محمدهادی زاهدی،مدیرکل فناوری اطلاعات و امنیت فضای مجازی وزارت علوم: دانش و فناوری هوش مصنوعی در دنیا طی 5 سال گذشته به صورت گسترده فراگیر شده، به‌طوری که امروز می‌بینیم در کشور چین بیش از 5 هزار شرکت تخصصی در حوزه تولید محصولات هوش مصنوعی در حال فعالیت هستند. در خود کشور آمریکا شاید بیش از 7 هزار شرکت تخصصی هوش مصنوعی مشغول فعالیت و تولید محصول و خدمت هستند. همزمان بسیاری از کشورهای همسایه نیز در این زمینه سرمایه‌گذاری بسیار گسترده‌ای کرده‌اند تا جایی که امروز یکی از کشورهای همسایه ما در حال ساخت بزرگ‌ترین مرکز پردازش سریع هوش مصنوعی دنیاست که با راه‌اندازی این مرکز می‌توانند درخصوص تحلیل داده در حوزه‌های مختلفی به خلق ارزش و ثروت بالایی برسند. کشور ما در حوزه تولید اثر علمی مثل مقاله در دنیا در حوزه هوش مصنوعی موفق بوده، به‌طوری‌که اساتید و دانشجویان ما توانستند آثار خوبی را تولید کنند و رتبه ما در دنیا در حوزه اثر علمی در حوزه هوش مصنوعی زیر 20 قرار بگیرد. البته در بعضی از پایگاه‌های استنادی رتبه ما 13 و در برخی پایگاه‌ها رتبه ما 15 و بعضی پایگاه‌ها 17 است؛ با این حال در حوزه استفاده از فناوری هوش مصنوعی در دنیا رتبه قابل توجهی نداشته و رتبه‌مان نزدیک به 80 از بین 180 کشور است که این مساله قابل قبول نیست. حتی در حوزه آمادگی دولت برای پذیرش فناوری هوش مصنوعی رتبه 94 را کسب کردیم. این را هم مدنظر داشته باشید که سال قبل رتبه ما 74 بوده؛ یعنی در عرض یک سال 20 پله در این زمینه سقوط کرده‌ایم. البته این معنایش آن نیست که در این زمینه کم‌کاری کردیم بلکه به این معناست که دیگران با سرعت و شتاب بیشتر از ما حرکت می‌کنند و چنین شرایطی می‌طلبد که ما در این حوزه جهش و نگاه ویژه‌ای داشته باشیم. با این حال، دولت فعالیت‌های خوبی را در این زمینه آغاز کرد که ازجمله می‌توان به تصویب کلیات سند هوش مصنوعی تا راه‌اندازی سازمان ملی هوش مصنوعی اشاره کرد؛ اما واقعیت این است که با راه‌اندازی سازمان هوش مصنوعی مشکل حل نخواهد شد. با این کار شاید بخشی از مساله که همان حکمرانی و تنظیم‌گری این حوزه است، حل شود اما عمده کار در شروع، بحث تسهیلگری، حمایت و سرمایه‌گذاری است که باید دنبال شود. اگر قرار است این اتفاق بیفتد باید بخش خصوصی در این زمینه ایفای نقش کند. به همین دلیل پیشنهاد مشخص ما به رئیس‌جمهور منتخب این است در اولین گام بعد از بازنگری سند ملی هوش مصنوعی و اصلاح و به‌روزرسانی بعضی از قسمت‌های سند، به راه‌اندازی یک شرکت بین‌المللی چندملیتی روی بیاورد تا این شرکت بتواند زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی و جذب فناوری را از سایر کشورهای پیشرفته در این حوزه فراهم کند. درحقیقت ما باید بتوانیم در کنار انتقال فناوری در زمینه جذب سرمایه‌گذار هم ورود کرده و موفق عمل کنیم. کار دیگری که در این حوزه بایستی انجام شود این است که نیروی ماهر و متخصص در حوزه هوش مصنوعی تربیت شوند. بسیاری از دانشگاه‌های ما در این زمینه فعال بوده و دانشجویانی را تربیت می‌کنند اما بایستی حجم تربیت نیروی ماهر و متخصص در کشور، رشد فزاینده‌ای داشته باشد. اگر قبول کنیم هوش مصنوعی در دنیا همه حوزه‌ها از حوزه انرژی، سلامت تا مدیریت شهری و... را شامل شده و آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد پس به همین نسبت نیازمند تربیت نیروی ماهر و متخصص هستیم و باید آن را محقق کنیم. در کنار رشد فناوری یقینا مسائل دیگری هم مطرح می‌شود و آن هم چالش‌های بحث حریم خصوصی، چالش‌های امنیت داده و اطلاعات، بحث اخلاق، فرهنگ و حقوق در هوش مصنوعی است. به همین دلیل دانشگاه‌های ما از همین امروز باید به فکر تدوین سرفصل‌های درسی برای این موضوعات باشد. اولین گام را در وزارت علوم برای تحقق این مساله در بحث تاسیس انجمن هوش مصنوعی ایران برداشتیم. در گام بعدی تاسیس و راه‌اندازی گروه پژوهشی تخصصی هوش مصنوعی کشور و درنهایت برون‌داد همه اینها بایستی در یک مجله علمی خود را نشان دهد. وزارت علوم نیز مجوز اولیه راه‌اندازی اولین نشریه تخصصی هوش مصنوعی را طی روزهای گذشته صادر کرد. خوشبختانه در حوزه وزارت علوم تا امروز سه گام برای توسعه هوش مصنوعی برداشته شده است. تاسیس انجمن هوش مصنوعی، تاسیس و راه‌اندازی گروه تخصصی هوش مصنوعی و مجوز نشریه تخصصی هوش مصنوعی همان اقدامات انجام شده است. یکی از مهم‌ترین کارها بحث تربیت نیروی متخصص است که این وظیفه وزارت علوم است. کار دیگر تدوین سرفصل‌های تخصصی است که این وظیفه باز متوجه این وزارتخانه است. فراموش نکنیم ما در عصر تحول دیجیتال هستیم. در عصر تحول دیجیتال باید دانشگاه‌های عصر تحول دیجیتال را راه‌اندازی و معماری کنیم و یک نسخه بومی‌سازی‌شده از این دانشگاه دیجیتال را در کشور به مرحله اجرا برسانیم. وقتی می‌گوییم دانشگاه دیجیتال یعنی استفاده از بازارهای فناوری در کنار توجه به فرهنگ ملی و مذهبی ما که باید به مولفه‌های آن توجه شود. متاسفانه گاهی برداشت اشتباه از تحول دیجیتال صورت می‌گیرد؛ چراکه نگاه‌مان آن است که همه حوزه‌های مرتبط با آن را فناورانه می‌بینیم، اما منظور از تحول دیجیتال آن است که از منابع فناورانه در راستای تقویت اهدافی که در حوزه علم و فناوری داریم، استفاده کنیم.