فرهیختگان: انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری رقابت داغی را تجربه می‌کند و 2 کاندیدا با آرایی نزدیک به دور دوم رفته‌اند. این شرایط تقریبا استثنایی در هیچ انتخابات دیگری برقرار نبوده است. مروری بر نتایج ۱۳ دوره گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری تصویری واضح‌تر از حساسیت فعلی به ما می‌دهد.

اولین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری - 1358

تعداد نامزدهای ثبت‌نام‌کننده در انتخابات ۱۲۴ نفر بودند که به ۱۰ نفر تشخیص صلاحیت داده شد، به دلایلی دو نفر کناره‌گیری کردند تا اینکه انتخابات با رقابت بین هشت نفر برگزار شد. علی‌رغم درخواست فروهر و مکری برای تعویق انتخابات با تاکید امام انتخابات به‌موقع در روز جمعه ۵ بهمن ۵۸ در سراسر کشور برگزار شد. از مجموع 14 میلیون و 152 هزار و 907 رای ماخوذه (مشارکت 67.4 درصدی) ابوالحسن بنی‌صدر با کسب 10 میلیون و 753 هزار و 752 رای (77 درصد آرا) رئیس‌جمهور ایران شد. نزدیک‌ترین رقیب  به بنی‌صدر در این انتخابات احمد مدنی نظامی سابق و از اعضای بلندپایه جبهه ملی بود که دو میلیون و 220 هزار رای را کسب کرده بود. 

دومین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری - 1360

در دومین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری حدود ۷۱ داوطلب ثبت‌نام کردند. در این دوره برای نخستین بار شورای نگهبان وظیفه بررسی صلاحیت نامزدها را برعهده گرفت. شورای‌ نگهبان‌ از میان ۷۱ کاندیداها در ۲۱ مرداد ۱۳۶۰ خورشیدی صلاحیت عباس‌ شیبانی، علی‌اکبر پرورش، حبیب‌الله‌ عسکراولادی‌ و محمدعلی‌ رجایی‌ را تایید کرد. درنهایت با مشارکت ۶۴ درصدی مردم محمدعلی رجایی با کسب ۹۰ درصد آرا به‌عنوان دومین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد. پس از رجایی عباس شیبانی با 658 هزار رای 4.53 درصد آرا را کسب کرده بود. 

سومین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری - 1360

در این انتخابات که دهم مهر ۱۳۶۰ برگزار شد آیت‌الله خامنه‌ای به ریاست‌جمهوری انتخاب شد. ایشان با کسب ۱۵ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۹۸۷ رای (۹۵درصد) از مجموع ۱۶ میلیون و ۸۴۷ هزار و ۷۱۷ رای ماخوذه رئیس‌جمهور ایران شدند. نفر دوم در این رقابت انتخاباتی 348 هزار رای داشت که معادل 2.67 درصد آرا بود. این انتخابات که با مشارکت حدود 75 درصدی برگزار شد اولین انتخاباتی بود که امام خمینی(ره) در آن با حضور روحانیون در فضای رقابت انتخاباتی برای برعهده‌گرفتن مناصب اجرایی موافقت می‌کردند. 

چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری - 1364

سیدعلی خامنه‌ای، محمود کاشانی و حبیب‌الله عسگراولادی به‌عنوان نامزد‌های نهایی اعلام شدند. 

انتخابات چهارمین دوره‌ ریاست‌جمهوری در فضای نسبتا آرامی برگزار شد. در این انتخابات از میان۲۵ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۸۰۲ نفر واجد شرایط۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر در انتخابات شرکت کردند که مشارکت 54.8 درصدی را نشان می‌داد. نهایتا آیت‌الله خامنه‌ای با کسب ۱۲ میلیون و 205 هزار و 12 رای (۸۷درصد) از مجموع ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر برای دومین بار به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران انتخاب شدند. سید محمود کاشانی بایک میلیون و ۴۰۲ هزار و ۴۱۶ رای رتبه دوم و حبیب‌الله عسگراولادی با ۲۷۶ هزار و ۵۰۲ رای رتبه سوم را کسب کردند. 

پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری – 1368

انتخابات پنجمین دوره ریاست‌جمهوری به‌همراه همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی در روز جمعه ۶ مرداد ۱۳۶۸ برگزار و در تاریخ۹ مرداد نتایج قطعی آرا اعلام شد. بر این اساس از میان۳۰ میلیون و ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر واجد شرایط رای، ۱۶ میلیون و ۴۳۹ هزار و ۲۴۱ در انتخابات شرکت کردند که معادل 54.6 درصد واجدان شرایط بود. در نهایت هاشمی‌رفسنجانی با کسب 94 درصد آرا معادل ۱۵میلیون و ۵۳۷ هزار و ۳۹۴ رای به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران معرفی شد. عباس شیبانی تنها رقیب هاشمی در این انتخابات نیز با 635 هزار رای توانست 3.86 درصد آرای رای‌دهندگان را کسب کند. 

ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری – 1372

در این دوره از انتخابات چهار نامزد ریاست‌جمهوری با هم رقابت داشتند. عبدالله جاسبی (رئیس دانشگاه آزاد اسلامی که عملا منصوب هاشمی بود)؛ رجبعلی طاهری (نماینده مردم کازرون در دوره اول مجلس شورای اسلامی) و احمد توکلی رقبای رئیس‌جمهور وقت بودند. حضور دو چهره اول بیشتر به تایید سیاست‌های هاشمی شباهت داشت و تنها احمد توکلی رقیب واقعی وی محسوب می‌شد. این انتخابات در شرایطی برگزار شد که انفعال جناح چپ و انزواطلبی آنها شرایط را برای در دست گرفتن مجدد ریاست دولت توسط هاشمی مهیا می‌ساخت. 

واجدین شرایط برای رای دادن در این انتخابات بیش از ۳۳ میلیون نفر بودند. از این تعداد ۱۶میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند که معادل 50.7 درصد آرا بود. هاشمی‌رفسنجانی با کسب حدود ۱۰ میلیون رأی، نزدیک به ۶۴ درصد آرای شرکت‌کنندگان را به دست آورد. توکلی در این انتخابات موفق شد بیش از چهار میلیون رای را به خود جلب کند که به‌نوبه خود موضوع بی‌سابقه‌ای در تاریخ انتخابات‌های ریاست‌جمهوری گذشته بود. در انتخابات گذشته همواره جز کسی که از ابتدا ریاست‌جمهوری‌اش قابل پیش‌بینی بود مابقی رأی قابل‌توجهی کسب نمی‌کردند. 

هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1376

 رقابت نامزدهای انتخابات هفتمین دوره ریاست‌جمهوری با مشارکت ۲۹ میلیون نفری یعنی حدود ۸۰ درصد واجدان شرایط را پای صندوق رای کشاند و خاتمی با بیش از ۲۰ میلیون رای، پیروز شد.  در این انتخابات محمد زواره‌ای، محمد محمدی‌ری‌شهری، سید‌محمد خاتمی و علی‌اکبر ناطق نوری حضور داشتند که رقابت در اصل میان خاتمی و ناطق‌نوری بود. ناطق نوری پیش از اعلام رسمی نتایج، پیروزی خاتمی را تبریک گفت و ساعاتی بعد وزارت کشور از پیروزی خاتمی با 20 میلیون رای پیروز انتخابات خبر داد. بدین ترتیب 69 درصد از مشارکت 80 درصدی به خاتمی تخصیص یافت و 24 درصد آرای واجدان شرایط، شامل 7 میلیون برگه تعرفه به سبد رای ناطق‌نوری سرازیر شد. 

هشتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1380

این دوره از انتخابات با حضور احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، حسن غفوری‌فرد، منصور رضوی، شهاب‌الدین صدر، علی فلاحیان، مصطفی هاشمی‌طبا و محمود کاشانی برگزار شد. خاتمی در این دوره بر خلاف دوره قبل رقیب جدی نداشت و توانست با کسب 21 میلیون و 653 هزار و 53 رای از مجموع ۲۸ میلیون و ۸۱ هزار و ۹۳۰ رای ماخوذه برای دومین بار رئیس‌جمهور شود. با این حال اما احمد توکلی رقیب اصلی خاتمی قلمداد می‌شد و دولت هفتم را نقدهای تند و تیزی می‌کرد. وی با ارائه نظریه‌ای با عنوان «جمهوری دوم» و با شعار «دولت پاک برای ملت پاک» وارد رقابت انتخاباتی شد اما تنها توانست 16 درصد آرا جذب کند. 

این درحالی است که مشارکت نسبت به دوره گذشته با حدود 14درصد کاهش به ۶۷ درصد رسیده بود اما سبد رای خاتمی نه‌تنها خالی‌تر نشد بلکه یک و نیم میلیون افزایش داشت. 

نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1384 

اتفاق ویژه‌ای که انتخابات 84 را نسبت به دوره‌های گذشته متمایز کرد، دو دوره‌ای شدن آن بود. در دور اول 29 میلیون‌نفر از واجدان شرایط پای صندوق‌های رای حاضر شدند و مشارکت 62 درصدی رقم خورد که درصد نسبتا بالایی بود. اما چیزی که باعث کشیده‌شدن آن به دوره دوم شد، پراکندگی رای میان نامزدها بود. به این صورت که اکبر هاشمی‌رفسنجانی با ۶٫۲۱۱٫۹۳۷‌ محمود احمدی‌نژاد با ۵٫۷۱۱٫۶۹۶ و مهدی کروبی با ۵٫۰۷۰٫۱۲۴ رای در ردیف اول تا سوم این انتخابات قرارگرفتند. همچنین محمدباقر قالیباف با ۴٫۰۹۵٫۸۲۷، مصطفی معین با ۴٫۰۸۳٫۹۵۱ و علی لاریجانی با ۱٫۷۱۳٫۸۱۰ نفرات چهارم تا ششم شدند. محسن مهرعلیزاده هم با ۱٫۲۸۸٫۶۴۰ رای نفر آخر این دوره از انتخابات شد. بر این اساس انتخابات به دوره دوم کشیده شد. انتخابات ریاست‌جمهوری برای اولین‌بار میان دونفر شکل گرفت. بر این اساس احمدی‌نژاد و هاشمی‌رفسنجانی در دور نهایی به رقابت با یکدیگر پرداختند. مشارکت در دور دوم نسبت به دور اول با 3 درصد کاهش به 59.76 درصد رسید. درنهایت محمد خاتمی پس از هشت سال کلید پاستور را به محمود احمدی‌نژاد تحویل داد و وی با ۱۷٫۲۴۸٫۷۸۲ و 62 درصد آرای ماخوذه به ریاست‌جمهوری رسید. 35 درصد از آرای دیگر هم به هاشمی‌رفسنجانی رسید و وی با ۱۰٫۰۴۶٫۷۰۱رای از انتخابات کنار گذاشته شد. 

دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1388

بالاترین میزان مشارکت انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 88 رقم خورد. وزارت کشور مشارکت‌کنندگان در این سال را ۳۹٫۱۶۵٫۱۹۱ رأی معادل با 85 درصد واجدان شرایط اعلام کرد. محمود‌ احمدی‌نژاد، میرحسین موسوی، محسن رضایی و مهدی کروبی چهار نامزد حاضر در این انتخابات بودند. رقابت اصلی اما میان احمدی‌نژاد و موسوی بود. براساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد در این انتخابات با اختلاف رای زیادی نسبت به میرحسین موسوی پیروز اعلام شد. بر این اساس احمدی‌نژاد با ۲۴٫۵۹۲٫۷۹۳ رای یعنی 62 درصد آرا پیروز این انتخابات شد و موسوی با ۱۳٫۳۳۸٫۱۲۱ رای معادل 33 درصد آرا، از نشستن بر کرسی ریاست‌جمهوری بازماند.  

یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1392

حسن روحانی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی، علی‌اکبر ولایتی و سیدمحمد غرضی چهره‌های حاضر در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بودند. در این دوره ۳۶٫۸۲۱٫۵۳۸ نفر معادل حدود 73 درصد از واجدان شرایط در انتخابات شرکت کردند. رقابت اصلی میان سه چهره روحانی، قالیباف و جلیلی بود که در نتیجه حسن روحانی که با شعار «دولت تدبیر و امید» به انتخابات پیوسته بود با کسب 51 درصد آرا معادل ۱۸٫۶۱۳٫۳۲۹ رای پیروز این انتخابات شد. قالیباف نیز با 16 درصد معادل ۶٫۰۷۷٫۲۹۲ رای نفر دوم و جلیلی با 11 درصد معادل ۴٫۱۶۸٫۹۴۶ رای نفر سوم این انتخابات شد. 

محسن رضایی با ۳٫۸۸۴٫۴۱۲، علی‌اکبر ولایتی با ۲٫۲۶۸٫۷۵۳ و سید محمد غرضی هم با ۴۴۶٫۰۱۵ به ترتیب در جایگاه‌های چهارم، پنجم و ششم قرار گرفتند. 

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1396

انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری با حضور شش چهره از جمله حسن روحانی، سیدابراهیم رئیسی، سیدمصطفی میرسلیم، سیدمصطفی هاشمی‌طبا، محمدباقر قالیباف و اسحاق جهانگیری برگزار شد. درنهایت حسن روحانی الگوی دو‌دوره‌ای روسای جمهور سابق را ادامه داد و برای دومین دوره متوالی با ۲۳٫۶۳۶٫۶۵۲ رای معادل 57 درصد آرا برای چهار سال دیگر رئیس‌جمهور کشور باقی ماند. سید‌ابراهیم رئیسی هم با کسب 38 درصد آرا معادل ۱۵٫۸۳۵٫۷۹۴ رای نفر دوم این انتخابات شد. ردیف‌های سوم و چهارم این انتخابات هم به مصطفی میرسلیم با ۴۷۸٫۲۶۷ رای و هاشمی‌طبا با 214.441 رای اختصاص یافت. 

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری- 1400

 روند انتخابات سال 1400 با حضور محسن رضایی، سعید جلیلی، عبدالناصر همتی، علیرضا زاکانی، سید‌امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلی‌زاده و سید‌ابراهیم رئیسی آغاز شد و درنهایت با انصراف جلیلی و زاکانی به نفع رئیسی و محسن مهرعلی‌زاده به نفع همتی به پیروزی رئیسی ختم شد. در این دوره حدود 29 میلیون‌نفر در انتخابات شرکت کردند و بر این اساس مشارکت 49درصدی رقم خورد. رئیسی برای رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری دولت سیزدهم راه سختی پیش رو نداشت و با 18 میلیون رای، اختلافی 15 میلیونی با نفر دوم یعنی محسن رضایی رقم زد. عبدالناصر همتی به‌عنوان چهره اصلاح‌طلب تنها دو میلیون و چهارصد هزار رای جذب کرد و قاضی‌زاده نیز با یک میلیون در ردیف آخر قرار گرفت. نکته قابل توجه این دوره از انتخابات آمار بالای آرای سفید و باطله بود. تعداد سه میلیون و هفتصدهزار تعرفه‌ای که از صندوق‌های رای خارج شد، سفید و باطله بود. بدین ترتیب رئیسی، رضایی، همتی و قاضی‌زاده به‌ترتیب 62، 12، 8 و 3 درصد آرای ماخوذه را به خود اختصاص دادند. نرخ آرای سفید و باطله هم 13 درصد اعلام شد.