشت و در روزهای ابتدایی تشکیل شورای انتقال قدرت مدعی عدم دخالت در تعیین کابینه بود و در مطلبی که در این‌باره منتشر کرد نوشت: «موضع ما در برابر دولت ایشان، حمایت، نظارت و پرسشگری و مبنای قضاوت ما، تحقق خواست مردم ایران است.» این ادعا همان ابتدا توسط علی‌اصغر شفیعیان رد شد.
این چهره رسانه‌ای نزدیک به پزشکیان در مطلبی خبر داد جبهه اصلاحات در همه کمیته‌های شورای انتقال قدرت نماینده دارد. بعدها نیز صوتی از آذر منصوری منتشر شد که به طور کامل با ادعای عدم دخالت در تعیین کابینه در تناقض بود. در صوت منتشرشده او در پاسخ به یکی از اصلاح‌طلبان که خواهان قرار گیری برخی افراد در کابینه بود می‌گوید این دغدغه‌ها عینا به پزشکیان منتقل شده است. برخی اصلاح‌طلبان که با حمایت از روحانی در پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری نقش ایفا کرده بودند پس از ریزش سرمایه اجتماعی این دولت مرزبندی با آن را آغاز کردند. این رویکرد به نظر می‌رسد برای پزشکیان خیلی زودتر آغاز شده است.
آنها که در فرایندهای تعیین کابینه سهم حداکثری را داشتند از کوچک‌ترین اختلاف نظر برای بهانه‌جویی بهره برده و از همین ابتدای کار به دنبال مرزبندی با آن هستند تا درنهایت امر به جای پاسخگویی درمورد عملکرد دولت، در جایگاه مدعی نشسته و برای ایفای نقش در انتخابات‌های آتی خود را گرم کنند.
