برای بررسی دو پیام مهم مرتبط با سیاست خارجی ایران یعنی «حمایت پزشکیان از جبهه مقاومت در نامه به سیدحسن نصرالله» و «عبارت به کار برده شده توسط جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی ایالات متحده مبنی‌بر عدم مذاکره با ایران» با امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. ابوالفتح معتقد است مواجهه آمریکا با ایران صرفا با تغییر افراد تغییر نمی‌کند؛ چراکه این کشور به دنبال این است رفتار ایران را مطابق با خواست خود تغییر دهد و حتی با تغییر رفتار نیز تضمینی برای این تغییر مواجهه به وجود ندارد.
تغییر رئیس‌جمهور تاثیری در مواجهه آمریکا با ایران ندارد
امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در مورد تاثیر تغییر رئیس‌جمهور در راهبردهای سیاست خارجی ایران معتقد است: «من پیش از انتخابات هم معتقد بودم فرقی نمی‌کند که در ایران کدام‌یک از آقایان جلیلی و پزشکیان رئیس‌جمهور شوند. تنش‌ها در روابط ایران و آمریکا به قوت خودش باقی می‌ماند و تحریم‌ها لغو نمی‌شود. مشکل آمریکا با ایران که صرفا شخصیت‌ها و آدم‌ها نیستند. در ساختار سیاسی ایران رئیس‌جمهور حرف تعیین‌کننده و نهایی را در سیاست خارجی نمی‌زند. حتی در مورد جایگاه رهبری نیز همین‌طور است. از ابتدای انقلاب تاکنون ایران دو رهبر داشته اما رویکرد آمریکا تغییر نکرده است. بعد از ارتحال امام هم شاهد تغییر رویکرد آمریکا نبودیم و در ادامه نیز همین‌طور است؛ چراکه آمریکایی‌ها به گفته خودشان با رفتار ایران مشکل دارند و تا زمانی رفتار ایران منطبق با خواست و اراده آمریکا تنظیم نشود، تحریم‌ها بر سرجای خود باقی مانده و افزایش نیز پیدا می‌کنند. فرقی نمی‌کند در انتخابات ایران پزشکیان برنده شود یا جلیلی یا قالیباف. رفتاری که با روحانی شد، با رئیسی هم تکرار شد و جابه‌جایی وزرای خارجه ایران هم تاثیری در آن نداشت. خیلی فرق نمی‌کند چه کسی مذاکره‌کننده باشد. نکته جالبش این است مقامات آمریکایی خیلی راحت و بدون رودربایستی به خبرنگاران می‌گویند برایشان مهم نیست پزشکیان یا فرد دیگری انتخاب شود، ما به میز مذاکره برنمی‌گردیم و دیپلماسی را زمانی مدنظر قرار می‌دهیم که منافع آمریکا تامین شود.»
آمریکا برای تحریم کردن برنامه دارد، برای برداشتن نه
او در ادامه خواسته‌های آمریکا از ایران را این‌گونه تشریح می‌کند: «اینکه آمریکایی‌ها چه انتظاری از ما دارند را به‌طور شسته‌رفته مایک پمپئو در سال ۲۰۱۸ مطرح کرد و شروط ۱۲گانه‌ای نیز قرار داد که اگر ایران مطابق آنها عمل کند به کشوری نرمال در روابط خارجی آمریکا تبدیل شده و رابطه‌اش با جهان عادی می‌شود. این حرف هم صرفا حرف پمپئو، وزیرخارجه جمهوریخواه وقت آمریکا نیست. این خواسته حاکمیتی در آمریکاست. این شروط حداقلی‌ترین شروطی است که نظام سیاسی آمریکا از ایران مطالبه می‌کند. دموکرات‌ها هم همین را دنبال می‌کنند و چه بسا بخواهند چند شرط هم به آن اضافه کنند. آمریکا یک‌سری شروط دارد که این شروط باید محقق شود. محقق نشود، تحریمی لغو نمی‌شود. خیلی وقت‌ها شروط نیز محقق شده و آمریکا تحریمی را برنداشته است. صدام حسین که سرنگون شد، ۶-۷ سال طول کشید تا تحریم‌های عراق را برداشت، درصورتی‌که کل عراق در اختیار آمریکایی‌ها بود. اصطلاحی است که می‌گوید وزارت خزانه‌داری آمریکا برای خلق تحریم ساخته شده ولی اصلا بلد نیست چگونه تحریم‌ها را بردارد. ظرف ۴۸ ساعت تحریمی را اعمال می‌کنند اما پس از چندماه بررسی شاید نتوانند آن را لغو کنند. این حرف خودشان است. مقامات آمریکایی می‌گویند که وزارت خزانه‌داری اصلا برای برداشتن تحریم آموزش ندیده است. از این جهت خیلی نمی‌شود امیدوار بود.»
آمریکا به دنبال مقصرنمایی ایران است
ابوالفتح در ادامه در مورد اینکه آیا صحبت‌های جان کربی در مورد اینکه «آمریکا منتظر مشاهده رفتار دولت جدید ایران است» را می‌شود پیامی به دولت چهاردهم برداشت کرد، می‌گوید: «آنها می‌دانند رفتار ایران چیست. این هم حرف جدیدی نیست که می‌گویند باید رفتار ذاتی ایران تغییر کند. آنها می‌خواهند تقصیر را بیندازند گردن ایران. اگر تحریم وضع می‌شود ایران مقصر است، اگر آمریکا از برجام خارج می‌شود، ایران مقصر است و اگر تحریمی هم برداشته نمی‌شود، ایران مقصر است. همه را می‌خواهند بیندازند گردن ایران. بعد هم می‌گویند من اگر بخواهم کاری بکنم باید رفتار دولت ایران را ببینم، رفتار ایران هم تغییر نمی‌کند پس همیشه ایران مقصر است. به این ترتیب بابی هم باز می‌شود برای اینکه دولت ایران در داخل تخت فشار قرار گیرد که چرا کاری برای جلب رضایت آمریکا نمی‌کند. برای ثبت در تاریخ یا برای اینکه خبرنگاران به آنها گیر ندهند، می‌گویند منتظرند ببینند دولت ایران چگونه عمل می‌کند. درحالی‌که رفتار دولت ایران مشخص است و چیزی نیست که آمریکا از آن مطلع نباشد. قبل از اینکه کربی چنین اظهاراتی را مطرح کند آنها خودشان می‌دانستند اگر پزشکیان، جلیلی یا قالیباف انتخاب شوند، رفتار دولت ایران آن‌گونه‌ای که آمریکایی‌ها توقع دارند، عوض نمی‌شود.»
اروپا در برابر خواست آمریکا فاقد اراده است
مذاکره با کشورهای اروپایی ایده‌ای بود که برخی آن را به‌عنوان جایگزین مذاکره با آمریکا در نظر گرفته بودند. اکنون نیز با انتخاب دولت جدید ممکن است اگر آمریکا به میز مذاکره بازنگردد، برخی دولت چهاردهم را برای پیگیری مذاکرات از طریق اروپا تحت فشار قرار دهند. ابوالفتح در مورد اینکه این مسیر تا چه حد قابل تحقق است، می‌گوید: «جان مرشایمر که استادتمام روابط بین‌الملل است در پاسخ به این سوال که آیا با بازگشت تحریم‌های آمریکا، اروپا قدرت مقاومت دارد، می‌گوید اروپا سگ دست‌آموز ماست. این جمله به این معنی است که اروپا اصلا استقلال عمل ندارد که برخلاف میل، اراده و خواست آمریکا عمل کند. آمریکا اراده کند ایران را تحریم کند، اروپا هم تبعیت می‌کند، حتی با هزینه‌های بسیار بالا. این تبعیت فقط در مورد ایران نیست. مثلا جنگ اوکراین هم هزینه زیادی را به اروپا تحریم می‌کند. میل و اراده ایالات متحده در جنگ نیابتی با اوکراین است. حالا این وسط اروپایی‌ها هزینه‌های اقتصادی بدهند، بحران‌های اجتماعی را متحمل شوند، آمار پناهجویان افزایش پیدا کند یا روند صنعتی شدن‌شان معکوس شود اصلا اهمیتی ندارد؛ چراکه اروپا در برابر خواست آمریکا فاقد اراده است.»
ابوالفتح البته مذاکره با اروپا را نفی نمی‌کند اما معتقد است بدون اراده آمریکا، اروپا اقدامی برای ایران انجام نمی‌دهد. ابوالفتح در این‌باره می‌گوید: «اینکه ما دوست داریم با اروپا مذاکره کنیم یک‌چیز است، اینکه اروپا اصلا جسارت و توانش را داشته باشد و در قواره‌ای باشد که بتواند با ایران کار کند، یک‌چیز دیگر است. اینکه تلاش کنند خوب است اما اینکه آمریکا می‌گوید من نمی‌خواهم تحریم‌ها را برگردانم و برخی کشورهای اروپایی بگویند می‌خواهند با ایران مراوده اقتصادی داشته باشند، نا‌شدنی است. آنها حتی ۱۰ سنت هم نمی‌توانند تبادل اقتصادی بدون اجازه آمریکا با ما داشته باشند. از این جهت خیلی امیدی به این قضیه نیست. حداکثر چند بیانیه صادر می‌کنند. تاکنون یک دلار نتوانسته‌اند مراوده با ایران داشته باشند. شش ماه دیگر هم اگر ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود اوضاع بدتر خواهد شد.»
حمایت از مقاومت سیاست فراقوه‌ای ایران است
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در مورد اینکه پیام پزشکیان به سیدحسن نصرالله مبنی‌بر تداوم حمایت از جبهه مقاومت چگونه قابل تحلیل است و چه دیدگاهی از سیاست منطقه‌ای ایران به جهان ارائه می‌دهد، گفت: «کسانی که آشنایی با نظام سیاسی ایران دارند، مثلا مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا یا اسرائیل می‌دانند فلسطین چه جایگاهی در نگاه ایران و چهره‌های حاضر در انتخابات دارد. اتفاقا پزشکیان خیلی صریح‌تر از سایر نامزدها چندین بار بر اجرای سیاست‌های کلی مقام‌معظم‌رهبری تاکید کرد. بقیه نامزدها نه اینکه بخواهند در خارج از این چهارچوب عمل کنند اما به هرحال کمتر اشاره کردند. پزشکیان اما مدام نام مقام‌معظم‌رهبری را برد و بر سیاست‌های کلان تاکید کرد. خب، فلسطین یکی از سیاست‌های کلان است. توقع داشتند پزشکیان به سیدحسن نصرالله جواب ندهد و بگوید از مقاومت حمایت نمی‌کند؟ پزشکیان سیاست‌های حمایتی از مقاومت را کمتر از رئیسی پیگیری نخواهد کرد، چون این مورد جز سیاست‌های فراقوه‌ای است.»
