علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: یکی از مهم‌ترین نکات مثبت ادبیات مسعود پزشکیان در تبلیغات انتخاباتی و همچنین در ایامی که نامش به‌عنوان فرد پیروز از صندوق بیرون آمد، تاکید او بر همدلی و پرهیز از اختلافات است. پزشکیان در روز تنفیذ نیز همین رویکرد را ادامه داد و در صحبت‌های خود در مراسم تنفیذ نیز انسجام، همگرایی و قانون‌گرایی را لازمه عبور از بحران‌ها دانست و از آحاد مردم، نخبگان و مسئولان خواست تا برای «اجرای سیاست همگرایی تشکیل دولت وفاق ملی» او را کمک کنند. ادبیات مثبت پزشکیان اما زمانی اثر خود را بهتر نشان می‌دهد که در عرصه عمل نیز بروز پیدا کند. چالش‌های فضای اجرایی و سیاسی به قدری پیچیدگی دارد که می‌تواند در افراد و گروه‌های سیاسی انگیزه دامن زدن به اختلاف و شکاف را ایجاد کند. به وجود آمدن اختلاف نظر بر سر رفع چالش‌های کشور امری بدیهی است اما زمانی که این اختلافات به جای نگاه کارشناسی مبتنی‌بر نگاه جناحی و سیاسی باشد چالش‌های زیادی برای تحقق شعار وفاق ملی پزشکیان به وجود می‌آید. لذا پزشکیان علاوه‌بر تاکید بر همدلی باید موانع تحقق آن را نیز مهار کند.
وفاق ملی ادبیات عمومی اطرافیان رئیس‌جمهور هم باشد
وفاق ملی زمانی محقق می‌شود که خود رئیس‌جمهور و بدنه اطرافیانش اولین گام را برداشته و از طرح و پیگیری موضوعات خلاف منافع ملی کشور اجتناب کنند. نهمین رئیس‌جمهور ایران با تاکید چندین‌باره بر این گزاره و اعلام اینکه در تشکیل دولت رویکرد غیرجناحی را محور قرار خواهد داد، نشان داده عمیقا به این گزاره معتقد است. اما این اعتقاد به تنهایی کافی نیست و رئیس‌جمهور باید بتواند نزدیکان سیاسی خود را نیز نسبت به این موضوع اقناع کرده و ادبیات وفاق ملی را در دولت خودش عمومی کند. در این راستا جلوگیری از طرح اظهارات یا بروز اقداماتی که رفتار جناحی معنی می‌شوند، ضروری است.
جلوگیری از نفوذ پدرخواندهها
یکی از مواردی که می‌تواند پزشکیان را در اجرای رویکرد فراجناحی با شکست مواجه سازد اعمال فشار از جانب پدرخوانده‌های سیاسی برای تاثیر بر روند تعیین کابینه و تحمیل چهره‌های نزدیک به خود، به رئیس‌جمهور است. این مواجهه با کابینه پزشکیان علاوه‌بر اینکه تصویر شبه دموکراتیک تعیین اعضای کابینه از طریق شورای راهبری را مخدوش کرده به وجهه مستقل رئیس‌جمهور نیز آسیب می‌زند. رفتار پدرخواندهها باعث می‌شود چهره‌های غیرمتخصص و صرفا دارای هویت سیاسی نزدیک به آنها بر مسند‌های اجرایی نشسته و چهره‌های غیرحزبی و مورد اجماعی که در گفتمان رقیبان انتخاباتی حضور نداشته و صرفا اصلاح‌طلب نشانه‌دار محسوب نمی‌شوند، کنار زده شوند. رئیس‌جمهور باید ضمن شنیدن نظرات همه چهره‌های واجد تجربه سیاسی و اجرایی در برابر مطالبات غیر‌ملی و جناحی آنها هوشمندی به خرج داده تا مانع از گروگان گرفته شدن آینده کشور در چهارچوب محدود جناح‌گرایی شود.
سهم‌خواهان مهار شوند
گروه دیگری که رفتارشان باعث تخریب رویکرد همدلی شده و گروه‌های رقیب را نیز برای همرای با این شعار بی‌رقبت می‌کند، سهم خواهان هستند. از نظر این گروه ترکیب دولت زمانی کارآمد محسوب می‌شود که اطرافیان آنها در آن گنجانده شوند و اگر این اتفاق به قدری که رضایت آنها را جلب کند، رخ ندهد حتی گروه‌های سیاسی هم‌جناح با خود را نیز برنتابیده و به تخریب آن می‌پردازند. در مدتی که از انتشار خبر تشکیل شورای راهبری می‌گذرد معدود روزهایی پیدا می‌شود که گروه‌های مختلف اصلاح‌طلبان و نیز اعضای اصلی شورا نسبت به سهم‌خواهی‌های برخی چهره‌ها و گروه‌ها معترض نشده باشند. این مواضع می‌تواند دو هدف داشته باشد، هدف صادقانه اعتراض به سهم‌خواهی‌های موجود بوده و رئیس‌جمهور نیز باید با شنیدن انتقادهای این این افراد گروه‌های سهم‌خواه و انحصار‌طلب را مهار کند و هدف دیگر نیز می‌تواند استفاده ابزاری برای سهم‌خواهی باشد یعنی ممکن است برخی با اعتراض به سهم‌خواهی سایرین به دنبال گشودن مسیری برای افزایش سهم خود از سبد کابینه باشند که در این صورت رئیس‌جمهور باید با پاسخ‌‌های علنی به این گروه مانع از تخریب وجهه شورای انتقالی قدرت شود.
رفتارهای سیاسی پرشائبه
در بحبوحه تعیین شورای راهبری انتقال قدرت آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات در صفحه شخصی خود در ایکس، دخالت در انتخاب اعضای کابینه را رد کرده و می‌نویسد: «جبهه اصلاحات ایران بنای دخالت در تصمیم‌گیری دکتر پزشکیان را نداشته و نخواهد داشت.» اگرچه چنین اظهاراتی همان زمان توسط شخصیت‌های مختلف حاضر در شورا رد شده و شفیعیان از چهره‌های نزدیک به پزشکیان نیز در توییتی پاسخ می‌دهد که جبهه اصلاحات در همه کمیته‌های پنجگانه عضو دارد اما ادعاهای آذر منصوری اکنون توسط خود او زیر سوال رفته است. در‌صوتی‌که اخیرا از یک جلسه حزبی جبهه اصلاحات در توییتر دست به دست می‌شود، او به مطالبات یکی از حاضران که خواهان قرار‌گیری برخی اسامی خاص در شورای راهبری و دولت است، پاسخ می‌دهد: «ما یک جلسه‌ای با آقای خاتمی داشتیم و آنجا این دغدغه‌ها را مطرح کردیم، چون آقای خاتمی هم وقت گرفته بودند با آقای پزشکیان صحبت کنند از ایشان خواستیم این نگرانی ما را عینا منتقل کنند. طبق اخباری که دارم ایشان منتقل کردند، جایگاه جبهه اصلاحات را به آقای پزشکیان یادآور شدند و ایشان هم تایید کردند جبهه اصلاحات در روی کار آمدن آقای پزشکیان پای کار بوده و باید پاسخگوی افکار عمومی باشد.»
نابودی کشور در میدان سیاسی بازی
آنچه بیش از هر چیزی به منافع ملی ضربه می‌زند دعواهای سیاسی سهم‌خواهانه است. اگر رئیس‌جمهور تحت فشار گروه‌های سیاسی قرار بگیرد به ناچار بخشی از زمان و ذهن خود را به جای رفع چالش‌های کشور باید صرف رفع دعواهای جناحی کند. رفتارهای سهم‌خواهانه می‌تواند پاشنه آشیل دولتی قرار گیرد که شعار اصلی خود را همدلی و وفاق ملی قرار داده است. این رفتارها اگر به نتیجه برسد چهره‌های غیرمتخصص و صرفا سیاسی را بر راس امور قرار می‌دهد و اگر به نتیجه نرسد نیز به قدر خود در افکار عمومی نسبت به دولت بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند و سرمایه اجتماعی رئیس‌جمهور را که می‌تواند در حل بحران‌های اجتماعی و اقتصادی کشور کارگشا باشد، هدر می‌دهد. لذا جناح رادیکال اصلاح‌طلبان که با اظهارات سهم‌خواهانه درمورد آینده کشور و دولت ابراز نگرانی می‌کنند بیش از همه خودشان در مسیر تضعیف کشور و نابودی امید جامعه تلاش می‌کنند.
شورای انتقالی را با شابلون همدلی تطبیق دهید
رئیس‌جمهور با تشکیل شورای راهبری انتقال قدرت اگرچه وجهه‌ای شبه دموکراتیک و تخصص‌گرا از تعیین کابینه ساخته است اما عدم نظارت بر این اختیار تفویض شده باعث می‌شود فرآیند این شورا اساسا به ضد خود تبدیل شده و دیکتاتوری و سهم‌خواهی جایگزین شایسته‌سالاری شود. اگرچه این شورا آن‌طور که محمد‌جواد ظریف رئیس آن اعلام کرده است صرفا بازوی مشورتی رئیس‌جمهور محسوب می‌شود اما به‌هرحال تشکیل آن توقعی در افکار عمومی ایجاد کرده که درنهایت کابینه بر مبنای تصمیمات آن انتخاب شده و شایسته‌سالاری نیز مبنای انتخاب‌ها باشد. رئیس‌جمهور اگر بخواهد خارج از قواعدی که در شورای راهبری تعیین شده عمل کند باید به مطالبه‌ای که در افکار عمومی نیز به‌وجود آمده توجه داشته و برای تصمیماتی که برخلاف نظر شورا می‌گیرد، توجیه داشته باشد. عدم اقناع افکار عمومی این ابهام را به‌وجود می‌آورد یا رئیس‌جمهور تحت تاثیر سایرین تصمیم گرفته یا خروجی شورا ضعیف و ضد همدلی بوده و قابل دفاع نبوده است. تشریح تصمیمات اتخاذ‌شده و دفاع متقن رئیس‌جمهور از آن باعث می‌شود شائبه تصمیم‌گیری تحت‌تاثیر فشار افراد و گروه‌های سیاسی برطرف شده و استقلال‌نظر رئیس‌جمهور به تصویر کشیده شود.
