زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه:

با برگزاری نوبت دوم کنکور تجربی 1403، پرونده دو دوره برای امسال هم بسته شد تا از حالا متولیان امر خود را برای کنکور سال آینده آماده کنند. داوطلبانی که در جلسات آزمون سراسری امسال حاضر شده بودند، هر‌چند باید نمره خوبی را در هر کدام از این دو آزمون کسب می‌کردند، اما سوابق تحصیلی آنها در پایه دوازدهم‌شان نیز به صورت 50 درصد قطعی در قبولی یا عدم قبولی آنها سهم قابل توجهی داشته است. با وجود اینکه از سال 1402 عملا کنکور در دو نوبت برگزار شده، اما ‌‌نگاهی به میزان شرکت‌کنندگان طی امسال و سال گذشته، نشان می‌دهد همچنان بخش اعظمی از داوطلبان خواهان رقابت در رشته‌های مرتبط با علوم تجربی هستند و عملا با وجود اینکه طی سال‌های اخیر تب رفتن به دانشگاه و داشتن مدرک دانشگاهی ‌‌روند کاهشی داشته، اما هنوز رقابت اصلی برای صندلی‌هایی است که در زمره رشته‌های علوم تجربی تعریف می‌شوند. از طرف دیگر بررسی آمارهای مربوط به دو کنکور امسال هم مهر تاییدی به این مساله می‌زند که دختران تمایل بیشتری برای دانشجو شدن دارند. در ادامه با نگاهی آماری، کنکور امسال را مورد بررسی قرار داده‌ایم. 

جمعیت کنکوری 17 درصد کمتر شد

در همین ابتدا بد نیست به این مساله هم اشاره کنیم که جمعیت کنکور در نوبت دوم امسال به نسبت نوبت اول با کاهش 17 درصدی همراه بوده است.  این مساله نشان می‌دهد درحالی‌که اگر دو کنکور سال گذشته را ملاک قرار دهیم، باید عنوان کرد این روند کاملا برعکس بوده و نوبت دوم کنکور 1402 شلوغ‌تر از نوبت اول بوده است. به نظر می‌رسد دومرحله‌ای کردن کنکور، تنها در اولین سال اجرا با استقبال داوطلبان همراه بوده است.

سهم دختران از کنکور نسبت به سال قبل 2 درصد بیشتر شد

اولین گزاره‌ای که می‌توان در تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به کنکور امسال، ملاک قرار داد، دست برتر دختران در میان داوطلبان است؛ به‌طوری که در نوبت اول این کنکور 63 درصد از جمعیت کل که معادل 729 هزار و 656 نفر می‌شد را داوطلبان دختر تشکیل می‌دادند. این میزان در نوبت دوم نیز با وجود اینکه دایره شرکت‌کنندگان به نسبت دور اول با ریزش 15درصدی همراه بود و کمتر از 990 هزار نفر در کنکور دور دوم حضور داشتند، اما باز هم 63 درصد از آنها را داوطلبان دختر تشکیل می‌داد. این مساله بدان معنی است که نگاه جامعه به تحصیلات دانشگاهی در حال تغییر است. برای درک بهتر این مساله کافی است بدانیم که در کنکور نوبت اول و دوم 1402 نیز 61 درصد از جمعیت شرکت‌کنندگان را داوطلبان دختر تشکیل می‌دادند که این میزان در سال جاری 2 درصد هم بیشتر شده است. علی‌رغم اینکه سال‌ها بخش عمده‌ای از شرکت‌کنندگان و طبیعتا جمعیت دانشجویی را پسران تشکیل می‌دادند، اما این میزان به تدریج تغییر کرده و حالا دست برتر در اختیار دختران است. این مساله شاید بی‌ارتباط با موضوع اشتغال هم تعریف نشود؛ تحلیل این آمار با عینک اشتغال شاید معنایش آن باشد که بخشی قابل توجهی از جمعیت پسران بعد از اخذ دیپلم ترجیح می‌دهند‌ به دنبال راهی میانبر برای رسیدن به بازار کار باشند؛ بازاری که دیگر مانند گذشته، کلید تضمین‌کننده آن در دستان دانشگاه‌ها قرار ندارد.

علوم تجربی با سهم 48 درصدی؛ محبوب‌ترین گروه آزمایشی در بین داوطلبان 

با وجود اینکه تجربی‌ها با میانگین 43 درصدی، بیشترین جمعیت داوطلبان از سال 1399 تا نوبت دوم کنکور امسال را به خود اختصاص داده بودند، اما آنها در نوبت دوم کنکور امسال رکورد بالاترین گروه آزمایشی را در همه این سال‌ها از‌آن خود کردند به‌طوری که 48 درصد از کل شرکت‌کنندگان در این گروه آزمایشی به رقابت پرداختند. شاید بد نباشد به این مساله هم نیم‌نگاهی داشته باشیم که نوبت دوم کنکور امسال جمعیت کل شرکت‌کنندگان با ریزش 17 درصدی همراه بوده با این حال 471 هزار و 390 نفر از آنها که معادل 48 درصد از کل جمعیت می‌شد برای گروه تجربی ثبت‌نام کرده بودند. جالب‌تر اینکه بدانیم جمعیت داوطلبان این گروه در نوبت اول و دوم نیز با کاهش 6 درصدی همراه بوده، اما همچنان دست برتر را در اختیار دارد. بیشترین تعداد شرکت‌کنندگان علوم تجربی نیز مربوط به سال 99 می‌شود که 594 هزار و 259 نفر را شامل می‌شد، اما در آن سال با توجه به جمعیت بیش از یک میلیون و 300 هزار نفری شرکت کنندگان، 43 درصد از آنها در این گروه آزمایشی قرار می‌گرفتند. 

اقبال به علوم انسانی‌ها به زیر 30 درصد رسید 

در نوبت دوم کنکور امسال در بین سه گروه آزمایشی اصلی، کمترین رغبت به علوم انسانی برمی‌گشت و تنها 28 درصد از داوطلبان که معادل 270 هزار و 752 نفر می‌شدند، حاضر بودند برای رشته‌های مرتبط با این گروه با یکدیگر رقابت کنند. از حیث جمعیتی نیز 42 درصد از دایره داوطلبان این گروه آزمایشی طی دو نوبت اول و دوم کاسته شده؛ ریزشی که طبیعتا روی جمعیت اصلی این دو آزمون نیز تاثیرگذار بوده و باعث شده ‌جمعیت یک میلیون و 152 هزار و 518 نفری به 984 هزار و 214 نفر برسد. مساله قابل تامل اینجاست که در نوبت اول کنکور امسال 33 درصد از کل شرکت‌کنندگان به همین گروه آزمایشی اختصاص پیدا می‌کرد و طبیعتا کاهش 6 درصدی در علوم انسانی آن هم ظرف 3 ماه، مساله‌ای است که نشان از غیرقابل پیش‌بینی شدن جامعه هدف دارد و طبیعتا تداوم چنین تغییراتی در این مدل کار را برای تصمیم‌گیران عرصه آموزش عالی سخت خواهد کرد. با این حال بهترین سال برای علوم انسانی را هم باید مربوط به کنکور 1401 دانست که در آن 412 هزار و 525 نفر بود که به دلیل جمعیت بالای شرکت‌کننده آن سال تنها 28 درصد را شامل می‌شد. 

تنها 11 درصد کنکوری به علوم ریاضی علاقه‌مندند

کاهش 29 درصدی جمعیت فارغ‌التحصیلان فنی و مهندسی طی سال‌های 97-96 تا 1401-1400 و وضعیت اقبال به رشته‌های علوم پایه نشان می‌دهد وضعیت کشور در این حوزه هر‌ساله بدتر شده است و با رغبتی که امروز در میان داوطلبان برای تحصیل در رشته‌های مرتبط با علوم ریاضی وجود دارد، می‌توان از حالا آینده این حوزه را تا حد‌ زیادی متصور شد. به عبارت دیگر در تمام این سال‌ها یعنی از کنکور 1399 تا نوبت دوم 1403، به صورت میانگین تنها 11 درصد از جمعیت شرکت‌کننده حاضر بودند برای تحصیل در رشته‌های این گروه آزمایشی وارد دانشگاه شوند. البته باید بالاترین میزان استقبال را مربوط به نوبت دوم 1403 به‌عنوان آخرین کنکوری که تا الان برگزار شده دانست، به‌طوری که در این آزمون 13 درصد از داوطلبان یا به عبارت دقیق‌تر 128 هزار و 119 نفر از شرکت‌کنندگان مربوط به گروه آزمایشی ریاضی بوده‌اند. دلیل این مساله هم کاهش جمعیت کلی شرکت‌کنندگان در نوبت دوم بوده است؛ چراکه عملا میزان داوطلبان این گروه آزمایشی در دو نوبت کنکور امسال تغییری نداشته، اما سهم آنها از نوبت اول 11 درصد و در نوبت دوم 13 درصد بوده است. بی‌رغبتی کامل بدنه داوطلبان به تحصیل در گروه آزمایشی علوم ریاضی در صورتی که به همین منوال طی سال‌های آینده هم ادامه داشته و مشوق‌هایی برای تغییر این موازنه صورت نگیرد، حتما مشکلات جدی را ‌‌پیش‌روی کشور خواهد گذاشت و می‌طلبد مسئولان امر از حالا به فکر تدابیری برای تغییر زمین این حوزه باشند. 

جمعیت داوطلبان هنر‌ 15 درصد کمتر شد

جالب اینجاست که گروه هنر با وجود اینکه در هر دو نوبت کنکور امسال 5 درصد از کل شرکت‌کنندگان را شامل می‌شد اما همین میزان هم نسبت به میانگین این چند سال ریزش داشته است. به‌طوری که در سال‌های مدنظر این گزارش، به صورت میانگین 6 درصد از کل شرکت‌کنندگان به حوزه هنر اختصاص داشتند، اما امسال این وضعیت بدتر شده است. با این حال نمی‌توان از ریزش 15درصدی جمعیت داوطلبان شرکت‌کننده این گروه آزمایشی هم غفلت کرد. به‌طوری که در نوبت اول 52 هزار و 819 نفر در کنکور هنر حضور داشته اما این میزان در نوبت دوم امسال به 46 هزار و 31 نفر رسید که این میزان نشان می‌دهد‌ رغبت در میان این گروه آزمایشی هم در حال کاهش است. موضوع جالب‌تر اینکه کمترین سهم این داوطلبان از کل شرکت‌کنندگان را هم باید به نوبت اول کنکور سال گذشته نسبت داد که تنها 4 درصد را شامل می‌شد. 

7 درصد از داوطلبان کنکور امسال خواهان تحصیل در گروه زبان بودند 

گروه آزمایشی زبان هم با سهم 7 درصدی از کل شرکت‌کنندگان در رده بعدی قرار می‌گیرد، هر‌چند جمعیت این داوطلبان به نسبت هنر همچنان بیشتر است اما در مجموع کنکورهای امسال، جمعیت آنها نیز با کاهش 19 درصدی همراه بوده است. در حالی که جمعیت همین گروه آزمایشی در سال‌های 99 و 1400 سهم 13درصدی داشت. هر‌چند نمی‌توان از جمعیت بالای کنکوری‌ها در آنها چشم‌پوشی کرد، اما سهم زیر 10 درصدی داوطلبان گروه زبان که در هر دو نوبت کنکور سال گذشته نیز وجود داشته، نشان می‌دهد‌ علایق داوطلبان هم دستخوش تغییر جدی شده است. هر‌چند نمی‌توان از جذابیت‌های بازار کار و نگاه فرهنگی به رشته‌های علوم تجربی گذشت، اما واقعیت آن است که نیاز کشور تنها در رشته‌های این گروه خلاصه نمی‌شود.