عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: بشیر بی‌آزار چهارشنبه هفته گذشته بعد از یک‌ماه زندانی شدن در فرانسه به کشور بازگشت. آخرین پستی که در فضای مجازی‌اش قبل از زندانی شدن گذاشت؛ این بود: «هفته گذشته فرصتی پیش‌آمد تا در نشستی در سازمان ملل، درباره تحریم‌های ایران، جنایات اسرائیل و بی‌خاصیتی سازمان ملل صحبت کنم! و جالب اینکه هر سخنرانی بیشتر علیه اسرائیل حرف می‌زد، بیشتر توسط حضار تشویق می‌شد! صهیونیست‌ها، هیچ گاه تا این حد تنها، منفور، شکست‌خورده و ذلیل نبوده‌اند!»
دستگیری در فرانسه
یک‌ماه پیش خبر رسید که بشیر بی‌آزار، فعال رسانه‌ای در فرانسه دستگیر شده است. او که سابقه مدیریت در دفتر موسیقی و سرود سازمان صداوسیما را هم داشته، برای تحصیل همسرش به فرانسه سفر کرده بود. پلیس فرانسه ابتدا او را احضار می‌کند و بعد هم بدون ذکر دلیل و توضیح بازداشت می‌شود. فرانسه در مدت بازداشت او هیچ واکنشی نداشت و دربرابر سوال و واکنش‌های مقامات ایرانی به این اتفاق، سکوت کرد. در همان زمان اعلام شد، زندانی شدن بی‌آزار، به دلیل فعالیت‌های ضدصهیونیستی او در شبکه‌های مجازی است. او با انتشار مطالب مختلفی در فضای مجازی تلاش بر افشاگری علیه رسانه‌های صهیونیستی فارسی‌زبان نیز کرده بود. همان زمان ایران‌اینترنشنال از دستگیری او خوشحال شده بود. از همان روز اول با اعلام خبر دستگیری درکنار دولت فرانسه قرار گرفت و دستگیری او را جوری پوشش می‌داد که نمی‌توان نقشش در این دستگیری را منکر شد.
ماجرای احضارنامه پلیس فرانسه
برای اینکه بدانیم چه اتفاقی برای بی‌آزار در زمان دستگیری و قبل آن افتاده سراغش رفتیم. او با روایت آن اتفاق گفت: «در تاریخ 3 ژوئن، احضاریه‌ای برای من آمد تا خودم را به ساختمانی با آدرسی که فرستاده بودند، معرفی کنم. ابتدا آن آدرس را چک کردیم و متوجه شدیم که آن ساختمان برای پلیس فرانسه است. همان زمان احضاریه را برای چند نفر از وکلای فرانسوی فرستادم، چون لحن تند و تیزی داشت و خواسته بودند که مدارک اقامت را ببینند و حتی در همان احضاریه گفته شده بود، ممکن است تحت بازداشت قرار بگیری. خودم فکر می‌کردم فقط می‌خواهند مدارک اقامتی را ببینند و چند سوال و بعد هم تمام می‌شود.»
وکلای فرانسوی چه گفتند؟
او در ادامه صحبت‌هایش به حرف‌های وکلایی که احضاریه را دیده بودند اشاره کرد و گفت: «وکلا بعد از اینکه احضاریه را دیدند، یک سوال مشترک داشتند؛ اینکه آیا مطلبی در فضای مجازی در مورد فلسطین، اسرائیل یا مشابه اینها منتشر کردی؟ جوابم مثبت بود اما در آن زمان، حقیقتا حرف این وکلا را باور نکردم. با وجود اینکه در سه سالی که در فرانسه اقامت داشتم، دیده بودم که چطور با مسلمانان برخورد می‌کنند اما باز هم می‌گفتم اینجا فرانسه است و طبیعتا نمی‌خواهند چیزی را که در فضای مجازی و توییتر وجود دارد به دنیای واقعی بیاورند. نکته بعدی که باعث می‌شد فکر کنم ممکن نیست به خاطر این موضوع باشد، این بود که در کشورهای غیردموکراتیک و اینها هم کسی را به‌خاطر پستی که در فضای مجازی گذاشته است نمی‌گیرند، برای همین آن احضاریه را خیلی جدی نگرفتم.»
دستگیری در روز احضار
بی‌آزار در ادامه گفت‌وگویی که داشتیم به روزی اشاره کرد که به اداره پلیس رفته بود و این‌طور ادامه داد: «آن روز با همسر و پسر کوچکم به اداره پلیس رفتیم و با رسیدن‌مان مرا از آنها جدا کردند و به اتاق دیگری بردند و از همان لحظه بازداشت شدم. البته ابتدای دستگیری چیزی نمی‌گفتند، بعد از ساعتی رسما اعلام کردند بازداشت هستی اما هنوز اتهامات را نگفته بودند، فقط اشاره کردند که به زندان متز نزدیک مرز لوکزامبورگ منتقل می‌شوی. این زندان چهارساعت با جایی که بودیم فاصله داشت. بعد از اینکه این موارد را گفتند، به دادگاه اشاره کردند که بعد از انتقال به زندان، 48 ساعت بعد دادگاه تشکیل می‌شود. همان موقع خواستم همسر و پسرم را ببینم اما اجازه ندادند و وسایلم را خودشان به آنها رساندند.»
اتهامات برای فضای مجازی
بی‌آزار با اشاره به اینکه هنوز نمی‌داند چرا دستگیر شده است، از لحظه سوار شدن و انتقال به زندان گفت: «من را سوار ماشینی کردند و تا اینجا هنوز نمی‌دانستم دلیل بازداشت چه چیزی است؟ البته تا قبل از سوار شدن ماشین هم، مرا به سلول انفرادی بردند تا کارهای اداری را انجام دهند. زمانی که سوار ماشین پلیس شدیم؛ 10 برگه که به زبان فرانسوی بود، به من دادند که مرتبط با وزارت کشور فرانسه بود. با خواندن آن برگه‌ها متوجه شدم تمام اتهامات من در مورد فضای مجازی است و همان موقع حرف‌های وکلا را به یاد آوردم. در آن برگه‌ها نوشته شده بود، براساس پست‌هایی که در مورد فلسطین در فضای مجازی گذاشته‌ام. همین‌طور پستی که برای تلویزیون ایران‌اینترنشنال گذاشته و گفته بودم اینها دروغ می‌گویند. اتهام دیگری که در آن برگه‌ها نوشته شده بود، پست‌هایی که در حمایت از فلسطین گذاشته بودم و گفته بودند تو از حماس و تروریست‌ها حمایت کردی، درحالی‌که پست‌هایم نه به زبان انگلیسی بود و نه فرانسه، همه را به فارسی نوشته بودم اما در اتهام‌هایشان گفته بودند خلاف امنیت فرانسه حرف زدی.»
او در ادامه صحبت‌هایش، روایتش را به زندانی برد که در آن حضور داشت و گفت: «زندانی که در آن بودم قوانین بسیار سختگیرانه‌ای داشت؛ اسم آنجا بازداشتگاه وزارت کشور بود که از زندان به‌مراتب شرایط سخت‌تری داشت. کسانی که آنجا بودند محکومیت‌های طولانی‌مدت داشتند و اظهار می‌کردند زندان بسیار راحت‌تر از اینجاست.»
آزادی‌بیان در حد شعار
در جایی که همیشه شعار آزادی‌بیان داده می‌شود، این مدل واکنش به حمایت از مظلومانی که هیچ امیدی ندارند، آنقدر عجیب است که به گفته بشیر بی‌آزار؛ دریچه جدیدی از عدم آزادی را برای انسان باز می‌کند. او در ادامه صحبت‌هایش گفت: «من با مرحله پیشرفته‌تری از خفقان مواجه شدم. کسانی که فقط شعارهای توخالی می‌دهند ولی فکر نمی‌کردم در این حد بی‌حیا باشند و شعارهای خودشان را زیرپا بگذارند.» او با اشاره به این اتهامات و جوابی که به آنها داده بود، گفت: «من در جواب آنها گفتم که همه درباره این موضوع حرف می‌زنند و من هم نظراتم را نوشتم. اما آنها این را خلاف امنیت فرانسه تشخیص دادند و باعث دستگیری و زندانی شدنم شد.»
واکنش‌ها به دستگیری
در همان زمان واکنش‌ها به دستگیری او در فضای مجازی و رسانه‌های فارسی ادامه داشت و در کنار آن، اظهارنظرهای مختلف هم منتشر می‌شد؛ مرتضی سیمیاری، کارشناس مسائل حقوق بشر در همان زمان در گفت‌وگویی در تلویزیون با اشاره به اتفاقی که برای بشیر بی‌آزار افتاد، گفت: «بشیر بی‌آزار یک فعال رسانه‌ای ساده است که با کمترین میزان امکانات، با گوشی تلفن همراه ساده به مساله جنایت اعتراض می‌کند. اما در طرف دیگر امانوئل مکرون قرار گرفته که به‌صورت علنی اعلام می‌کند به رژیم‌صهیونیستی ارادت دارد. مکرون همین چند وقت قبل که به مناطق اشغالی سفر کرده بود به مسئولان صهیونیستی اعلام می‌کند ما اجازه نمی‌دهیم که شما تنها بمانید.»
وزارت خارجه و ستاد حقوق بشر در مدتی که او در زندان بود تلاش بسیاری را برای آزادی‌اش انجام دادند و در همان روزها کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر ایران، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تصمیم غیرقانونی و مغایر حقوق بشر دادگاه فرانسه، اخراج بشیر بی‌آزار ظرف ۲۸ روز است.» وی افزود: «با توجه به تهیه بلیت برگشت و عدم منع قانونی خروج، چرا فرانسه همچنان به بازداشت خودسرانه این تبعه ایرانی ادامه می‌دهد؟ قویا این رویه را محکوم می‌کنیم. پیگیری‌ها برای آزادی هرچه زودتر ایشان ادامه دارد.»
واکنش‌ها به آزادی او ادامه داشت تا اینکه چهارشنبه هفته گذشته، محمدمهدی رحیمی، مدیر روابط‌عمومی دفتر ریاست‌جمهوری در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به لطف الهی، برادر بشیر بی‌آزار که به دلایل واهی و به‌طور غیرقانونی چند هفته قبل در فرانسه دستگیر و زندانی شده بود، آزاد شده و در مسیر بازگشت به میهن است.»
ترساندن فعالان مجازی در فرانسه
بی‌آزار معتقد بود که هدف فرانسه در زندانی کردنش ترساندن دیگران بود و گفت: «هدف آنها این بود که این کار را انجام دهند تا حساب کار برای بقیه افراد، دست‌شان بیاید و می‌خواستند فعالان فضای مجازی را بترسانند ولی این اتفاق در رسانه‌های فرانسه آمد و مورد پردازش رسانه‌ای قرار گرفت و خود جامعه فرانسه به این ماجرا معترض شده بود. فرانسه دید اگر بخواهد این کار غیرقانونی را ادامه دهد، احتمالا در افکار عمومی با مشکل روبه‌رو شود و به‌همین دلیل بدون مقدمه من را به فرودگاه آوردند و به تهران بازگشتم.»
هنرمندان چه وظیفه‌ای دارند؟
این هنرمند درخصوص اتفاقاتی که در این یک‌ماه برایش افتاد و ثبت آن گفت: «به نظرم ارزش دارد این وقایعی که رخ داده ثبت و ضبط شود و برای کسانی که این موارد را نمی‌دانند انتقال داده شود؛ می‌دانستم در غرب آزادی بیان و حقوق بشر وجود ندارد، ولی در مدت یک ماه گذشته که این اتفاق رخ داد و من در فرانسه زندانی شدم با چهره دیگری از غرب و حکومت غرب آشنا شدم. در غرب مطلقا به آزادی بیان اعتقادی ندارند، آنجا به انواع حقوق مردم مطلقا اعتقادی ندارند و تمام آنچه مطرح می‌کنند یک روبناست و پشت آن با آنچه در ظاهر است کاملا متفاوت بوده، من شعار نمی‌دهم و این را با گوشت و پوست و استخوانم در این یک ماه گذشته لمس کردم که در فرانسه حتی به وکلای من پاسخ نمی‌دادند. در همین حد که بگویند چه اتفاقی در حال وقوع است.»
او وظیفه هنرمندان را برای اینکه از واقعیت این روزهای غرب، با زبان هنر برای مردم بگویند، بیشتر می‌داند و گفت: «الان دنیای رسانه و هنر است و کل دنیا و دولت‌ها و سیاستگذاران دنیا اهداف‌شان را به وسیله هنر و رسانه به پیش می‌برند. غرب تمام دروغ‌هایی که گفته و تمام آن چیزی که ساخته به‌واسطه هنر و رسانه بوده و هرچقدر هنرمندان ما بتوانند در معرفی ایران، واقعیت‌ها و حقایق ایران و آزادی‌های ایران قدم بردارند بسیار ارزشمند است، چون به‌واسطه نمایی که غرب از ما ساخته شاید خیلی‌ها فکر کنند در ایران آزادی و آزادی‌بیان نیست و بعضا هنرمندان ما هم این سوء‌برداشت را داشته باشند و اگر هنرمندان ما وارد شده و بتوانند ایران را آن‌گونه که هست به دنیا معرفی کنند ما یک جهش بسیار بزرگی خواهیم داشت و به نظر من وظیفه و رسالت اصلی هنرمند این است که کشورش را آن‌گونه که هست معرفی کند.»
آزادی اما فارسی صحبت نکن!
بشیر بی‌آزار درخصوص آزادی‌اش گفت: «بعد از این ماجرا در جامعه فرانسه صداها بلند شد که چه معنی دارد به‌دلیل فعالیت در فضای مجازی یک نفر در زندان باشد. دولت فرانسه نمی‌توانست این موضوع را توجیه کند سپس اتهامات را که معمولا در این مواقع وارد می‌کنند مطرح کردند و دریافتند که اگر این بازداشت و زندان ادامه پیدا کند در داخل کشورشان با افکار عمومی به مشکل برخواهند خورد به همین دلیل بدون مقدمه سه‌شب گذشته ساعت سه و نیم بامداد ناگهان در سلول من باز شد و چند پلیس به من گفتند جمع کن. حتی وقتی پرسیدم که کجا می‌رویم پاسخی دریافت نکرده‌ام من را با دستبند و پابند وارد ماشین کردند و بردند و هیچ‌کس نمی‌دانست که من را کجا می‌برند. دیدم من رو به فرودگاه شاردوگل آوردند از آنها خواستم اجازه دهند تا تماس تلفنی بگیرم به این شرط اجازه دادند از تلفن استفاده کنم که فارسی صحبت نکنم و من پذیرفتم و یک دقیقه فرصت دادند تا بازگشتم را اطلاع دهم.»
شاید مستند بسازم
این هنرمند درباره ساخت مستند درخصوص اتفاقی که برایش افتاده است، گفت: «حتما اتفاقی که افتاده و تجربیات کسب شده ارزش ثبت و ضبط و مستند شدن و انتقال را دارد، توفیق داشتم مستقیم و بی‌واسطه تجربه‌هایی کسب کنم با اینکه از قبل هم آگاهی داشتم اما در واقعیت هم با روی دیگری از غرب مواجه شدم، آنها به انواع حقوق و آزادی بیان اصلا اعتقادی ندارند، این را شعار نمی‌دهم با پوست و گوشت و استخوانم لمس کردم، غرب فقط ظاهری از انواع آزادی دارد.»
